‘Wie de vrede en mensenrechten verdedigt, moet ook werken aan een verbod op “killer robots”‘

‘Hoewel hele gemeenschappen door oorlog getroffen worden, zijn vrouwen en meisjes extra kwetsbaar’, schrijft Magda De Meyer van de Vrouwenraad. Ze pleit voor een verbod ‘killer robots’: zelfstandig opererende, dodelijke wapens.

De jaarlijkse bijeenkomst van het European Defense Agency staat dit jaar in het teken van zelfstandig opererende dodelijke wapens, ofwel: wapendrones en killer robots. Vandaag, op 29 november, komen de afgevaardigden van de 27 lidstaten, industrieleiders, militaire officiers en experts achter gesloten deuren samen in Brussel om de trends, mogelijkheden en gevaren van deze wapens te bespreken. Het gaat over technologische uitdagingen, maar evengoed over hoe men deze wapens kan produceren, beschikbaar maken en inzetten.

Vele vredesorganisaties en vrouwenrechtenorganisaties hebben zich sinds 2012 door middel van de campagne ‘Stop Killer Robots’ al uitgesproken tegen zelfstandig opererende dodelijke wapens. Vandaag ook gesteund door VN Secretaris-generaal António Guterres en een toenemend aantal landen, die beseffen welke gevaren aan dit type wapens verbonden zijn en ijveren voor een wereldwijd verbod op ‘killer robots’. Wie de vrede en mensenrechten verdedigt heeft geen andere keus.

Ook wij, als Vrouwenraad, steunen deze oproep. We verwerpen en veroordelen gewelden we verzetten ons tegen de logica dat (inter)nationale geschillen door wapengeweld kunnen worden opgelost. De oorlogsstrategie die steunt op het zogenaamde ‘recht van de sterkste’ moet worden vervangen door respect voor mensenrechten, vrede en gelijkheid.

Wie de vrede en mensenrechten verdedigt, moet ook werken aan een verbod op ‘killer robots’.

Voor wie begaan is met vrouwen- en mensenrechten, is dat niet meer dan logisch. Want hoewel hele gemeenschappen door oorlog getroffen worden, zijn vrouwen en meisjes extra kwetsbaar door hun status in de maatschappij. Verschillende internationale engagementen, onder meer in het Peking Actieplatform (= de aanbevelingen van de Vierde Wereldvrouwenconferentie) en de resoluties van de VN Veiligheidsraad over vrouwen, oorlog en vrede (o.m. Resolutie 1325) wijzen op de disproportionele slachtofferrol van vrouwen en pleiten voor actieve deelname van vrouwen in conflict oplossing en op beleidsniveau. Vrede gaat immers niet alleen over geweld beëindigen, maar ook over geweld voorkomen. Enkele van de strategische doelstellingen uit deze besluiten/aanbevelingen zijn het verminderen van buitensporige militaire uitgaven, de beschikbaarheid van wapens controleren, op zoek gaan naar geweldloze manieren om conflicten op te lossen, de schending van mensenrechten in conflictsituaties beperken en de gelijke rechten en vrijheden van vrouwen en meisjes verzekeren.

Investeren in om het even welke wapens, is in strijd met die doelstellingen. Zo kun je je de vraag stellen waarom er in eigen land wél geld is voor F35 gevechtsvliegtuigen – zo’n 5,6 miljard euro in aankoopprijs – terwijl er nog nooit zoveel (13,76 %) jonge kinderen in kansarmoede opgroeiden. Op Europees niveau wordt dit jaar zo’n 13 miljard euro gereserveerd voor het onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe wapens en militaire technologie, terwijl er slechts 500 miljoen is voor het Spotlight Programma, een initiatief dat geweld op vrouwen en meisjes wereldwijd wil uitbannen.

De algoritmes waarmee de drones hun doelwitten kiezen, zijn niet waterdicht.

Op wereldvlak ging er in 2017 zo’n 1.739 miljard dollar naar militaire uitgaven, de hoogste cijfers sinds het einde van de Koude Oorlog. Tegelijkertijd laten de gevolgen van klimaatverandering zich steeds harder voelen. We vragen ons dan ook af of we geen andere prioriteiten kunnen aanduiden.

Daarnaast roepen killer robots en wapendrones heel wat andere, specifieke vragen op. Hoewel over onbemande wapens gezegd wordt dat ze met een chirurgische precisie te werk gaan, blijkt uit alles dat ze een enorme collaterale schade veroorzaken. De algoritmes waarmee de drones hun doelwitten kiezen zijn niet waterdicht. Zo zijn er al talloze onschuldige burgerslachtoffers gevallen. Bovendien verlagen ze de drempel voor geweld omdat onbewapende wapens minder risico inhouden voor wie ze inzet. Onlangs nog, op de herdenking van de 100^ste verjaardag van het einde van Wereldoorlog I, noemde VN-secretaris António Guterres deze wapens ‘moreel verwerpelijk’. Wapens die autonoom kunnen beslissen om mensen aan te vallen, waar eindigt dat?

Om het met een platitude te zeggen: oorlog is altijd gevaarlijk en altijd verwerpelijk. In theorie kan oorlog wel voorgesteld worden als een chirurgische ingreep, maar de werkelijkheid is vaak uiterst destructief, met het risico van enorm veel doden en slachtoffers, chaos en ontreddering.

Critici stellen dan ook dat een menselijke tussenkomst noodzakelijk blijft. In 2015 ondertekenden meer dan 1.000 onderzoekers, waaronder Steve Wozniak, Elon Musk en Stephen Hawking, een open brief waarin ze waarschuwden voor de gevaren van automatische wapens. Technologiegigant Google deed zelfs een officieel statement waarin het bedrijf weigert om technologieën te ontwikkelen die als doel hebben om mensen te verwonden. Het wettelijk aan banden leggen van deze wapens, lijkt een cruciale stap in de goede richting voor de vrede en mensenrechten.

We weten niet welke besluiten tijdens de conferentie genomen zullen worden, en of deze bedenkingen aan bod zullen komen, want behalve de genodigden, is niemand welkom op de conferentie. Rond de hele ontwikkeling inzake automatische wapens hangt overigens een sfeer van geheimhouding. Dit is niet democratisch en niet aanvaardbaar, dit is een zaak die iedere wereldburger aanbelangt. Maar we willen niet bij de pakken blijven zitten. Als onze stem niet welkom is op de conferentie, dan verheffen we ze elders. Op straat, thuis, en online. Volg de actie via #noEUmoney4arms.

Magda De Meyer is voorzitter van de Vrouwenraad.