‘Wordt in 2019 de eindstrijd ingezet (of is België toch taaier dan verwacht?)’

Hendrik Vuye en Veerle Wouters denken niet dat de doodstrijd van België al bij de volgende verkiezingen zal worden ingezet.

‘Waarom de strategie van Bart De Wever werkt’, stond vorige week op de cover van Knack. België is veel taaier dan men denkt, repliceren Veerle Wouters en Hendrik Vuye.

Knack besteedt een hoofdartikel aan ‘De wanhoop van de klassieke partijen‘. Zelfs de eindstrijd van België in 2019 wordt in het vooruitzicht gesteld. De huidige situatie is dan weer ‘funest voor CD&V’.

We formuleren twee bedenkingen. Hoe de kiezer zich in 2019 zal gedragen, valt nu echt niet te voorspellen. Kijk even naar Nederland vooraleer overhaaste besluiten te trekken. Wat wel te voorspellen valt, is dat het Belgische systeem er voor zorgt dat er van een doodstrijd van België geen sprake zal zijn, toch niet in het scenario dat Knack vooropstelt.

Voorspellers en waarzeggers, kijk ook even naar Nederland

De recente Nederlandse verkiezingen hebben voor verrassingen gezorgd. De liberalen van Mark Rutte (VVD) hebben de verkiezingen gewonnen. Geert Wilders heeft de verkiezingen verloren. Althans dat geloven velen. Zo wordt het ook in de markt gezet. Gwendolyn Rutten (Open VLD) feliciteert Rutte met zijn verkiezingsoverwinning, dit met een ‘goesting’ alsof ze er hoogstpersoonlijk heeft toe bijgedragen. Zelfs de immer bedachtzame minister-president Geert Bourgeois (N-VA) tweet: ‘Sterk leiderschap wordt beloond’.

Nu de werkelijkheid. Wilders gaat er 5 zetels op vooruit. Mark Rutte verliest fors, zomaar even 8 zetels. Anderen pronken met de verkiezingsoverwinning van GroenLinks (+10 zetels). Maar het linkse kamp incasseert wel een verlies van 29 socialistische zetels. PvdA verschrompelt van 38 tot 9 zetels. Links heeft echt niet gewonnen.

De verkiezingen in Nederland stonden in het licht van het thema identiteit. De week voor de verkiezingen staat Erdogan centraal, met Turkse ministers die geen campagne mogen voeren in Nederland. Net thema’s die ook bij ons aan de orde zijn.

In Nederland bestaat een ‘middenpartij’ die voor de verkiezingen openlijk spreekt over het vormen van een ‘middencoalitie’. De partij hekelt het ‘gebrek aan moreel leiderschap’ van Mark Rutte na sommige uitspraken over moslims. De lijsttrekker wordt afgeschilderd als kleurloos, de partij als verouderd. Het klinkt de Vlaming bekend in de oren. Wel, dat CDA van lijsttrekker Sybrand van Haersma Buma – Buma voor de kiezer – stijgt van 13 naar 19 zetels en wordt de derde partij van Nederland. Toch werd in Nederland herhaaldelijk het politiek overlijden van de christendemocraten voorspeld. Net zoals de politieke dood van Angela Merkel al vaak is voorspeld.

Nu al het resultaat van de stembusslag van 2019 voorspellen is gewoon roekeloos. Niemand kent het resultaat, iedereen zou het wel willen weten. In Nederland hebben de verkiezingen met als centrale thema’s identiteit, veiligheid en Erdogan, alvast de christendemocraten niet van de kaart geveegd. Een gegeven waar Belgische politieke waarnemers best rekening mee houden.

‘Big bang’ in lopende zaken?

Stel dat het niet lukt om een federale regering te vormen, wat dan? Is de eindstrijd dan in zicht? België is veel taaier dan men denkt. Dan is er een regering in lopende zaken. De regering-Michel zal op de winkel letten, om de woorden van ervaringsdeskundige Yves Leterme (CD&V) te gebruiken. En tot een grote ‘big bang’ zullen die lopende zaken niet leiden. In lopende zaken heeft de regering-Leterme een begroting opgesteld, F16’s naar Libië gestuurd, een directeur van de Nationale Bank benoemd en zelfs een bank opgekocht. Wie denkt dat men niet kan regeren in lopende zaken heeft het mis.

En zelfs indien de Kamer de begroting niet goedkeurt, zelfs dan zal de regering-Michel aan het roer blijven. Dan zijn er ‘voorlopige twaalfden’, wat wil zeggen dat de regering elke maand een twaalfde mag uitgeven van de kredieten opgenomen in de laatst goedgekeurde begroting. België is met andere woorden veel taaier dan men denkt. Non fortis, ced tenax.

Net zoals de regering-Leterme ‘België heeft gered’ in 2010-’11, zal de regering-Michel dezelfde opdracht vervullen. Deze keer met ook N-VA-ministers aan de stuurknuppel en zelfs in een hoofdrol. Ze kunnen moeilijk ontslag nemen uit een ontslagnemende regering. Of gaan ze staken in de regering, zoals de PS-ministers dit deden in de zieltogende regering-Mark Eyskens? De boodschap zal anders luiden: ‘Lopende zaken is voor ons plichtsbesef: doen wat moet. Concreet: het welzijn van de mensen verzekeren, door een efficiënt dagelijks beheer, eerder gemaakte afspraken – niet het minst internationaal – nakomen en dringende dossiers aanpakken waarvan het uitstel onverantwoord zou zijn in het belang van de socio-economische stabiliteit van het land’. Zo hebben de CD&V-excellenties het in 2011 verwoord toen ze genoeg kregen van de kritiek van oppositiepartij N-VA.

‘Bij N-VA drinken ze champagne’ staat op de cover van Knack. Laat de champagne nog maar even in de frigo staan, naast het communautaire en het begrotingsevenwicht. Een minder comfortabele positie dan België te moeten redden in lopende zaken is niet denkbaar. En de Franstalige partijen PS, cdH, Défi, Ecolo en PTB zitten opnieuw in de comfortabele positie van ‘demandeurs de rien’. Gooi het communautaire maar op tafel, ze zullen rustig achterover leunen. Ze kunnen dat, want intussen zorgen de Vlaamse partijen N-VA, Open VLD en CD&V er wel voor dat België wordt gered, onder het motto: ‘lopende zaken is plichtsbesef’. Net als in 2010-’11.

Wie dacht op die manier een staatshervorming te forceren, is eraan voor de moeite. Zeker wanneer hij langs Vlaamse kant geïsoleerd staat en geen bondgenoten heeft. Het wij/zij-polariseren helpt Vlaanderen geen stap verder. Dit mag dan wel electoraal lonend zijn, het leidt alleen maar tot communautaire stilstand, niet tot staatsvorming. Wie stappen wil zetten naar meer Vlaamse ontvoogding zal bondgenoten moeten zoeken. Dan pas zal het lukken.