‘Zet salafisme op lijst van schadelijke sektarische organisaties’

‘Als we de vrijheden en rechten waar vorige generaties voor gestreden hebben willen beschermen, moeten we ons beraden hoe we omgaan met salafistische organisaties’, schrijft Jean-Jacques De Gucht (Open VLD).

Eind oktober stelde de onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart 2016 haar conclusies voor. Eén van de aanbevelingen die in het oog springt, is het voorstel de concessie van de Grote Moskee in Brussel stop te zetten. Terecht. De moskee, ooit een bedankgeschenk van koning Boudewijn aan wijlen Saudische koning Faisal bin Abdoel Aziz al-Saoed, is op termijn een vergiftigd geschenk gebleken. De salafo-wahabitische stroming die in de moskee wordt gepredikt en beleden, creëert namelijk een voedingsbodem die een rol kan spelen bij de ontwikkeling van gewelddadig radicalisme.

Ook het Ocad, het Orgaan voor de Coördinatie van de Dreiging, waarschuwde eind vorig jaar reeds voor het gevaar dat de snelle verspreiding van het wahabisme en salafisme met zich meebrengt. In het gelekte rapport wordt de rechtstreekse link gelegd met het jihadisme. Zo staat er onder andere te lezen: “Radicaal wahabitisch salafisme is een springplank naar isolationisme, en in extremis … tot gewelddadig islamisme.” Het zijn ondubbelzinnige noodsignalen dat het salafisme een bedreiging vormt voor onze open en democratische samenleving. Als we de vrijheden en rechten waar vorige generaties voor gestreden hebben willen beschermen, moeten we ons beraden hoe we omgaan met salafistische organisaties.

De paradox van de tolerantie

Daarin lijkt een paradox te schuilen. Het is de befaamde paradox van de tolerantie: moeten we tolerant zijn voor de intoleranten? Salafistische organisaties beroepen zich immers op de vrijheid van vereniging, meningsuiting of gedachte om vervolgens te pleiten voor het verwerpen van de vrijheid van vereniging, meningsuiting of gedachte. De wet van god boven de burgerlijke wet, de theocratie boven de liberale democratie. De vraag luidt dan: hoe bestrijden we dit kwaad zonder zelf te raken aan de fundamenten van ons westers samenlevingsmodel?

Laat me u gerust stellen. Als liberale democratie verraden we onszelf niet wanneer we voorwaarden stellen aan de rechten en vrijheden die we toekennen. Het verklaart artikel 17 van het EVRM. Daarin staat dat de toegekende rechten in het verdrag niet mogen gebruikt worden om diezelfde rechten te ondermijnen. Een weerbare liberale democratie heeft dus het recht zich te beschermen tegen krachten die -zelfs via democratische weg- de liberale democratie zelf willen afschaffen. Het is een les die we uit het verleden hebben getrokken. Laat ons ze vandaag toepassen door schimmige organisaties onder de loep te nemen en ze op de lijst van schadelijke sektarische organisaties te plaatsen wanneer ze salafistisch blijken te zijn.

Het IACSSO

Hiervoor bestaat al een instrument. Het Adviescentrum voor de Schadelijke Sektarische Organisaties (IACSSO) kan onderzoeken en bepalen of een organisatie een schadelijke sektarische organisatie is. De regering hoeft de vraag enkel te stellen. De wet die aan de basis ligt voor de oprichting van het IACSSO in 1998, definieert een schadelijke sektarische organisatie als een groepering met een godsdienstig doel die het individu of de samenleving schaadt of de menselijke waardigheid aantast. Het schadelijke kader wordt vastgelegd door de praktijken te toetsen aan de principes die wij hebben vastgelegd in onze grondwet en internationale verdragen die de fundamentele rechten van de mens vastleggen.

Om deze definitie tastbaar te maken, werd door het IACSSO een lijst met dertien schadelijke criteria vastgelegd. Afhankelijk van de aanwezigheid van deze criteria in een groepering, kunnen organisaties als een schadelijke sekte bestempeld worden. Ik heb mij alvast de vrijheid genomen om drie van deze criteria te toetsen aan het eerder vermeldde rapport van het OCAD.

Volgt u even.

Criterium nr.1.: ‘Een compleet breken met de democratische samenleving die als boosaardig wordt afgedaan.’

OCAD: ‘Volgelingen van de … wahhabi-salafistische islam belijden een radicale visie op de islam die in conflict kan treden met de fundamentele rechten en vrijheden van de Belgische grondwet en de principes van de democratische rechtstaat.”

En ook: “Hun inspanningen zijn er dikwijls op gericht om de moslims in het Westen af te keren van Europese waarden en normen die zij percipiëren als zijnde in strijd met de in de Koran geopenbaarde ‘rechten van god.’

Criterium nr.2: ‘Bedrieglijke of misleidende wervingsmethoden’

OCAD: “In essentie is het wahhabisme een project om via prediking de islamisering te realiseren van het individu en de (moslim)gemeenschap. … Met het oog op deze ‘her-islamisering’ naar wahhabitische salafistische principes worden systematisch retorisch goed onderlegde … ‘geleerden’ en ‘predikers’ naar Europa en België gestuurd. … [Deze] maken bovendien veelvuldig gebruik van religieuze proselitische satteliet TV en de sociale media … tegenover … dergelijke invloed en … middelen verzinkt het gezag van de lokale imam in een kleine Belgische moskee in het niets.”

En ook: “De meeste islamitische boekhandels in België … bieden bijna uitsluitend wahhabitisch salafistisch drukwerk… Het toont de tendens van een algehele verschraling in de religieuze opvoeding … van de gemiddelde moslim in België.”

Criterium nr.3: ‘De wil om de samenleving ten gronde te richten ten voordele van de sekte’

OCAD: “We zien dat onder invloed van de conflicten in het Midden-Oosten en de nieuwe dynamieken in de salafistische prediking, de prediking en actie van bepaalde salafistische milieus … verschoof of dreigt te verschuiven naar de politieke en jihadistische dimensie van de salafistische methode.”

Benoem wahabitische organisaties voor wat ze zijn: schadelijke sekten

Verschillende passages uit de gelekte nota van het OCAD, waarin het waarschuwt voor het gevaar van de snelle verspreiding van het wahabisme, lijken mij alvast te passen binnen de definitie en de kenmerken die het IACSSO toeschrijft aan een schadelijke sektarische organisatie. Al komt het uiteraard het adviescentrum toe, in samenwerking met Dienst Veiligheid van de Staat, om daarover een oordeel over te vellen.

Het signaal dat we hiermee uitsturen is alvast om twee redenen van belang. Ten eerste is het IACSSO bevoegd beleidsaanbevelingen te doen die kunnen helpen voorkomen dat deze sekten schade toebrengen aan burger en samenleving. Maar vooral zou het ten tweede een zeer duidelijk signaal zijn naar deze organisaties en hun financiers toe. Een alomvattende schijngeloofsbelijdenis die onze manier van samenleven omver wil werpen, tolereren wij niet binnen onze tolerante, open liberale democratie.