Moet je je zorgen maken over een steeds terugkerende nare droom? En wat als je nooit droomt?
Droom jij soms dat je tanden uitvallen? Je bent niet alleen. Uit een analyse van zoekwoorden in Google blijkt dat ‘tanden uitvallen’ de meest opgezochte droom ter wereld is. Ook in België.
Toegegeven, het is niet omdat een droom vaak wordt opgezocht in een zoekmachine dat het ook de meest gedroomde droom is. Het toont wel onze blijvende fascinatie aan voor dromen (of voor onze tanden).
Of de tandendroom betekent dat je te veel stress hebt, onzeker bent, of gewoon bang bent voor de tandarts, daar heeft de wetenschap voorlopig geen antwoord op. ‘We weten dat de inhoud van onze dromen te maken heeft met wat ons overdag bezighoudt en dat dromen een metaforische waarde kunnen hebben’, zegt Aurore Roland, klinisch psycholoog (VUB) en nachtmerrietherapeut. ‘Als je bijvoorbeeld de hele dag denkt hoe leuk het zou zijn om een huis in het zuiden van Frankrijk te hebben, zul je daar ’s nachts waarschijnlijk ook over dromen.’
‘Maar eenduidige verklaringen voor elke specifieke droom zijn er niet, ook al beweren allerlei droomduidingsgidsen van wel’, gaat Roland verder. ‘Droomanalyse hangt vooral af van de individuele context van een persoon. Dezelfde droom kan voor de ene persoon een heel andere betekenis hebben dan voor de andere. Als je bijvoorbeeld droomt dat je naakt op je werk bent, zou ik vooral gaan kijken naar welk gevoel dat bij je oproept en daarmee aan de slag gaan.’
Bestaat er, naast de alom bekende droomduiding van Freud, ook wetenschappelijk gefundeerd onderzoek naar de betekenis van dromen?
Roland: Er zijn enkele erg oude studies waarvan de kwaliteit discutabel is. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat er een groot verschil is tussen de dromen van mannen en vrouwen. Vrouwen zouden meer emotionele en minder agressieve dromen hebben. Ze dromen bijvoorbeeld meer over familie, mannen meer over succes. Of dat vandaag nog steeds zo is, weten we niet. Onze maatschappij is op het vlak van gendergelijkheid natuurlijk anders dan die van de jaren 1970. Het onderzoek naar veel voorkomende dromen ligt tegenwoordig zo goed als stil omdat het ons vanuit een wetenschappelijk oogpunt weinig bijbrengt. Er zijn wel theorieën over de functie van dromen en hun mogelijke betekenis, maar zoiets is heel moeilijk aan te tonen. Vandaag kijken we liever naar wat er precies in de hersenen gebeurt wanneer we dromen.
En welke processen spelen er zich dan af in onze dromerige hersenen?
Roland: Ondertussen weten we dat we niet alleen dromen tijdens de REM-slaap, maar in elke fase van de slaap. Dromen verschillen ook per slaapstadium. In de REM-slaap dromen we emotioneler en is er een verhaalstructuur. In de diepe slaap zijn dromen meer cognitief en in de stadia van de lichte slaap duiken eerder losse, vage beelden op. Er bestaat bovendien een verband tussen de hersengebieden die actief zijn tijdens de waak en de droom. Als iemand in zijn of haar droom aan het lopen is, zien we tijdens de droom effectief een activatie van de specifieke hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor lopen. Het meest recente onderzoek in de droomwetenschap richt zich op zogenaamde ‘lucide dromen’. Dat zijn dromen waarin de dromer zich bewust is van het feit dat hij droomt. Sommige mensen hebben heel vaak lucide dromen. Dat komt omdat een deel van hun frontale cortex actief is tijdens het dromen.
Wat willen onze dromen, of we ze nu bewust ervaren of niet, ons vertellen?
Roland: Ik vrees dat we vandaag nog altijd niet goed weten waarom we dromen. Een beperkte groep van wetenschappers meent dat dromen slechts een bijproduct zijn van de slaap en helemaal niks betekenen. De meesten geloven dat onze dromen wel degelijk een functie hebben. Daarover bestaan allerlei theorieën. Zo kunnen dromen mogelijk een bijdrage leveren in het verwerken van zaken die overdag zijn gebeurd. Een andere populaire theorie is dat dromen kunnen helpen om ons voor te bereiden op bepaalde toekomstige gebeurtenissen.
Moet je je zorgen maken als je nooit droomt?
Roland: Mensen die zeggen dat ze nooit dromen, kunnen hun dromen gewoon niet herinneren. Dat is absoluut geen reden tot bezorgdheid. Om je dromen te kunnen herinneren, moet aan twee voorwaarden voldaan zijn: je bent in de waakfase én er moet een verhoogde hersenactiviteit zijn in de frontale cortex. Mensen die aan slapeloosheid lijden, herinneren hun dromen doorgaans beter omdat ze ’s nachts vaak wakker worden en hun hersenen actiever zijn. Er zijn studies die zeggen dat een droomdagboek gebruiken helpt om je dromen te herinneren, maar recente studies spreken dat tegen.
Lees verder onder het artikel.
Hoe zorgwekkend is een steeds terugkerende nachtmerrie?
Roland: We zien het vaak bij mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het maakt zelfs deel uit van een normaal genezingsproces. Een van de theorieën over waarom we dromen is immers dat het ons helpt om bepaalde gebeurtenissen te verwerken. Een nachtmerrie is nooit precies hetzelfde als de traumatische gebeurtenis zelf. Vergelijk het met een boekverfilming. De film is altijd ietsje anders dan het boek. Bij het normale genezingsproces na een trauma zal de nachtmerrie na verloop van tijd gaan verschillen van het trauma, waardoor ze minder angstaanjagend wordt en uiteindelijk verdwijnt. Het probleem bij PTSS is dat een nachtmerrie zo angstaanjagend is dat je er steeds wakker van wordt en dat de droom nooit zijn einde haalt. De volgende nacht zullen je hersenen de film van de nachtmerrie opnieuw afspelen omdat je brein het einde van de droom wil kunnen zien in het kader van het verwerkingsproces. Gevolg: de hersenen blijven voortdurend steken in de nachtmerrie en het genezingsproces loopt vast. Dat kan een enorm zware impact hebben op de levenskwaliteit van mensen. Sommigen zijn bang om te gaan slapen en ontwikkelen slapeloosheid. Zelfs wanneer alle PTSS-symptomen dankzij therapie verdwijnen, blijven de nachtmerries meestal aanhouden.
Hoe kan nachtmerrietherapie daarbij helpen?
Roland: We leren mensen eerst relaxatietechnieken aan en leggen hen de functie van nachtmerries uit in het genezingsproces om hun angst om te gaan slapen weg te nemen. Daarna confronteren we hen met hun nachtmerrie zelf door hen te vragen om de droom op papier te zetten en voor te lezen. Dat is een hele grote stap voor mensen, want vaak hebben zij hun nachtmerrie nog nooit aan iemand verteld. Daarna geven we hen de mogelijkheid om regisseur van hun eigen nachtmerrie te worden en het scenario aan te passen. Dat hoeft niet per se een happy end te zijn. Het is eerder een manier om de hersenen te laten weten dat er voor de akelige droom ook een meer geruststellende optie bestaat. Patiënten moeten zich die nieuwe droom voor het slapengaan visueel voorstellen. Die droom dient voor de hersenen als basis om een nieuwe droom te creëren en de nachtmerrie stilaan te laten verdwijnen. Ook lucide dromen kunnen helpen bij nachtmerries. Als je weet dat je aan het dromen bent, kun je het verloop van de droom ook sturen. Het is iets wat iedereen kan leren. Al werkt het niet bij iedereen even doeltreffend.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier