‘Wie de rekeningen doorschuift, moet niet schrikken dat vertrouwen in de politiek afneemt’

‘De rekening van de crisis wordt doorgeschoven’, schrijft Johan Velghe van Vlinks over het moeizame sociaal overleg en het regeerakkoord van de regering-De Croo.

Met een tot twee woorden afgeslankte woordenschat trok VBO-gedelegeerd bestuurder Pieter baron Timmermans begin deze week van radiostudio naar televisiejournaal. ‘Ongepast’ en ‘wereldvreemd’ klonk het refrein na iedere zin. Staken en ‘de zwaarste economische crisis’ zijn water en vuur volgens de VBO-zegsman. Nog altijd weegt de vergoeding voor arbeid lichter dan dividend en excessieve bonussen.

Een ademtocht verder verklaarde hij boudweg dat hij vandaag maar al te graag samenwerkt met alle mensen die gaan voor herstel. Wie zich niet laat afschepen met een maximale loonopslag van 0,4% -of 7 euro bruto per maand voor een modale arbeider- in de komende twee jaren, daar werkt de VBO-baas niet mee samen. Herstel voor wie? Zeker niet voor wie in tijdelijke werkloosheid geduwd werd.

Gedaan met overleg plegen en negeer vooral de eerder weggewerkte loonhandicap ten opzicht van buurlanden, de grote winsten geboekt in volle coronatijd in tal van sectoren en een hogere koopkracht als aansturing van het noodzakelijke herstelbeleid.

De federale regering, gevangen in het rigide regeerakkoord, schuift de hete aardappel van de loononderhandelingen willens nillens steeds terug naar de sociale partners. Woensdagnamiddag jongstleden volgde al het ritueel samenroepen van de ‘Groep van Tien’.

Of het rond de tafel brengen een ware beleidsdaad is, valt te betwijfelen. Beleid voeren betekent ook om de fouten gemaakt in het verleden te herstellen en het keurslijf af te werpen. De socialistische en groene families pasten hiervoor bij de regeringsvorming.

De sociale onderhandelingsregels en de latere verstrenging -beademd door het VBO- van de wet doorgedrukt door de Zweedse coalitie van toenmalig premier Charles Michel in 2017 zorgt vandaag voor zure oprispingen en een volkomen patstelling. De actuele borstklopperij in meerderheid en oppositie door de voormalige Zweedse partners klinkt vals en wrang en gericht tegen al wie niet leeft van aandelenwinst, lonen buiten alle proportie en andere bonussen.

De truc van de Belgische verrommeling wordt andermaal bovengehaald met de voorgehouden wortel van het eenmalig toestoppen van een premie buiten de loonnorm. Zoiets als het heruitvinden van ecochecques en het andermaal afbreken van de sociale zekerheid. In het jargon van de werkgeversorganisaties wordt de wortel omschreven als ‘een kader scheppen om de vakbonden weer naar de onderhandelingstafel te lokken’. De geschiedenis leert dat ook wortels hun prijs hebben en werkgeversorganisaties geheid zullen pleiten voor meer mogelijkheden voor overuren en flexibele arbeidsuren.

De patroonsdelegatie beroept zich met graagte op de wet van ’96 en de fameuze aanvulling en wil enkel praten wanneer de vakbonden het wurgtouw -met 0,4% marge kunnen de vakbonden alleen maar hun ziel én die van de werknemers verkopen- niet afleggen, zo niet worden ze verder aangewezen als een plaag van Egypte. God riep tien rampen over Egypte uit omdat de farao het volk van Israël niet toestond te vertrekken. Niet God maar politiek en ondernemingswereld willen de wet van ’96 ongemoeid laten om ook de laagverdieners te laten opdraaien voor de coronafacturen.

Ondertussen zitten de sociale partners, die al lang geen partners maar elkaars boksballen zijn, ieder op hun eigen paal. Die wiebelen niet eens, zo nu en dan, naar elkaar toe. 0,4% laat wiebelen niet toe. Het is niet alleen in supermarkten en winkels dat corona het slechtste in de mens boven brengt. Ondertussen steken buurlanden ons voorbij mét hogere lonen en meer welzijn voor de werknemers.

Dat het anders kan, bewijst de Vlaamse regering deze week met het met de vakbonden bereikt akkoord over 6% loonsverhoging en een massieve aanwervingspolitiek in de zorgsector. Niet altijd is het sociaal overleg dood en begraven, zoals gemakkelijkheidshalve voorgehouden wordt, ook al werd het voor ‘de witte woede’ een lijdensweg van twee decennia. Als er al niet te vrezen valt dat de 6% de rem wordt op de over twee jaar volgende ronde van loononderhandelingen.

Het kan ook anders. Bestuurders van een groeiend aantal bedrijven beseffen dat het ontzeggen van toenemende koopkracht en meer evenwicht tussen werk en gezin een spoor is dat regelrecht naar sociale onrust leidt. Zij kennen bijkomende vakantiedagen toe, zo het al geen bonussen zijn. Meer structureel is dat sinds eerder deze week werknemers, ook de vaders, van Volvo Cars aangemoedigd worden om met 80% weddebehoud veel meer ouderschapsverlof op te nemen dan wettelijk voorzien. Tot vierentwintig weken toe, al dan niet flexibel op te nemen binnen de drie jaar na de geboorte, bij adoptie of bij aankomst van een pleegkind.

Blijft de federale regering de kop in het zand steken en wordt sociaal overleg gereduceerd tot gehakketak, dan wordt België eerlang laatste in de Oeso-ranking van politiek vertrouwen van de burgers in hun regering. België zit op een glijbaan. Acht jaar geleden hadden we evenveel vertrouwen in de federale regering als Duitsers en Nederlanders. Vandaag laat België enkel Polen achter zich. Nooit eerder was het politiek wantrouwen zo groot als vandaag. Slechts bij 29,5% van de bevolking is er nog vertrouwen in de federale regering. De EU haalt 43% (gebuisd dus), net als de lokale en de regionale overheden: 62% (net voldoende, zeker geen onderscheiding). De blauw-gele coalitie van weleer laat een modderspoor achter.

Lange regeringsvormingen baren geen daadkrachtige regeringen en al zeker niet de politieke vechter zoals die bijvoorbeeld ontwaakt is in Joe Biden die én covid-19 aanvalt en een ondersteuningspakket van 1.900 miljard dollar door het Congres sluist in afwachting van een nog groter investeringsbedrag voor onder meer infrastructuur.

De republikeinen wijzen Bidens beleid en het schrappen van tal van maatregelen van zijn voorganger als ‘ongepast’ en ‘wereldvreemd’ aan. Wat zij vrezen, is precies immers dat met Biden de aandeelhouders mee de coronarekening dienen te vereffenen. Het contrast kan moeilijk groter zijn.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.