Alle korte straffen effectief laten uitvoeren? ‘Onrealistisch’, zegt Johan Heymans, vennoot bij Van Steenbrugge Advocaten en lid van jongerendenktank de Vrijdaggroep.
1. Wie ligt aan de basis van dit wetsvoorstel?
Het werd ingediend door Carina Van Cauter (Open VLD) en is met een ruime meerderheid in de Kamercommissie Justitie goedgekeurd. Dat ook ontslagnemend minister van Justitie Koen Geens (CD&V) er zich achter schaart, is best ironisch. Hij besliste in 2017 dat straffen onder de zes maanden helemaal niet hoeven te worden uitgevoerd, en dat straffen tussen zes maanden en drie jaar maximaal voor een derde worden uitgevoerd, met een enkelband. Die maatregel was ingegeven door de dramatische overbevolking in de gevangenissen en ging dus lijnrecht in tegen dit wetsvoorstel.
2. Is de overbevolking al verminderd?
Integendeel, we zitten aan een overbevolking van 11 procent. Met dit wetsvoorstel zouden er volgens voorzichtige ramingen 7000 gedetineerden bij komen.
Met dit wetsvoorstel zouden er volgens voorzichtige ramingen 7000 gedetineerden bij komen.
3. Waarom steunt Geens het dan?
De verkiezingen komen eraan. Simpele oplossingen voor complexe problemen zoals strafuitvoering klinken goed in de oren. Eigenlijk gaat het om oude wijn in nieuwe zakken. De wet van 17 mei 2006 op de externe rechtspositie voorzag al in het uitvoeren van korte straffen. Dat ze altijd dode letter is gebleven, komt door hetzelfde probleem dat nu het nieuwe voorstel zo onrealistisch maakt: de overbevolking.
4. Geens hoopt plaatsen vrij te maken door het aantal mensen in voorlopige hechtenis drastisch te verminderen.
Een onrealistisch plan. Al sinds de jaren negentig roept de wetgever de rechterlijke macht op om de voorlopige hechtenis niet meer oneigenlijk te gebruiken, als een voorbestraffing. De rechters hebben daar nooit naar geluisterd en daardoor bedraagt het aantal mensen in voorlopige hechtenis nu al 40 procent van de gevangenisbevolking.
5. Wat moet er dan gebeuren?
Meer strafuitvoering op maat, met persoonlijke begeleiding. Dat vergt wel een betere infrastructuur en investeringen in psychosociale diensten, die nu totaal onderbezet zijn. Ook kleinschalige initiatieven zoals transitiehuizen, waar gedetineerden op hun herintegratie worden voorbereid, kunnen soelaas bieden. Dat kost allemaal veel geld, maar de hele maatschappij zal er wel bij varen. Minister Geens beseft de nood wel. Hij heeft niet voor niets verklaard dat hij alleen verder wil gaan als justitie 750 miljoen extra krijgt.
