Met het ouder worden verandert onze slaap aanzienlijk. Veel vijftigers merken deze veranderingen op, en naarmate ze ouder worden, neemt de ernst ook toe. Moet je je zorgen maken?
Oudere mensen hebben de neiging om vroeger te gaan slapen en ook vroeger op te staan. Het duurt gemiddeld langer voor men de slaap kan vatten en de nachtelijke slaapperiode wordt korter. De slaapkwaliteit wordt oppervlakkiger waardoor we makkelijker wakker worden.
Met het ouder worden krijgen veel mensen ook de neiging om een dutje overdag te doen. Een middagdutje na het eten kan beantwoorden aan een lichamelijke behoefte die toeneemt door het normale verouderingsproces.
Heeft gezondheid een invloed op de slaapkwaliteit?
Er zit veel variatie op slaapkwaliteit. Sommigen zijn van nature ‘goede slapers’ en anderen hebben meer moeite om in slaap te vallen. Die verschillen zijn uiteraard ook bij oudere mensen aanwezig. De mate waarin het normale verouderingsproces de slaap beïnvloedt is ook sterk verschillend van persoon tot persoon.
Overdreven slaperigheid overdag is geen eigenschap van het normale verouderen. Dit moet doen denken aan andere aandoeningen, die bovendien soms ook vaker voorkomen op hogere leeftijd. Zo kan frequent nachtelijk toiletbezoek door goedaardige prostaatvergroting, slaapproblemen door chronische pijn of depressie ook leiden tot slechtere nachtelijke slaapkwaliteit en overdreven slaperigheid overdag.
Is er een verband tussen slaapstoornissen en hersenziekten zoals Alzheimer?
Neurodegeneratieve hersenziekten zoals de ziekte van Alzheimer zijn een belangrijke oorzaak van slaapproblemen bij ouderen. Verschillende onderzoeken hebben verbanden aangetoond tussen de ernst van de aantasting van de hersenen en de frequentie en de ernst van de slaapproblemen. Vermits leeftijd de belangrijkste risicofactor is voor het krijgen van Alzheimer en aanverwante aandoeningen, komt deze categorie aandoeningen ook veel vaker voor bij ouderen. Ouderen met een ziekte van Alzheimer zijn daardoor extra vatbaar voor slaapstoornissen. Het kan dan gaan om doorslaapproblemen waarbij de patiënt ’s nachts herhaaldelijk opstaat en bijvoorbeeld aan de ochtendroutine begint. In extreme omstandigheden treedt er een omkering van het slaap-waak ritme op: de patiënt is ’s nachts wakker en actief, en slaapt overdag.
Is er een verband tussen middelengebruik en slaapstoornissen?
Stimulerende middelen kunnen de nachtelijke slaapkwaliteit verstoren. Denk maar aan caffeïnehoudende dranken als cola en koffie. Zeker in combinatie met de normale, leeftijdsgebonden veranderingen van de slaapkwaliteit kunnen deze nefast zijn voor de slaap. Ook alcohol is schadelijk voor de slaapkwaliteit: men valt misschien sneller in slaap na consumptie van alcohol maar het belemmert het doorslapen, zeker in de tweede helft van de nacht, waardoor men dan net vaker wakker wordt. Alcohol onderdrukt namelijk de REM-fase van de slaap, het slaapstadium dat vooral in het tweede deel van de nacht voorkomt en tijdens dewelke we dromen. Het nuttige van een ‘slaapmutsje’ is dus eigenlijk schadelijk voor de slaapkwaliteit.
Helpen slaappillen om goed te slapen?
In België zijn we recordhouders aangaande het slikken van medicatie en meer bepaald ook slaapmiddelen. Veel van deze slaapmiddelen worden voorgeschreven vanwege klachten aangaande de normale, leeftijdsgebonden veranderingen van de slaapkwaliteit. Het is vanzelfsprekend dat deze leeftijdsgebonden veranderingen normaal zijn, en dus geen ziekte of stoornis. Een farmacologische behandeling is daarvoor dan ook niet aangewezen. Wel kan het nuttig zijn om de levensstijl en -gewoontes van een persoon onder de loep te nemen. Op basis daarvan kunnen soms zogenaamde hygiënische maatregelen genomen worden die de slaapkwaliteit kunnen bevorderen, zoals het vermijden van caffeïnehoudende dranken en copieuze maaltijden ’s avonds, voldoende lichaamsbeweging, beperken van alcoholgebruik.
Klassieke slaappillen die behoren tot de klasse van de benzodiazepines, zullen bij chronisch gebruik de slaapkwaliteit schaden. Met een slaappil valt men wel sneller in slaap maar benzodiazepines zullen de diepe slaap onderdrukken. Ook al heeft men het gevoel dat men de hele nacht goed slaapt met dit soort medicatie, toch zal de slaapkwaliteit slechter zijn bij chronisch gebruik. Klassieke slaappillen die tot de familie van de benzodiazepines behoren, zijn dus schadelijk voor de slaap bij chronisch gebruik.
Mysterie van de dag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier