Wordt artificiële intelligentie de laatste uitvinding van de mens?

Natuurkundige en moraalfilosoof Stijn Bruers voorspelt dat superintelligente machines op een bepaald moment in ijltempo alle uitvindingen in onze plaats doen. Met alle gevolgen van dien.

‘Stel dat er morgen een komeet inslaat waardoor de aarde jarenlang met wolken bedekt wordt en het zonlicht verdwenen is. Of dat we na een kernoorlog in een nucleaire winter belanden. Dan is er geen landbouw meer mogelijk en is de hele mensheid gedoemd om van de honger om te komen.’

Het klinkt als het horrorscenario van een tweederangs sciencefictionfilm, maar toch bezorgt het volgens Stijn Bruers verschillende bonafide wetenschappers slapeloze nachten. ‘Sommigen onder hen onderzoeken nu hoe je gewassen kunt telen zonder klassieke landbouw. De Amerikaanse ngo Allfed ondersteunt die research. Dat gaat heel ver: met teelten die groeien op aardgas, landbouwtechnieken voor de groentekweek in pikdonkere kelders of voedselproductie uit rottend hout. Het Nederlandse bedrijf PlantLab ontwikkelt technologie om groente en fruit op kleine oppervlakten te produceren. Het experimenteert met klimaatkamers met kunstlicht en probeert zo antwoorden te geven op de gevolgen van de klimaatverandering voor onze voedselvoorziening. Daarnaast maakt celcultuurtechnologie het mogelijk dat er binnen afzienbare tijd organen van dieren gekweekt zullen kunnen worden zonder dat die dieren zelf ooit geleefd hebben. Dat is uitstekend nieuws voor de geneesmiddelenindustrie én voor het dierenwelzijn, want dierproeven worden zo helemaal overbodig.’

Als er dierlijke organen gekweekt kunnen worden, wordt dat dan ook mogelijk voor menselijke?

Stijn Bruers: Zeker. Ook op die organen zullen er dan medicijnen getest kunnen worden. En mensen zullen niet langer hoeven te sterven door een organentekort.

Ik verwacht ook veel van genome editing, waarbij het DNA van een organisme gericht wordt aanpast. ‘Foute’ of ongewenste stukjes DNA worden dan weggeknipt en vervangen door passende stukjes. De bekendste vorm van genome editing is de in 2015 geïntroduceerde CRISPR-Cas-techniek. Er wordt op dit moment veel onderzoek naar gedaan en er worden ook snel vorderingen gemaakt. Genome editing zal op korte termijn belangrijk worden voor kankerbehandelingen en bij genetische afwijkingen.

Op langere termijn kunnen we er ook mee ingrijpen in de natuur. De meeste wilde dieren hebben erg korte levens. Een vogel legt een nest vol eieren, waarvan misschien maar één kuiken de volwassen leeftijd haalt. De voorplantingsdrift bij dieren is groot omdat zeer veel jongen vroeg sterven. Dat veroorzaakt dierenleed, maar zorgt ook voor complicaties bij te snel groeiende dierenpopulaties. Genome editing kan daarbij helpen.

Waarom zouden we daar ingrijpen?

Bruers: We hebben voorbehoedsmiddelen uitgevonden om onze mensenpopulatie onder controle te krijgen. Wij slagen er nu hoe langer hoe beter in om elke mens die geboren wordt een lang en gelukkig leven te garanderen. Waarom zouden we niet hetzelfde doen in de natuur als we daar de mogelijkheden toe hebben?

Nog een interessante evolutie is die van de artificiële intelligentie. De tijd is niet meer zo veraf dat er een reële koppeling komt tussen artificiële en menselijke intelligentie. Er zijn plannen om onze hersenen rechtstreeks aan te sluiten op een computer. Via die computerbreininterfaces zouden jouw en mijn hersenen aan elkaar gelinkt kunnen worden, waardoor we elkaars gedachten kunnen lezen. Elon Musk is een van de gangmakers en richtte speciaal daarvoor het bedrijf Neuralink op.

Sommigen voorspellen dat artificiële intelligentie sowieso onze laatste uitvinding wordt: op een bepaald moment zullen superintelligente machines in ijltempo alle uitvindingen in onze plaats doen.

Hoe geloofwaardig is dat scenario?

Bruers: Het is iets om ernstig rekening mee te houden. Meer dan de helft van de onderzoekers denkt dat we binnen vijftig jaar dat soort van machines zullen bouwen. Die computers zullen berekeningen maken waar wij alleen van kunnen dromen, ze zullen complexe economische modellen uittekenen en de ingewikkeldste systemen in de natuur ontwarren. Misschien vinden ze zelfs een snelgroeiend productief gewas uit waardoor de honger voorgoed de wereld uit geholpen wordt.

Is het gevaar dan niet denkbeeldig dat de superintelligente machine écht onze laatste uitvinding wordt en dat ze de mensheid uitschakelt?

Bruers: Sommige wetenschappers waarschuwen daarvoor. Er zijn inderdaad risico’s aan verbonden. Op korte termijn bedreigen artificiële intelligentie en de digitalisering heel wat jobs. Zodra de zelfrijdende vrachtwagens een feit zijn, staan de truckers op straat. De schattingen over hoeveel mensen de volgende jaren werkloos zullen worden, lopen uiteen. Maar dat er heel wat banen geautomatiseerd kunnen worden, staat als een paal boven water.

Dus moeten veel mensen op zoek naar een andere manier om hun tijd zinvol in te vullen?

Bruers: Ja, en dan wordt ook de hele discussie over het basisinkomen weer actueel. Sommigen pleiten voor een CO2-heffing of een milieubelasting die integraal als milieudividend of basisinkomen aan de burgers teruggestort wordt. Zo help je mee het klimaat te redden en installeer je meteen ook een sociaal rechtvaardig herverdelingssysteem. Vervuilende bedrijven betalen dan meer belasting en een doorsnee gezin ontvangt een hoger bedrag aan milieudividend dan het aan CO2-belasting betaalt. Dat is een stevig maatschappelijk debat waard.