‘Zijn eksters in staat honden vanuit de lucht te bestoken met hun uitwerpselen?’

Bioloog en Knack-redacteur Dirk Draulans analyseert een opvallende observatie.

De jonge eksters in de tuin van mijn moeder zijn uitgevlogen. Zoals bij vogels dikwijls het geval is iets te vroeg, want het vliegen wil nog niet goed lukken. Ze hoppen dus nogal onhandig op de grond rond. Op zich zou dat niet erg zijn, ware het niet dat er een probleem is: Mizou, de hond van mijn zuster die naast mijn moeder woont. Een vriendelijk beest, maar niet voor eksters.

De eksters weten dat. Mizou wordt behoorlijk lastiggevallen als ze in de tuin komt. Regelmatig hopt er een ekster achter de hond aan om in zijn staart te pikken. De pels van de hond verschaft trouwens zachtheid in vogelnestjes in de tuin, zo bleek uit inspectie van nestkastjes. Dat de eksters actief haar uit de hond plukken om hun nest op te smukken is mogelijk, maar niet zeker.

Maar zodra de jongen op de grond hopten, werden de aanvallen van de eksters drastischer. Mijn zuster zag drie dagen na elkaar hoe een ekster een duikaanval op de hond deed en tegelijk een lading vogelpoep loste, die telkens op het dier terechtkwam – de gevolgen daarvan heb ik kunnen zien. Zou het kunnen dat de ekster bewust de hond met een bombardement met biologische (of chemische, zo u wil) wapens bestookte?

Eksters zouden er slim genoeg voor kunnen zijn. Ze behoren tot de slimste dieren ter wereld. Er zijn aanwijzingen dat ze de intelligentie van chimpansees benaderen (of zelfs overschrijden). Maar een mogelijk gevaar voor hun jongen vanuit de lucht bestoken met het enige mengsel waarvan ze een permanent aangevulde voorraad hebben? Het lijkt te gek voor woorden.

De Google-bioloog in mij deed zijn werk en scande het internet. Géén meldingen van vogelbombardementen met uitwerpselen. Wel een hilarisch verslag van een concert van de rockgroep Kings of Leon dat al na enkele nummers moest worden stopgezet omdat duiven in de nok van het stadium de groep, en vooral de bassist, ‘viseerden’ met hun vogelpoep. Ze hielden blijkbaar niet van de muziek.

Maar voor de rest: niets. Dus opnieuw een stapje verder gaan en een expert raadplegen. Toevallig ken ik misschien wel de grootste eksterexpert ter wereld, die ik ontmoette tijdens mijn verblijf aan de universiteit van Oxford: de Britse hoogleraar en eminente vogelkenner Tim Birkhead (van de universiteit van Sheffield). Ik contacteerde hem en kreeg meteen antwoord: hij had geen weet van zo’n gedrag.

Tim kent het concept vogelpoepbombardement alleen van kramsvogels (in het noorden broedende lijsters die bij ons komen overwinteren). De BBC filmde ooit broedende kramsvogels die gezamenlijk een raaf aanvielen en vanuit de lucht bestookten met een bombardement aan uitwerpselen (zie het hierbij gevoegde Youtube-filmpje met commentaar van coryfee David Attenborough).

https://www.youtube.com/user/BBCWorldwidevideohttps://www.youtube.com/https://i.ytimg.com/vi/Fdrl__ggV9k/hqdefault.jpg480344BBC Studios459Fieldfare birds defend their young against a raven – David Attenborough – BBC wildlife

Misschien is de ekster in de tuin van mijn moeder een genie dat een eigen oplossing uitdokterde voor het probleem van de hond. In veel groepen van slimme dieren is er een individu vastgesteld dat duidelijk slimmer is dan de rest en alle innovaties doet (in de mensenwereld is dat in feite niet anders). Andere dieren kopiëren het nieuwe gedrag als ze zien dat het efficiënt is. Als er dus in mijn geboortedorp een epidemie van luchtbombardementen van eksters opduikt, weten we waar het begonnen is (tenzij de eksters van de buren het ook al doen, maar daar heb ik geen weet van).

Brutaaltjes, noemen veel mensen die opdringerige eksters. Nee hoor, brutaaltjes dat is iets uit ons systeem. Ook mensen doen regelmatig extreme dingen om hun kroost te beschermen, dat is bij eksters niet anders. Overigens hebben eksters al minstens een half millennium de kans gehad om een specifieke relatie met honden te ontwikkelen, getuige de bijgevoegde afbeelding van een schilderij van kunstenaar Paul De Vos uit (waarschijnlijk) 1636.