Mysterie van de dag: waarom spuwen voetballers hun drankje weer uit?

Er werd nogal wat afgespuwd in Rusland deze maand. En dat is niet zonder reden.

Op het wereldkampioenschap voetbal is het een steeds vaker voorkomend beeld: voetballers die in afwachting van verlengingen of strafschoppen een grote slok van hun drinkbus nemen en de drank meteen weer uitspuwen. Het wordt opvallend meer gedaan dan op vorige wereldbekers. Wellicht gaat het hier om een fenomeen, genaamd “koolhydraatspoeling”, zo achterhaalde The New York Times.

De bedoeling is om je mond gedurende 5 tot 10 seconden te spoelen met een koolhydraatoplossing en die daarna uit te spugen. Uit studies blijkt dat zo’n koolhydraatspoeling de atletische prestaties een boost geven tijdens erg intensieve activiteiten die 30 minuten tot een uur duren.

Een overzichtsstudie uit 2014 die 11 vorige studies analyseerde, ontdekte dat de praktijk bij acht van de studies de prestaties verbeterde in vergelijking met het spoelen met een placebo. Drie studies wezen dan weer geen enkel effect uit. De onderzoeken werden echter uitgevoerd in een laboratoriumsetting, grotendeels tijdens het fietsen. Het is dus niet duidelijk hoe de voordelen zich vertalen in belangrijke situaties zoals de wereldbeker. Beïnvloedt het ook de cognitieve functies, de dribbelcapaciteiten, de reactietijd, het beslissingsproces? Allemaal vragen waarop we geen antwoord hebben, want studies spreken elkaar ook in dat opzicht tegen.

De winst die je met een koolhydraatspoeling boekt is bovendien miniem (zo’n 2 tot 3 procent). Dat is zowat dezelfde boost die mensen krijgen wanneer ze de drank effectief doorslikken. Maar door niet te slikken, vermijden voetballers mogelijk verteringsproblemen. Als de oplossing immers te geconcentreerd is, kan ze bijvoorbeeld op de maag gaan liggen.

Brein op het verkeerde been zetten

Maar hoe komt het nu dat het niet inslikken van een koolhydraatoplossing toch de prestaties verbetert? Een hypothese is dat de koolhydraatreceptoren in de mond de plezier- en beloningsscentra in het brein activeren, waardoor het brein denkt dat er meer energie op komst is en de spieren dus nog een tijdje zullen kunnen doorgaan. Je zet je hersenen dus eigenlijk een beetje op het verkeerde been. Een andere studie toont trouwens aan dat een zoete smaak in de mond de wilskracht beïnvloedt. Je mond dus even spoelen met een suikeroplossing zou ervoor zorgen dat je je opnieuw fris en gemotiveerd voelt.

De effecten van de koolhydraatspoeling gelden overigens niet voor marathonlopers of een sport die langer dan twee uur duurt. Bij langeduursporten moeten de spieren effectief koolhydraten consumeren omdat het lichaam glycogeen, een vorm van glucose, nodig heeft om energie aan te maken.

Als je weet dat een voetbalmatch met verlengingen en strafschoppen in de knock-outfase van een wereldbeker ook tot twee uur kan duren, is zo’n spoeling misschien toch niet erg effectief en zouden de voetballers de oplossing beter ook doorslikken, zegt onderzoekster Lindsay Bottoms van de Britse University of Hertfordshire in The New York Times.

Voorlopig spuwende voetballers hun dranken dus nog uit. Baat het niet, dan schaadt het niet (al gaat dat niet op voor de tanden). En zoals we ook op andere vlakken gezien hebben, gebruiken voetbalteams elk mogelijke trucje dat hen een stapje dichter naar die zo gegeerde trofee kunnen brengen. Ook al is er geen wetenschap die de theorie ondersteunt. Je moet er gewoon in geloven.