Mysterie van de dag: waarom steken kleine kinderen hun tong uit wanneer ze geconcentreerd zijn?

Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom steken kleine kinderen hun tong uit wanneer ze geconcentreerd zijn?

Wanneer kleine kinderen zich hard concentreren op een moeilijk taak, hebben ze soms de neiging om hun tong uit te steken. Maar waarom? Daarvoor moeten we een heel eind terug in de tijd.

Uit een nieuwe studie in het augustusnummer van het vakblad Cognition blijkt dat het uitsteken van de tong, iets wat kenmerkend is voor kinderen voor de puberteit, een overblijfsel is van de meest primitieve vorm van de menselijke taal. ‘Dit is niet een of ander vreemde gril uit de kindertijd’, zegt onderzoekster Christian Jarrett. ‘Het gedrag past in de theorie dat gesproken taal geëvolueerd is uit gebaren met de handen en de tong.’

Een team van Britse en Zweedse onderzoekers onderzocht en filmde 14 Zweedse kinderen van vier jaar oud, die een reeks taken moesten uitvoeren die concentratie vereisten. Voor de ene taak moesten ze de controle behouden over de fijne motoriek, een andere taak bestond uit een handspel (een onderzoeker klopte op een lessenaar waarna het kind de hand van de onderzoeker moest aantikken). In een derde taak moesten de kinderen zich details van een verhaaltje herinneren.

Het begin van de taal

Tijdens elk van de taken staken de kinderen hun tong uit als ze wat meer moesten nadenken. Dit komt overeen met eerder onderzoek waaruit blijkt dat kinderen dit doen tot de leeftijd van zo’n 6 jaar. Verrassend in dit onderzoek was echter dat de kinderen hun tong het meest uitstaken tijdens het handspelletje, terwijl de onderzoekers hadden verwacht dat dit meer het geval zou zijn geweest bij de oefening met de fijne motoriek.

Maar wat de onderzoekers eigenlijk ontdekten komt overeen met de evolutionaire geschiedenis van taal. Het handspel vereist namelijk een goede coördinatie, een snelle reactie, bewegingen en structuurregels. Dat zijn toevallig ook de bouwstenen van ons communicatiesysteem.

Volgens de onderzoekers zijn de ’tonguitsteeksels’, zoals ze dat zelf noemen, dus overblijfselen van de vroege ontwikkeling van de taal toen handbewegingen (kloppen en tikken) evolueerden naar taal (met de tong).

Een ander opvallend kenmerk dat deze theorie staaft, is dat de tonguitsteeksels voornamelijk aan de rechterkant van de mond gebeuren, wat erop wijst dat ze door de linkerhelft van het brein worden aangestuurd. Dat is ook de helft die verantwoordelijk is voor het verwerken van taal.

Het is bovendien niet zo dat dit fenomeen enkel weggelegd is voor kinderen. Volwassenen maken eveneens onbewuste mondbewegingen als ze een moeilijke taak met de handen uitvoeren, maar zij hebben geleerd om die te onderdrukken uit vrees om nagekeken te worden. Dus, in naam van de wetenschap: steek voortaan wat meer uw tong uit!