Mysterie van de dag: waarom kon een kip 18 maanden zonder kop rondlopen?

Waarom kippen na het verliezen van hun hoofd nog enkele seconden kunnen rondrennen, is al lang geen mysterie meer. Maar waarom hield de mannelijke kip ‘Miracle Mike’ dat 18 maanden vol?

Kippen slagen erin om te blijven bewegen nadat hun hoofd is afgehakt dankzij de motorische zenuwen die de spieren de boodschap geven om samen te trekken. De signalen voor die motorische zenuwen komen niet van de hersenen, maar van het zenuwcentrum in de ruggengraat.

Eigenlijk komt dit ook bij de mens voor: als je bijvoorbeeld met je hand een heet oppervlak aanraakt, zal de gevoelszenuw niet de hele weg afleggen naar de hersenen, maar zal de ruggengraat aan de motorische zenuw de opdracht geven om je hand zo snel mogelijk weg te trekken. Dat noemen we een reflex.

Aangezien de zenuwuiteinden in de nek van de kip getriggerd worden, krijgen de spieren dus de vooraf geprogrammeerde boodschap om vaak gebruikte bewegingen, zoals zwemmen of lopen, uit te voeren. Het lijkt dan alsof de kip met haar vleugels flappert en rondrent, ook al is het dier al dood. Meestal duurt dit een minuut tot de zenuwen en spieren geen zuurstof meer krijgen.

Maar een minuut kan soms uitmonden in maanden. Na een misgelopen slachting op een kippenkwekerij in de Amerikaanse staat Colorado bleef een zekere haan Mike in 1945 maar liefst 18 maanden lang zonder hoofd rondtokkelen. De boer die hem wou slachten, Lloyd Olsen, had te hoog gemikt.

Gouden eieren

De kop van de mannelijke kip was afgehakt net boven zijn ogen, waardoor enkel het voorbrein van de vogel werd verwijderd. Dat kan al eens gebeuren bij vogels omdat ze door hun grote oogkassen weinig plaats hebben in de schedel voor hun hersenen. Daarom moet een stukje van de hersenen zijn toevlucht zoeken tot de bovenkant van de nek. Wanneer het cerebellum of de kleine hersenen nog intact zijn, zal de kip dus nog in staat zijn om te ademen, een hartslag te hebben en motorische basisfuncties uit te voeren.

Mike had nog wat extra geluk. Normaal was hij na de mislukte slachting doodgebloed, maar een bloedprop verhinderde dat. De haan werd in leven gehouden door melk en water in zijn keel (of wat daarvan overbleef) te druppelen en kleine maïskorrels erin te duwen. Boer Olsen toerde vervolgens door het zuidwesten van de Verenigde Staten om zijn rariteit tegen betaling aan het volk te laten zien. Het leverde hem een aardige duit op.

Uiteindelijk stierf de ‘kip met de gouden eieren’ omdat boer Olsen de spuit waarmee hij het slijm uit de keel van de kip regelmatig verwijderde, vergeten was. Het dier leefde niettemin langer dan veel van zijn soortgenoten mét hoofd.

Een luguber gevolg van de hele historie was dat heel wat kippenhouders later ook een centje aan hun kippen hoopten te verdienen en de truc op hun eigen dieren uitprobeerden, met een aanzienlijke kippenoversterfte tot gevolg.

Kippen zijn trouwens niet de enige dieren die zonder kop kunnen voortleven. Ook vliegen, slangen, octopussen, sprinkhanen, kakkerlakken en schildpadden hebben deze curieuze eigenschap.