Waarom trouwen gezond is, en dan vooral voor de bruidegom

Vooral mannen kunnen op gezondheidsvlak sterk profiteren van een langdurige relatie. Maar hoe werkt dat precies? En wanneer is een huwelijk ook gezond voor vrouwen?

Wie trouwt, leeft langer. Zo luidt, kort samengevat, de conclusie van talrijke studies over het effect van het huwelijk op de levensduur. Ongehuwden sterven eerder en leven ongezonder, of ze nu gescheiden zijn, weduwe/weduwnaar of nooit gehuwd.

Statistisch profiteren vrouwen en mannen van het huwelijk, maar niet in gelijke mate. Afhankelijk van de studie leven gehuwde mannen tot zes jaar langer, vrouwen tot vier jaar.

Dat zijn opvallende cijfers, maar de details zijn iets voor statistiekliefhebbers: vergelijken we de sterfte bij 65-jarige mannen, of de levensverwachting van vrouwen van 25? Zijn de cijfers afkomstig uit Zwitserland of de VS? Zijn vertekenende factoren eruit gefilterd? In sommige studies wordt het levensverlengende effect dan ook aanzienlijk kleiner.

Maar het verdwijnt niet. En mannen profiteren sterker dan vrouwen.

Voor gehuwde mannen is het risico om binnen tien jaar te overlijden zelfs 46 procent kleiner dan voor ongehuwden, zo toonde een veel geciteerde studie aan – waarbij factoren als leeftijd, BMI of bloeddruk werden meegenomen.

Samen oud worden? Waarom de ene relatie standhoudt en de andere niet

Liefde beschermt het hart

Hoe beschermend langdurige liefde is voor de gezondheid, zie je goed aan het hart: wie niet gehuwd is, loopt veel meer risico om te sterven aan een hartinfarct, hartfalen of verstopte bloedvaten. Hun kans op ernstige hartproblemen ligt meer dan 40 procent hoger dan die van gehuwden. Hetzelfde geldt voor sterfte: ook het risico op een dodelijke beroerte ligt 55 procent hoger bij ongehuwden.

Dat blijkt uit een grote meta-analyse, waarbij een internationaal onderzoeksteam gegevens van 34 studies en meer dan twee miljoen mensen bekeek.

Een andere invloedrijke studie uit Japan concludeerde: nooit gehuwde mannen hebben drie keer meer kans om binnen tien jaar te overlijden aan een hartziekte dan gehuwde mannen. Ook daar werden vertekenende factoren – zoals leeftijd, alcohol- en tabaksgebruik – eruit gehaald. Bij vrouwen was het positieve huwelijks­effect op het hart maar half zo sterk.

Hogere kans om kanker te overleven

Een kankerdiagnose zet alles op losse schroeven. Dan is het belangrijk om iemand aan je zijde te hebben – niet alleen tegen de angst, maar ook tegen de papierwinkel. Dat kan zelfs levensreddend zijn, zo tonen cijfers.

Dankzij grote kankerdatabanken zijn er veel gegevens. Uit studies die gehuwden en ongehuwden vergeleken, blijkt: ongehuwden krijgen gemiddeld later hun diagnose, vaak in een gevorderd stadium. Hun kanker blijft vaker onbehandeld, ongeacht het stadium van ontdekking. Gehuwden hebben betere genezingskansen, ongeacht het moment van diagnose – een Californische analyse vond verschillen tot 24 procent (bij blanke mannen).

Ook bij vrouwen geldt: gehuwde patiënten leven langer. Maar ook hier hebben mannen meer baat bij een huwelijk, zelfs bij darm- of slokdarmkanker. Bij prostaatkanker is dat huwelijksvoordeel volgens een Amerikaanse studie 27 procent. Opvallend: dezelfde studie stelde dat een huwelijk statistisch even veel invloed op de overlevingskansen heeft als een chemokuur – bij prostaat-, borst-, darm- en slokdarmkanker. Het geheime wapen: het huwelijk verbetert de levensstijl.

Waarom is het leven als gehuwde gezonder? Misschien omdat we langer samen willen blijven met wie we liefhebben. Of omdat die persoon ons motiveert gezonder te leven. Maar waarschijnlijk is het minder romantisch dan dat.

Na verloop van tijd nemen koppels elkaars gewoontes over. En de persoon van wie we houden, beïnvloedt ons – in positieve zin. Een niet-rookster begint veel minder snel met roken dan dat haar partner stopt. Leren twee rokers elkaar kennen, en stopt er eentje? Dan volgt de ander vaak snel.

Vergelijkbare effecten zie je bij alcohol, drugs en beweging: mannen in een relatie sporten vaak meer, roken minder en drinken minder dan alleenstaande mannen.

Bestaan ‘relatiekilo’s’ eigenlijk?

Onlangs haalde een kleine Poolse studie het nieuws: gehuwde mannen zouden meer dan drie keer zoveel risico lopen op obesitas als ongehuwden – bij vrouwen zou dat verschil er niet zijn. Beide geslachten hebben wel vaker overgewicht als ze getrouwd zijn.

Een Britse onderzoekster berekende op basis van Amerikaanse data dat gehuwde mannen gemiddeld 1 tot 1,5 kilo zwaarder zijn dan ongehuwde mannen. Hun BMI stijgt na het huwelijk en na de geboorte van kinderen, maar daalt vlak voor of na een scheiding.

Toch stijgt het risico op overgewicht vooral met de leeftijd, zo toont ook het Poolse onderzoek: elk bijkomend levensjaar verhoogt dat risico met 3 tot 6 procent. Leeftijd speelt dus waarschijnlijk een grotere rol dan het huwelijk.

Buiten de cijferdans: wat maakt het huwelijk gezond? Natuurlijk is niet het huwelijk op zich de gezondheidsfactor. Je wordt niet plots gezonder door het stadhuis te verlaten als kersvers echtpaar.

Bijna alle genoemde studies zijn langetermijnanalyses of modelberekeningen – ze tonen geen directe oorzaak-gevolgrelatie.

Soms is de verklaring eenvoudig: wie samenwoont, wordt bij een hartaanval sneller gevonden. Of een partner dringt aan om toch weer eens naar de dokter te gaan. Mannen staan bekend als laks in preventieve zorg, maar bij gehuwden speelt dat minder. Vrouwen worden dan ook wel eens omschreven als de ‘gezondheidsmanager’ van hun echtgenoot.

Huwelijk helpt niet alleen het lichaam

Onderzoekers geven ook psychologische verklaringen: partners zorgen voor elkaar, ondersteunen elkaar in stress en crisis. Dat mannen zo sterk profiteren van het huwelijk, is waarschijnlijk deels door die psychische effecten.

Mensen in een vaste relatie – man én vrouw – hebben gemiddeld een beter zelfbeeld, zijn gelukkiger en – jawel – ook minder eenzaam. Vooral dat laatste beschermt hun mentale gezondheid: gehuwde mensen krijgen minder vaak een depressie.

En, het zal je niet verrassen: een gelukkig huwelijk beschermt mannen sterker tegen depressie dan vrouwen.

Een meerderheid van Amerikaanse mannen ziet in hun vrouw zelfs een ‘manager van hun sociaal leven’, waarop ze kunnen bouwen. Omgekeerd betekent dat: na een scheiding of overlijden lopen mannen meer risico op eenzaamheid of sociale isolatie.

Een Deense studie uit 2013 liet dan weer zien dat de levensverwachting van gehuwde homoseksuele mannen sinds de jaren 1990 sterk is gestegen – en nu hoger ligt dan bij ongehuwde of gescheiden mannen. Een reden is ongetwijfeld de betere behandeling van aids.

Bij lesbische gehuwde vrouwen viel hun hogere sterftecijfer op. Onderzoekers vermoeden dat ze vaker risico lopen op borstkanker en suïcide – en dat deze groep tot nog toe werd genegeerd in preventiebeleid.

Twee lichtpuntjes voor singles: het huwelijk helpt misschien om met schadelijke gewoontes te breken – maar een grote vriendenkring is bepalender voor hoe actief en beweeglijk je leeft. En de cijfers tonen dat het nooit te laat is voor gezonde liefde. Ook wie laat pas zijn grote liefde vindt of hertrouwt, leeft langer.

Relatietherapeut Tila Pronk: ‘Kies voor iemand die aardig is: daarmee heb je een gelukkige relatie en goeie seks’