Mysterie van de dag: waarom is straling van een gsm niet gevaarlijk?

Gsm-straling is onschadelijk, hoewel veel mensen het tegendeel denken. Ook gsm-masten veroorzaken ongerustheid. Waarom moeten we ons toch geen zorgen maken?

Mensen bang maken voor iets wordt in een economische wetmatigheid maar al te graag gebruikt om consumptiegoederen aan de man te brengen. ‘Gsm-straling is gevaarlijk, maar wij hebben de oplossing voor u!’, zou een promotieslogan kunnen zijn. In 2008 probeerde Marc Coucke een groene chip op de markt te brengen die zou beschermen tegen gsm-straling. Kort daarna bleek de chip helemaal niet werkzaam te zijn.

Het hele voorval gaf echter wel de indruk dat gsm-straling gevaarlijk zou zijn. Het zou niet alleen kankerverwekkend zijn, maar ook tal van andere klachten veroorzaken.

Wat is straling?

Vooraleer we over het gevaar van de gsm-straling kunnen oordelen, moeten we precies weten wat straling is. We hebben het hier dan meer specifiek over elektromagnetische straling. Afhankelijk van de golflengte en frequentie kunnen we verschillende stralen onderscheiden.

De stralen met de hoogste frequentie zijn de radioactieve stralen. Vervolgens zitten in het stralingsspectrum de ultraviolet stralen, zichtbaar en infrarood licht, microgolfstralen en radiogolven.

Hoogspanningskabels

Aan het uiteinde van het spectrum bevinden zich de stralen met de laagste frequentie. Dit zijn de stralen van ons elektriciteitsnet. Rond de geleiders die de stroom vervoeren ontstaan elektromagnetische velden. Deze veroorzaken dus zowel een elektrisch als een magnetisch veld. Het elektrische veld kan het lichaam niet binnendringen. Deze straling is dus niet gevaarlijk. Alleen bij aanraking van de naakte geleider kan elektrocutie optreden.

Maar het magnetisch veld dringt wel het menselijk lichaam binnen. Deze straling kan een thermisch effect hebben. De lichaamscellen zullen de stralingsenergie absorberen en omzetten in warmte. Maar daarvoor moeten de stralen een voldoende hoge frequentie hebben en dat is niet het geval met ons elektriciteitsnetwerk dat een lage frequentie heeft.

Op dit ogenblik raden de meest voorzichtige wetenschappers aan dat gezinnen met kinderen niet binnen een straal van 100 meter van een hoogspanningslijn van 380.000 Volt mogen wonen.

In onze woningen zit er 220 Volt op de leidingen. Maar bij hoogspanningskabels kan de spanning oplopen tot 380.000 Volt. Zowel Amerikaanse als Gentse onderzoekers kwamen tot de vaststelling dat kinderen die in de buurt van hoogspanningskabels wonen dubbel zoveel kans hebben op leukemie dan andere kinderen. Maar deze risico’s treden alleen op bij kinderen die in de onmiddellijke nabijheid van de leidingen wonen. Op dit ogenblik raden de meest voorzichtige wetenschappers aan dat gezinnen met kinderen niet binnen een straal van 100 meter van een hoogspanningslijn van 380.000 Volt mogen wonen. Voor volwassenen zijn er geen gevaren aangetoond. Ook lagere spanningen zoals de 11.000 Volt houden geen gevaren in.

Hoe gevaarlijk is de microgolfoven?

Veel mensen menen dat de stralen van een microgolfoven gevaarlijk zijn. We kunnen die stralen vergelijken met de straling van televisie- en radiozenders. Het betreft radiogolven met een hoge frequentie. Deze stralen zijn thermisch schadelijk. Dankzij de nodige voorzorgsmaatregelen komt blootstelling aan een schadelijke hoeveelheid thermische straling bij deze toestellen nooit voor. Bij een microgolfoven bijvoorbeeld zullen de hoog frequentestralen met een groot thermisch effect nooit door de wand van de oven kunnen dringen. Evenmin zullen de stralen een gevaarlijk effect hebben op de voedingsmiddelen die opgewarmd worden in de oven.

We weten allemaal dat zonlicht ook schadelijk kan zijn. Zonlicht heeft een hogere frequentie dan radiogolven. De zon straalt infrarood licht uit dat je kan verbranden. Maar het ultraviolet licht van de zon is nog gevaarlijker omdat het kanker kan verwekken. Dit geldt ook voor zonnebanken.

Verder in het spectrum treffen we de stralen aan met een zeer hoge frequentie zoals radioactieve straling. Deze stralen zijn ioniserend en hebben een voldoende hoge frequentie om de bindingen tussen moleculen te beschadigen. Op die manier kunnen mutaties in onze cellen ontstaan met kanker of erfelijke afwijkingen tot gevolg. Ook de straling die bij een radiografie gebruikt wordt, is een ioniserende straling die weliswaar minimaal is. Maar door veelvuldige blootstelling kan er wel een gezondheidsrisico optreden.

En wat met de gsm?

De gsm-toestellen kan men in de categorie van de radiostralen rangschikken. Een aantal studies bij ratten maakten wetenschappers ongerust over de veiligheid van gsm-stralen. Maar de intensiteit van de straling de gebruikt werd in de studies lag veel hoger dan de straling van een gsm of de ratten waren voorafgaand aan de studie gevoeliger gemaakt voor kanker. Opdat stralen schade kunnen opwekken moeten deze ofwel ioniserend ofwel thermisch zijn. Ioniserende straling is bij een gsm alvast uitgesloten omdat de frequentie van de straling te laag is.

De warmte die vrijkomt door langdurig te bellen kan wel degelijk opwarming veroorzaken van de schedel indien het toestel te lang aan dezelfde kant tegen het hoofd gehouden wordt. Dit zou hersenschade kunnen veroorzaken maar de meeste mensen gaan dit zelf wel aanvoelen en hun gsm aan naar het andere oor brengen of het gesprek stoppen. Maar je zou een gelijkaardig probleem krijgen als je een warm strijkijzer te lang tegen je hoofd houdt.

Gsm-mast

Veel mensen worden ongerust als er een gsm-zendantenne in hun omgeving geïnstalleerd wordt. In de onmiddellijke nabijheid van de antenne kunnen de stralen inderdaad gevaarlijk zijn maar vanaf een afstand van twee meter zal er geen effect meer op mensen zijn.

Ook al tonen een massa studies aan dat gsm-masten veilig zijn, toch blijven een aantal mensen beweren last te hebben van de elektromagnetische velden. Maar er bestaat geen bewijs dat er een verband is tussen de gezondheidsklachten en het niveau van blootstelling aan stralen. Het blijkt vooral de angst voor de stralingen te zijn die de mensen meer gevoelig maken voor de klachten die ze hebben door andere onderliggende aandoeningen.