Mysterie van de dag: waarom kunnen we onszelf niet kietelen?

Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom kunnen we onszelf niet kietelen?

Het gevoel dat we ervaren wanneer we gekieteld worden, zorgt ervoor dat we gaan panikeren. Dat is een natuurlijke reactie tegen bijvoorbeeld kleine, akelige spinnetjes en insecten. Het gekietel laat je lichaam namelijk weten dat een indringer op jou aan het kruipen is. Het is dan ook om die reden dat de meest kwetsbare delen van ons lichaam (oksels, buik, nek) tegelijk het meest gevoelig zijn voor gekietel. Maar hoe komt het dan dat bijna niemand zichzelf kan kietelen?

Het antwoord ligt achteraan de hersenen in een gebied dat het cerebellum heet, dat is een regio die betrokken is bij het uitvoeren van bewegingen. Uit onderzoek blijkt dat het cerebellum het gevoel dat kietelen veroorzaakt kan voorspellen en bijgevolg de reactie van de rest van de hersenen kan uitschakelen op voorwaarde dat onze eigen bewegingen het gekietel veroorzaken, en niet wanneer iemand anders het doet. De regio’s die worden uitgeschakeld zijn de somatosensibele schors, die verantwoordelijk is voor de tastprikkels, en de cortex cingularis anterior die betrokken is bij het verwerken van geluksgevoelens. Het cerebellum beschouwt het eigen gekietel dus als overbodige informatie (je eigen hand vormt immers geen enkel gevaar) waardoor deze hersengebieden niet in actie hoeven te komen.

Kietelen met robots

Die selectie van informatie is niet zonder belang. Als alles vreemd zou aanvoelen, zouden we niet kunnen leren van onze fouten (omdat we niet eens zouden weten dat we een fout hebben gemaakt). Anderzijds, als alles zou aanvoelen alsof het door ons gecontroleerd werd, zouden we een makkelijke prooi zijn voor roofdieren. Het is met andere woorden van essentieel belang om te weten dat het krakende takje achter jou in het bos niet van je eigen voetstappen komt, maar van een mogelijke aanvaller.

Er zijn echter manieren om ons brein op het verkeerde spoor te zetten, maar daar hebben we wel wat technische hulpmiddelen voor nodig. Wetenschappers deden onderzoek met een robot waarbij mensen via een mechanische arm een tweede robotarm bedienden die hen vervolgens kietelde. De deelnemers ervoeren het gekietel als niet erg extreem. Maar wanneer de robot met een kleine vertraging van zo’n 100 tot 300 milliseconden kietelde, waren de tintelingen een stuk sterker. Het kleine tijdsverschil is dus al voldoende om de voorspellende kracht van het brein uit te schakelen.

Tot slot is er volgens sommige wetenschappers één groep mensen die zichzelf wel kan kietelen zonder hulp van robots en dat zijn mensen die aan schizofrenie lijden.

(TE)