‘Wordt het geen tijd voor een portie minimale burgerzin?’

‘Als we zo verder doen, wordt de fabel in de internationale media dat ons land een ‘failed state’ zou zijn, nog een selffulfilling prophecy’, vreest Peter Van Rompuy (CD&V).

Sinds de aanslagen in Brussel verglijdt ons land in de verkeerde richting. In plaats van meer dan ooit aan hetzelfde zeel te trekken, plooit de ene groep na de andere terug op het platte eigenbelang. Waar is onze burgerzin gebleven? Loodsen, luchtverkeersleiders en bagage-afhandelaars leggen het werk neer, terwijl onze nationale havens nog aan het recht krabbelen zijn na de dreun van 22 maart.

Ze laten niet alleen de reizigers in de steek, maar heel het land. Minstens even schaamteloos is de houding van de CEO van Aviapartner. Hoe is het in godsnaam mogelijk dat lonen niet correct betaald worden nadat werknemers wekenlang overuren deden om alles tijdig terug draaiende te krijgen? Daar bestaat geen geldig excuus voor, en al zeker geen flauwekul als ‘computerproblemen’. De CEO heeft hiervoor niet alleen verantwoording af te leggen aan zijn aandeelhouders, maar ook aan heel het land. En waar halen de cipiers het lef om hun taak af te wentelen op politie en leger, net nu die harder dan ooit nodig zijn om de veiligheid van alle burgers te verzekeren? En wat te denken van de schandalige inval op het kabinet van minister van Justitie Koen Geens?

Het leger moet nu inspringen. Daarmee verschiet de overheid haar laatste ‘cartouche’. En wat bij een volgende dienst die het werk neerlegt? De dienstplicht terug invoeren? Waar we echt nood aan hebben is burgerplicht. Waar is de minimale burgerzin gebleven? Het besef dat we als natie enkel kunnen floreren als we elk ons best doen op onze eigen vierkante meter. Want de minimale dienstverlening is niets meer dan een pleister op een houten been. Het is geen uiting van politieke daadkracht, maar een signaal van onmacht.

En hoe reageerden onze ‘captains of society’ op dit alles? In plaats van op te roepen tot verantwoordelijkheidszin – bij werknemers én werkgevers – vlogen vorige week de grove verwijten door de lucht. ‘Failed unions’. ‘Terugkeer naar de tijd van priester Daens’. Met zulke uitspraken is nog niemand aan het werk gegaan of aan een job geholpen, wel integendeel.

Als politici deden we het niet beter. Nog geen 24 uur na de aanslagen in Brussel ging alle aandacht naar het zoeken van een zondebok. En in plaats van naar consensus te zoeken over hervormingen om zulke drama’s in de toekomst tegen te gaan, struikelde de parlementaire commissie al dadelijk over het aanduiden van de experts. Schaamteloos. Als we zo verder doen, wordt de fabel in de internationale media dat ons land een ‘failed state’ zou zijn, nog een ‘selffulfilling prophecy’.

Mouwen opstropen

Er waren ook heel wat hoopgevende signalen na 22 maart. In de ziekenhuizen gingen verpleegkundigen tot het uiterste om de slachtoffers te verzorgen. En speurders slaagden er in de dagen en weken na de aanslagen om het terroristennetwerk een zware slag toe te brengen, … Maar het ontbeert ons aan een echt collectief gevoel van weerbaarheid. Mouwen opstropen. De eigen bekommernissen even aan de kant. Terughoudendheid in de uitspraken. Daadkracht in de actie. Geen revolutie prediken. Onze diensten zijn niet ‘failed’! Wel hervormen waar nodig. Zonder taboes. Eén politiezone in Brussel, maar ook in de rest van het land fusies doorvoeren.

Maar bovenal hebben we nood aan een omwenteling in de waarden. Burgerzin, verantwoordelijkheid, zin voor collectieve actie, … Dan pas zal er echt een frisse wind waaien door onze instellingen. Nochtans ligt de kans om een nieuwe dynamiek op gang te brengen voor het grijpen. Het reservoir aan burgerzin was nog nooit zo groot. Nog nooit waren zo veel burgers zo goed opgeleid, geïnformeerd en geconnecteerd. Ontketen hun kennis, kunde en energie. Dat zou pas een omwenteling teweeg brengen!

Maar waar blijft het constructieve verhaal, waar mensen in willen meestappen? Waar blijft het Flanders Technology voor deze eeuw? We hebben tekens van heropstanding nodig. Sommigen wijzen de weg. Kevin De Bruyne straks op het EK. Adil el Arbi met zijn films. Succes is nog altijd mogelijk met dit land, maar we moeten er voor willen strijden. We hebben – binnen en buiten de politiek – leiders nodig die het belang van de achterban ondergeschikt durven maken aan het algemeen belang. Die een verhaal van vooruitgang brengen, en niet van nostalgie naar vroeger. Do not ask what your country can do for you, but what you can do for your country! Zo koppelen we leiderschap aan burgerschap.

Want nee, het is nog niet te laat. Wel was de inzet was nooit groter. To fail or not to fail. That’s the question.

Peter Van Rompuy is Vlaams Parlementslid voor CD&V en auteur ‘Economie zkt Geluk’ (Lannoo).