Mysterie van de dag: waarom rijden we op een paard en niet op een zebra?

Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom rijden we op een paard en niet op een zebra?

Zebra’s lijken in veel opzichten op paarden en pony’s. Hoe komt het dan dat wilde paarden en ezels op een succesvolle manier door de mens werden gedomesticeerd en zebra’s hoofdzakelijk wild bleven?

De mens heeft nochtans verwoede pogingen gedaan om een zebra te berijden en af en toe is dat ook gelukt. Zo vertelt de film Racing Stripes het verhaal van een jonge zebra die tegen paarden strijdt in een racewedstrijd. De filmmakers moesten voor sommige scènes echter gebruik maken van een paardenstand-in.

Maar één zebra betekent nog niet dat de zebrasoort getemd is. In tegenstelling tot het wilde paard in Europa en Azië, heeft de zebrapopulatie in Afrika al altijd moeten rekening houden met gevaarlijke vijanden zoals leeuwen, jachtluipaarden en hyena’s. De zebra ontwikkelde zich daarom tot een bijzonder alert dier dat vlucht wanneer het in gevaar is en een krachtig antwoord heeft wanneer het gepakt wordt. De schop van een zebra kan bijvoorbeeld de kaak van een leeuw breken. Het zijn daarnaast wilde bijters en ze beschikken over een duikreflex die verhindert dat ze door een lasso worden gevat. Dat maakt van zebra’s niet meteen de beste vriend van de mens.

De zebrasoort voldoet met andere woorden niet aan de criteria voor domesticatie. Want daar bestaan inderdaad criteria voor zoals een flexibel voedingspatroon, de mogelijkheid om in gevangenschap te kweken, een sociale hiërarchie, een aangenaam karakter en een bepaalde genegenheid vertonen voor de mens.

Naast het onhandelbare karakter van de zebra en zijn groot overlevingsinstinct was het feit dat hij een aantrekkelijke prooi voor leeuwen is, ook geen al te leuke gedachte om van de zebra een partner van de mens te maken.

Maar wie is er nu beter af? Het getemde paard of de wilde zebra? Het temmen en fokken van paarden heeft het uiterlijk en gedrag van het wilde paard, dat aanvankelijk kleiner, wilder en meer leek op de zebra, aanzienlijk veranderd. En hoewel paarden harder werken, in een stedelijkere omgeving wonen en zich laten bevelen door hun eigenaars, leiden ze ook veiligere, meer comfortabele levens. Je zou kunnen zegen dat domesticatie een overlevingsstrategie is geweest voor het paard, waarvan er zo’n 60 miljoen op de wereld rondlopen.

Van de zebra zijn er daarentegen nog minder dan 800.000 over met de mens als grootste uitdaging voor hun overleving.