‘Wie monumenten weghaalt als zuiveringsritueel, wist zijn eigen geschiedenis’

Jean-Marie Dedecker over de standbeelden van Leopold II en de straatnaamborden van Cyriel Verschaeve: ‘We moeten onze kwetsuren uit het verleden niet opbergen in stoffige musea, maar bijwerken en duiden met een chirurgisch pincet.’

In de nasleep van de gewelddadigheden tussen de neonazi’s en de antifa’s in het Amerikaanse Chalottesville is Robert E. Lee van zijn paard gesleurd. De zuiderse generaal is het symbool van het verdedigen van de slavernij in de Amerikaanse Burgeroorlog. Dat er hier van de gelegenheid gebruik gemaakt zou worden om onze rubber-en slavenkoning Leopold II eventjes uit het zadel te lichten en priester-collaborateur Cyriel Verschaeve uit de mottenballen te halen, is dan ook logisch in tijden van links-rechtse steekvlamjournalistiek. Beeldenstormen is van alle tijden. Wat de volkswoede en de machthebbers niet vernietigen werd niet zelden door de godsdiensten opgeruimd. De goden verdragen geen concurrentie.

Het kan ook subtieler. Piet Wittevrongel is sedert 2003 beeldenstormer in bijberoep. Anarchist en pacifist tot in de kist, en vooral republikein vol anti-monarchistisch venijn. Een goedzakkige reus met een hoog Tijl Uilenspiegel-gehalte. Hij was ooit basketter bij onze nationale ploeg, in de tijd dat er op het vismijnplein nog gespeeld werd voor een pint en een pistolet. Wie groot en idealistisch is leeft met zijn hoofd in de wolken, wie klein is met zijn voeten in de lucht. Piet werkte als twintiger in de sociale sector van Blankenberge. Zijn socialistische burgemeester reed rond in een dikke Mercedes op kosten van die gemeente. Piet gaf als statement de opdracht om het vehikel te stelen en te verkopen om de opbrengst onder de sukkels van zijn gemeente te verdelen. Het liep verkeerd. De verkeerde wagen werd ontvreemd en de Blankenbergse Robin Hood belandde een maand op water en brood achter de tralies.

De dwarsligger beeldhouwt nu al jaren zijn frustraties en het onrecht van zich af. Een kort overzicht: een gouden revolver voor Khadaffi om de wapenhandel van FN aan te klagen. Een knoop in de loop van een tank in Maldegem. Een vluchtelingenpop op het zeehondenpontonnetje in de Blankenbergse haven (een akkefietje van 35.000 euro waar alleen de meeuwen kunnen komen uitrusten). ‘Rocking Trash’ van Arne Zero als persiflage op de ‘Rock Strangers,’ de rode roestbakken van Arne Quinze op de Oostendse zeedijk. ‘De Geldduvel’ om het graaibeleid van de bankiers en van de Lippens-dynastie te hekelen. Een “Bom-Fort” van de Blankenbergse Ondergrondse Malcontenten om de excessen van het geldverslindend kunstproject Beaufort te jennen enz… You name it, Piet blames it.

Poppentheater in Laken

Piet wordt ook al jaren verdacht van alle subversiviteiten in het West-Vlaamse polderland die de regenten van het Lakense poppentheater in hun hemd zetten. Voor Piet gelden Art.1 & 21 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als een dogma: iedereen wordt gelijk geboren. De machtige voorrechten die de moederschoot van de Saksen-Coburgs baren zijn bijgevolg een democratisch deficit. Het clubje beeldenstormers waarvan Piet of zijn geestesgenoten geacht worden al of niet deel uit te maken, heeft al een lange kerfstok. Denk maar aan de diefstal van het Zwaard van Leopold I door ‘Les Sans Papiers’ in De Panne, het bebloede opschrift rejeté door ‘De Lastige Bruggeling’ op het standbeeld van Albert I, omdat onze Koning Ridder tijdens WOI met schijnprocessen 11 van zijn soldaten ter dood had laten veroordelen voor vaandelvlucht, terwijl ze het slachtoffer waren van shellshock. Verder maakte de kunstenaar ook al werk van een Lumumbalaan, afgekondigd aan het standbeeld van Koning Boudewijn op de Oostendse Zeedijk, en een parodie op Koningin Mathilde op de beeldenroute in Lissewege, die op mysterieuze wijze geconfisqueerd werd en verdween. Er was ook een schotschrift naar aanleiding van de 130-ste verjaardag van de vissersopstand van Oostende, waarbij Carolus Wouters op 24.08.1887 doodgeschoten werd op zijn visserssloep ‘la République’.

Als geestelijke vader van ‘De Stoete Ostendenoare’ wordt Piet Wittewrongel al sedert 2004 achtervolgd door justitie als hoofdverdachte voor de amputatie van de “slavenhand” op het standbeeld van Leopold II aan de Drie Gapers. Dertien jaar na de feiten werden zijn huis en het stulpje van zijn dochter onlangs nog met een huiszoeking overhoop gehaald, op zoek naar de afgezaagde geketende hand van de zwarte slaaf. Qui touche au Roi, touche à soi…et ça ne passe pas ,of als je tegen het hermelijn van de monarchie plast, droogt het nooit op.

Monumenten zijn meestal herinneringen aan een historische gebeurtenis, en standbeelden dienen tot de verheerlijking van invloedrijke personen, van machthebbers tot kunstenaars en van sportlui en generaals tot martelaren. Het zijn de postiches van de historie. Ze zeggen meestal minder over de persoon die vereeuwigd wordt dan over de mensen die ze hebben opgericht. Gelukkiglijk overleven dictators amper hun regime vooraleer ze van hun voetstuk worden gehaald. De duiveluitdrijving is dan een verlossend ritueel.

Propaganda van de overwinnaar

De geschiedenis oordeelt echter ook zeer selectief en oneerlijk, het is meestal propaganda van de overwinnaars. Julius Caesar liet zo’n miljoen van onze Germaanse voorouders uitmoorden en wordt geëerd in onze geschiedenisboeken. Godfried van Bouillon was op weg naar Jeruzalem amper over de Duitse grens of hij slachtte al 12.000 joden af. Toch moeten we bidden voor zijn ziel. Napoleon decimeerde Europa en hoe rood de Kongostroom kleurde met het bloed van Leopolds rubberslaven wordt angstvallig verzwegen. Machthebbers herschrijven graag de geschiedenis om het verleden te laten stroken met het heden. In zijn roman 1984 als aanklacht tegen een totalitaire staatsvorm schreef George Orwell: “Every record has been destroyed or falsified. Every book rewritten, every picture has been repainted. Every statue and street building has been renamed, every date has been altered. And the process is continuing day by day and minute by minute. History has stopped. Nothing exits except and endless present in which the party is always right.” Ongewenste herinneringen wissen, de waarheid verdraaien en de geesten beheersen is de ultieme droom van elke machtswellusteling.

Wie de openbare plaatsen wil zuiveren van alle foute sporen en littekens uit het verleden wist zijn eigen geschiedenis. Met de moraal en de ethiek van vandaag kijken naar gisteren is intellectueel oneerlijk. Een Orwelliaanse politieke correctheid die vooral niemand mag kwetsen, is zelfbedrog.

De scherpste aanklacht tegen het bloeddorstig koloniaal regime van Leopold II staat precies op de zeedijk aan de Koninklijke villa in Oostende. Als Piet Wittewrongel de dader zou zijn, dan verdient hij een standbeeld en een ereteken in de Orde van Burgerlijke Ongehoorzaamheid. Er is nog werk aan de winkel.

Stukje bevroren geschiedenis

De grootste beeldenstorm in ons polderland was het lafhartig opblazen van het vredesmonument de Ijzertoren in Diksmuide op 16 maart 1946 door het Belgisch establishment. Op de markt van Diksmuide staat generaal Baron Jacques de Dixmude in vol ornaat op zijn voetstuk afgebeeld. De man was een voorname pion in de exploitatie van Leopolds Congostaat. Een kleine correctie door Piet aan Jacques ‘standbeeld zou de waarheid zeker geen geweld aandoen. Het zou het veranderen van een belediging voor de onwetende burger en een stukje bevroren geschiedenis in een historische waarheidsvinding.

Een bijschrift op het straatnaambordje van Cyriel Verschaeve dat hij naast priester-schrijver ook collaborateur was, wordt ook een verhelderende aanklacht. We moeten onze kwetsuren uit het verleden niet opbergen in stoffige musea, maar bijwerken en duiden met een chirurgisch pincet. Op de Royal Exchange Square in het Schotse Glasgow is het ruiterstandbeeld van Arthur Wellesley, de eerste hertog van Wellington, al sedert de jaren 80 gekroond met een rood-witte verkeerskegel op zijn adellijk hoofd. Als er iemand een ideetje heeft…ik heb nog kegels.