Zijn de Moslimbroeders de Moslim Republikeinen?

Misschien moeten we op dezelfde manier kijken naar het Moslimbroederschap zoals we kijken naar de Republikeinen: moeilijk te begrijpen, maar ze zijn wel democraten.

Een jaar na de revoluties in Tunesië, Libië en Egypte is het duidelijk dat de Moslimbroeders de politieke leiding zullen nemen in het Midden Oosten. Veel mensen in het Westen zijn ervan overtuigd dat dit de slechts mogelijke uitkomst is van de Arabische Lente, die door sommige commentatoren al is omgedoopt in ‘Arabische Winter’.

Ik woon in Caïro waar ik overdag de Tunesische, Libische, Syrische en Egyptische politieke ontwikkelingen volg. ’s Nachts kijk ik met veel interesse naar de debatten en de resultaten van de Republikeinse voorverkiezingen in de VS. Na enkele nachten begon ik mij af te vragen of de communicatie van de Moslimbroeders wel zoveel verschilt van de retoriek die te horen is in de ‘Republican primaries’?

Op hun website noemen de Moslimbroeders zichzelf ‘een groep die werd opgericht om ontwikkeling en vooruitgang te bevorderen op basis van islamitische principes’. Ze blijven heel vaag over wat die islamitische principes precies inhouden, en hoe ze hun politiek daar precies op zullen baseren. De Broeders benadrukken evenwel dat ze niemand iets zullen opleggen. Ze willen hun landgenoten hoogstens overtuigen dat het toch beter is te leven volgens de principes van de Islam. Het is daarbij goed om weten dat dit standpunt gematigder is dan wat Hosni Mubarak dertig jaar geleden liet toevoegen aan artikel 2 van de Egyptische grondwet, namelijk dat ‘de sharia de belangrijkste bron voor wetgeving’ is.

De leidinggevende figuren van het Broederschap in Tunesië of Egypte die ik sprak, gaven me allemaal dezelfde boodschap: hun objectief in de politiek is de economie herstellen en de corruptie aanpakken. Ik heb daarbij niet één van hen zelfs maar de woorden ‘islam’ of ‘moslim’ in de mond horen nemen.

Eigenlijk zou de visie van het Broederschap, zoals die werd neergeschreven door Mohamed Morsi, de leider van de Freedom and Justice Party (de Egyptische politieke vleugel van het Broederschap), het programma van zowat elke centrumpartij in de wereld kunnen zijn. Maar dat is precies wat argwaan opwekt bij Westerlingen, die zich de vraag stellen of de vlag de lading wel zal dekken.

Wij, Westerlingen, zijn bijna opgelucht als we horen dat op z’n minst één kandidate van het Broederschap voldoet aan ons extremistisch karikaturaal beeld: zij voerde namelijk campagne voor ‘zondenvrije vakanties’ in Egypte. Westerlingen, zo stelde ze, drinken thuis al genoeg en een alcohol- en bikinivrije vakantie zal hen deugd doen. In dezelfde logica vinden we het bijna geruststellend dat Hamas verwijst naar het Egyptische Moslimbroederschap als hun ‘moederbeweging’, omdat dit het bewijs zou zijn van een internationale samenzwering tegen Israël. En hadden de Moslimbroeders ook niet officieel verklaard voor ‘de ontmoediging van minder ethische films’ te zijn, omdat experten suggereren dat pornografie mannen seksueel zou ‘desensibiliseren’?

Maar dan doet het woord ‘desensibiliseren’ plots een belletje rinkelen. Waarschuwde Michelle Bachmann niet voor The Lion King als normalisering van homoseksualiteit, door ‘desensibilisering’? Sprak Rick Santorum niet over een bewuste poging van Links om het onderwijs te beïnvloeden met als doel Amerika te ‘desensibiliseren’ van de echte Amerikaanse waarden?

En dat zijn niet de enige verrassende standpunten die tijdens de Republikeinse voorverkiezingen werden geuit. Wat te denken van Rick Perry, die zei dat Turkije geregeerd wordt door moslimfundamentalisten en daarom uit de NAVO zou moeten gezet worden? En dan is er ook nog Newt Gingrich, die verkondigde dat de Palestijnen een verzonnen volk is. Ik vraag me af hoe de wereld zou reageren mocht een Arabisch politicus de Israëli’s een verzonnen volk zou noemen?

Het doet me terugdenken aan die dag in 2005 toen ik de verkiezingscampagne volgde van het Amerikaans Congreslid Robert Aderholt, in het noorden van Alabama. Niet enkel was ik verrast toen ik in de zogeheten ‘dry counties’ van deze ‘Bible Belt’ de zin hoorde die ik hier in Egypte zo vaak hoor: ‘Sorry, but we serve no alcohol, sir.’

Meer nog, Anderholts belangrijkste strijdpunt en wetsvoorstel was de verplichting om in elk openbaar gebouw een bord met de Tien Geboden op te hangen. Toen ik hem erover aansprak, citeerde hij Reagan die blijkbaar ooit gezegd had ‘dat we er misschien sneller in zullen slagen de begroting in evenwicht te krijgen als we allemaal strikter volgens de Tien Geboden zouden leven’.

Voor een Europeaan is het haast onbegrijpelijk hoe sterk in Amerikaanse verkiezingen politiek en religie vermengd worden. Ook de Republikeinse aversie tegen de essentie van de Europese welvaartstaat kan ik moeilijk vatten. Laat staan dat bijna elke Republikeinse presidentskandidaat tijdens zowat elke campagne vindt dat er weer een of ander land gebombardeerd of binnengevallen moeten worden.

Maar hoewel ik het meestal totaal oneens ben met de Republikeinse presidentskandidaten, ben ik niet bang van hen. Hoe vreemd hun politieke overtuigingen ook mogen zijn, het is duidelijk dat ze geloven in het democratische proces. Misschien moeten we op dezelfde manier kijken naar het Moslimbroederschap zoals we kijken naar de Republikeinse Partij.

Ze zijn misschien moeilijk te begrijpen, maar het zijn wel democraten. Ik hoop dat als de Republikeinen ooit weer aan de macht komen, ze minder zullen uitvoeren dan wat ze zeggen. En ik hoop dat de Moslimbroeders niet meer zullen uitvoeren dan wat ze beloven. Maar ik vind wel dat, net zoals de Verenigde Staten, Egypte recht heeft op een democratische, religieus-conservatieve partij.

Koert Debeuf