Van jonge flamingant over Belgisch premier tot Europarlementslid: een biografie van de op 77-jarige leeftijd overleden Wilfried Martens.
Wilfried Martens, geboren op 19 april 1936 in het Oost-Vlaamse Sleidinge bij Gent, komt voor het eerst in de nationale schijnwerpers te staan tijdens Expo 58. Als jonge flamingant schopt hij het tot voorzitter van het gelijknamige jeugdcomité dat protesteert tegen de miskenning van het Nederlands op de Wereldtentoonstelling. Het comité slaagt erin een Vlaamse dag te laten organiseren op de Expo.
De jonge Martens vecht op nog andere terreinen voor de Vlaamse zaak. Hij spreekt op de IJzerbedevaart, stapt in het bestuur van de Vlaamse Volksbeweging (VVB) en organiseert, in het kader van de taalwetten, mee de marsen op Brussel van oktober ’61 en oktober ’62.
Politiek
Een keuze voor een politieke loopbaan bij de Volksunie lijkt logisch, toch wordt Martens in 1965 lid van de CVP-jongeren. Hij klimt snel op binnen de partij: vier jaar later wordt hij verkozen tot voorzitter van de jongerenafdeling en het ‘wonderbureau’ met onder anderen Jean-Luc Dehaene en Miet Smet, om het in 1972 te schoppen tot nationaal voorzitter van de CVP.
Martens wordt als partijvoorzitter vooral met communautaire dossiers geconfronteerd. De staatshervorming van 1970 had voor de oprichting van de (cultuur)gemeenschappen gezorgd en stelde de creatie van de gewesten in het vooruitzicht. In de jaren daarna blijkt dit echter heel wat voeten in de aarde te hebben. Zo struikelt de tweede regering onder leiding van CVP’er Leo Tindemans in oktober 1978 over het Egmont- en Stuyvenbergpact.
Premier
Bij de daaropvolgende verkiezingen geraakt Wilfried Martens voor de derde opeenvolgende keer sinds 1974 verkozen als Kamerlid. Na een moeilijke regeringsvorming – waarbij Martens zelfs een formatieopdracht moet teruggeven aan de koning – kan hij in april 1979 voor het eerst de eed afleggen als eerste minister. De regering Martens I is geboren.
Intussen lijkt binnen de CVP een ‘duel’ te ontstaan tussen Martens en Tindemans. Totaal onverwacht stelt de ex-premier zich kandidaat om Martens op te volgen als partijvoorzitter. Zelf zal Tindemans verklaren dat hij dat op uitdrukkelijke vraag van de partijleden heeft gedaan, critici menen dat hij het premier Martens moeilijk wil maken. Martens zelf heeft ‘altijd het gevoel gehad dat Tindemans nooit verwerkt heeft dat hij in 1979 niet teruggekomen is als premier’, zo zou hij in 2004 zeggen in een interview.
Minister van Staat
Martens leidde in totaal 9 regeringen tussen 1979 en 1992. Zijn regeercarrière werd vooral gekenmerkt door staatshervormingen, economische crises en de abortuswet. CD&V-voorzitter Wouter Beke noemt hem ‘de man die de staatshervorming en het federalisme in ons land heeft vorm gegeven’. Lees meer over de 9 regeringen van Wilfried Martens.
Na de overgangsregering Martens IX krijgt hij tot zijn grote verbazing geen ministerportefeuille in de eerste regering van premier Jean-Luc Dehaene en ziet hij ook de functie van Senaatsvoorzitter aan zich voorbijgang. Wel wordt hij tot minister van Staat benoemd.
Europa
Al EVP-voorzitter sinds 1990 stort Martens zich vanaf 1992 dan maar op de Europese politiek, een onderwerp dat ook tijdens zijn laatste jaren als eerste minister meer en meer aandacht heeft opgeslorpt. Met een score van 186.000 stemmen (tweede na Leo Tindemans) geraakt Martens in ’94 verkozen als Europees parlementslid. Hij wordt er onmiddellijk voorzitter van de EVP-fractie.
In die hoedanigheid slaagt hij er in 1998 in de EVP uit te breiden met het Forza Italia van Silvio Berlusconi. Het levert hem een breuk op met toenmalig Italiaans eerste minister Romano Prodi, maar ook een winst van twintig zetels voor de EVP-fractie. Tegen de tijd dat Martens in 1999 het Europees Parlement verlaat, is hij erin geslaagd van zijn fractie de grootste van het halfrond te maken. Ook anno 2013 is de EVP ongenaakbaar – althans in zetelaantal.
Koninklijk verkenner en bemiddelaar
Als EVP-voorzitter houdt Martens zich haast uitsluitend bezig met de Europese politiek. Twee keer treedt hij nog op de voorgrond van de Belgische politiek.
In 2008 is hij na het ontslag van de regering-Leterme gedurende zeven dagen koninklijk verkenner, in november 2009 krijgt hij na de benoeming van Herman Van Rompuy als voorzitter van de Europese Raad de opdracht om te ‘bemiddelen’ bij de zoektocht naar een nieuwe premier.
Drie huwelijken
De laatste jaren van zijn leven is er ook heel wat aandacht voor de privésituatie van Martens. In september 2008 treedt hij namelijk in het huwelijk met CD&V-politica Miet Smet, met wie hij al sinds zeer lange tijd samenwerkt. Geruchten over een relatie achtervolgen de
twee al jaren, maar volgens Martens en Smet is daar nooit iets van aan geweest. ‘Het is een lange weg geweest, en over de tussenetappes wil ik niet te veel zeggen’, aldus Martens.
Het huwelijk met Smet is het derde van Martens. Met zijn eerste vrouw Lieve Verschroeven heeft hij twee kinderen (een zoon, Kris, en een dochter, Anne), met zijn tweede vrouw Ilse Schouteden drie (de tweeling Sarah en Sophie en zijn zoon Simon).
In juli 2012 geraakt het nieuws bekend dat Martens op vakantie in Italië onwel geworden is. De ex-premier is oververmoeid, zegt Miet Smet dan. Begin oktober 2013 geeft hij het EVP-voorzitterschap wegens gezondheidsproblemen door aan Joseph Daul, fractieleider van de EVP in het Europees Parlement. Martens overleed op 77-jarige leeftijd. (Belga/KVDA)
Wilfried Martens overleden
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier