Zijn acteurs ook goede activisten? ‘Ik geef meer om mijn activisme, dan om welke rol dan ook’

Amerikaanse film- en musicalacteur Mandy Patinkin, CIA-agent in de successerie Homeland, strijdt ook in het echte leven tegen onrecht. ‘Wat zou u doen als úw kind alleen wordt achtergelaten?’

‘Aan roem hangt een geurtje, tenzij je er anderen mee kan helpen’, zegt Mandy Patinkin, bekend van zijn rol als agent Saul Berenson in de Amerikaanse dramareeks Homeland, in een podcast van The Economist. Tijdens de opnames van de populaire televisieserie werd hij voor het eerst geconfronteerd met de vluchtelingencrisis in Europa. De confrontatie opende zijn ogen. De Tony Award-winnaar (voor beste mannelijke bijrol in de musical Evita (1980)) zou voortaan een nieuwe rol vertolken: die van activist.

Patinkin sloot zich aan bij het International Rescue Committee, een noodhulporganisatie die zich inzet voor vluchtelingen en oorlogsslachtoffers, en startte met zijn vrouw en zoon een TikTok-account om jongeren aan te sporen te gaan stemmen voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020. Maar het begon allemaal in 2015 in Berlijn.

‘De eerste aflevering van het vijfde seizoen van Homeland is opgenomen in een Syrisch vluchtelingenkamp in Berlijn. Maar liefst 125.000 vluchtelingen probeerden via de Balkanroute in Duitsland te raken, in de hoop er een beter leven, een nieuw begin en veiligheid te vinden. Ik herkende in hen mijn grootouders die de pogroms in Rusland en Polen zijn ontvlucht, en besefte dat ik me moest engageren. Ik nam het eerste vliegtuig naar het Griekse eiland Lesbos. Daar heb ik mensen, vluchtelingen, ontmoet die mijn leven zouden veranderen. Wanneer ik een slechte dag heb, denk ik aan hen en prijs ik mezelf gelukkig.’

In 2021 steeg het aantal vluchtelingen in de wereld tot 82,4 miljoen. Datzelfde jaar vierden de Verenigde Naties de zeventigste verjaardag van hun vluchtelingenverdrag. Dat wringt. Ondanks het verdrag komen politieke organisaties maar moeizaam tot een oplossing.

Mandy Patinkin: De vluchtelingencrisis is alomtegenwoordig. Kijk maar naar de migrantenmuur tussen Polen en Wit-Rusland, de Afghanen die de machtsovername van de taliban ontvluchten en de Latijns-Amerikaanse vluchtelingen die vastzitten aan de Amerikaans-Mexicaanse grens. Zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten sluiten hun grenzen en ontlopen hun verantwoordelijkheid. Ze ontfermen zich niet over de vluchtelingen en ontzeggen hun onderdak. Dat zijn misdaden tegen de mensheid. ‘Het leven is een draaiend rad. Vandaag bevind je je bovenaan, maar morgen misschien onderaan’, zei mijn grootvader altijd. Bied je een medemens een helpende hand, dan zal hij dat ook voor jou doen. Biden heeft ondertussen al het een en ander verwezenlijkt: Amerika kan vandaag 125.000 vluchtelingen opvangen. Dat is al een grote stap vooruit, maar we moeten nog beter ons best doen.

Het is gemakkelijk om met de vinger naar de politiek te wijzen. Maar landen kunnen onmogelijk een onbeperkt aantal vluchtelingen opnemen, zeker als de eigen bevolking dat niet wil. Zou u er hetzelfde over denken als u een politicus was?

Patinkin: Ja. Wat zou u doen als het uw kind was? Stel u voor dat uw kind alleen wordt achtergelaten, verhongert, terechtkomt in een gevaarlijke omgeving, veroorzaakt door oorlog, klimaatverandering of covid, en uiteindelijk sterft. Ik weet zeker dat u een helpende hand zou toesteken, als u kunt.

Dat is een interessant filosofisch experiment, maar in de realiteit komen politici zo niet tot beslissingen.

Patinkin: Het is de verantwoordelijkheid van het volk om te stemmen voor een politieke kandidaat die het welzijn van de hele wereldbevolking in acht neemt en de morele problemen in de samenleving aanpakt. En níét voor leiders zonder moreel kompas die mensenlevens met ‘collateral damage’ als excuus. Een bezoek aan een vluchtelingenkamp zou voor hen – en voor iedereen trouwens – een goede les zijn. Mensen leven er in erbarmelijke omstandigheden. Ze komen met driehonderd anderen aan in een rubberbootje dat voor 37 personen bedoeld is. Ik vraag me af of politieke leiders na een bezoek aan zo’n kamp de problematiek nog steeds zouden negeren.

U bent zeer gepassioneerd en toegewijd. Denkt u dat uw roem in de weg kan staan van uw activisme?

Patinkin: Nee. Ik ben bovenal een gewone mens, een Amerikaan en een jood. ‘Red één leven, en je redt de volledige mensheid. Ruïneer één leven, en je ruïneert de volledige mensheid’, zeggen de Thora. Dat is mijn lijfspreuk. Ik ben me ervan bewust dat sommige mensen me niet serieus zullen nemen omdat ik bekend ben, maar dat houdt me niet tegen. Ik volg gewoon mijn hart. Ik geef meer om mijn activisme, dan om welke rol dan ook.

Naast activist bent u nu ook een TikTokker. Tijdens de lockdown en de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 probeerde u samen met uw vrouw en uw zoon via de populaire socialemedia-app kinderen en hun ouders te overtuigen om te gaan stemmen.

Patinkin: Dat was broodnodig met een president die onverantwoordelijk bleek. Trump mocht niet herkozen worden en daarom moesten mensen gaan stemmen. De gewezen Democratische politica Ruth Messinger merkte al vroeg op dat jonge, nieuwe stemmers niet werden aangesproken. Niet veel later opperde mijn zoon Gideon dat we een TikTok-account konden aanmaken om jongeren te overtuigen hun stemrecht te vervullen. Dat sloeg aan: na een paar dagen hadden we al een miljoen volgers. Ik laat het account aan Gideon over – zelf weet ik maar weinig van sociale media. Het is dus dankzij hem dat we die jongeren hebben bereikt, en maar goed ook, want het zijn zij die later de touwtjes in handen hebben.

Bron: The Economist, vertaling en bewerking: Emma Vanspauwen