De zogenaamde ‘penopauze’, ook soms ‘andropauze’ genoemd, bestaat niet, want er is geen plotse stop in de hormoonproductie zoals bij vrouwen. Waarom is dat? Professor Herman Tournaye onthult bovendien nog meer testosteronmysteries.
Net zoals de eierstok van de vrouw heeft de zaadbal van de man 2 functies: enerzijds het produceren van hormonen anderszijds het aanmaken van voortplantingscellen. Bij de vrouw gaat het in casu over voornamelijk vrouwelijk hormoon of oestrogeen en eicellen, bij de man over mannelijk hormoon of testosteron en zaadcellen.
Zowel eierstok als zaadbal ontwikkelen zich bij de foetus al tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Er is echter een belangrijk verschil.
Bij de vrouwelijke foetus zullen tot in het tweede trimester zich eicellen ontwikkelen vanaf stamcellen in de eierstok. De voorlopercellen (lees stamcellen) van die eicellen zullen al een omvorming ondergaan waarna ze in een rustfase terechtkomen. Een rustfase die kan duren totdat ze ofwel een eisprong ondergaan, een bestemming die in het leven van de doorsnee vrouw naar schatting maar een 500-tal eicellen bereiken vanaf hun puberteit, ofwel een geprogrameerde celdood ondergaan, het lot dat het merendeel van de eicellen in rust beschoren is.
Bij het uitrijpen tot eicel worden de oestrogenen door de cellen die de eicel omringen aangemaakt. Rond hun vijfstigste zal bij de meeste vrouwen de voorraad eicellen in rust virtueel op zijn en treedt plots de menopauze in. Geen aanmaak van oestrogenen meer, bijgevolg geen menstruaties meer en een variabel aantal symptomen door het tekort aan deze vrouwelijke hormonen gaande van stemmingsstoornissen over warmteopwellingen tot botonkalking of zelfs depressie toe.
Vruchtbare zestigers
Bij de mannelijke foetus gaat het er wat minder voortvarig aan toe. De voorlopercellen van de zaadcellen zullen nog geen omvorming ondergaan en blijven rustig aanwezig tot aan de puberteit, die overigens een paar jaar later start dan bij meisjes.
Pas van hun puberteit zullen de voorlopercellen zich gaan omvormen tot zaadcellen en tegelijk in aantal blijven toenemen door celdeling. Hierdoor vergroten de zaadballen en blijven ze ook steeds nieuwe voorlopercellen aanmaken die zich dan weer kunnen omvormen tot zaadcellen. Vanaf de puberteit start ook de aanmaak van testosteron door de zaadbal. De aanmaak van testosteron gaat vanaf de leeftijd 35 à 40 jaar zeer traag beginnen afnemen, de aanmaak van zaadcellen blijft en neemt maar pas veel later af in functie van hoe goed de doorbloeding van de zaadbal bewaard blijft. Hierdoor kan het zijn dat een man van boven de 60 nog steeds vruchtbaar is (denk maar aan Picasso of Charlie Chaplin) terwijl andere mannen dat niet meer zijn.
De afname van testosteron bij het ouder worden van de man zal mogelijk stilaan leiden tot een aantal klachten zoals bijvoorbeeld futloosheid, het ‘buikje’, verminderd libido en erectieproblemen. Maar er is veel variabiliteit: veel mannen met een afname zullen geen klachten krijgen en bij sommige mannen zal de afname trager verlopen zodat ze heel lang niets merken.
Er is dus dus sowieso geen sprake van een ‘penopauze’, ook soms ‘andropauze’ genoemd, want er is geen plotse stop in de hormoonproductie zoals bij vrouwen. De juiste medische naam voor de hierboven beschreven natuurlijke geleidelijke afname van het mannelijk hormoon is vandaag ‘functioneel hypogonadisme’ en wordt enkel weerhouden als er klachten zijn die samengaan met een correct gemeten tekort aan mannelijk hormoon bij bloedafname.
Nog meer mysteries
Hierbij is het ‘penopauzemysterie’ opgelost maar misschien is het nuttig om nog enkele testosteronmysteries hierbij mee te geven.
Het blijft vooralsnog onbewezen of mannelijk hormoon de eeuwige jeugd kan schenken.
Tot een goede 20 jaar geleden was testosteron enkel verkrijgbaar onder een inspuitbare vorm. Maar ondertussen is testosteron ook verkrijgbaar, zij het steeds op voorschrift, in huidgels, in huidpleisters of in pillen. Ze zijn patiëntvriendelijker en hebben vaak minder bijwerkingen. Maar gezien er geen plotse pauze in de productie optreedt en de mogelijke tekenen van een tekort vaak onopgemerkt optreden of blijven, blijft de reguliere verkoop van mannelijk hormoon eerder beperkt. Testosteron vindt wel een afname voor niet-medische redenen.
Zo is het is zeer populair bij mannen die de eeuwige jeugd nastreven (bij anti-ageingbehandelingen). En dit is geen nieuw gegeven. Reeds in de 19de eeuw injecteerde de 70-jarige Charles Brown-Séquard, een Frans-Amerikaanse arts, zichzelf op regelmatige basis met een extract van de zaadballen van honden, cavia’s of apen (het zogenaamde Brown-Séquard Elixir) in een poging zijn vitaliteit en ‘seksueel vermogen’ te verbeteren. Het blijft echter vooralsnog ook meer dan honderd jaar later onbewezen of mannelijk hormoon de eeuwige jeugd kan schenken.
Andere voorname afnemers zijn fitnessadepten die via krachttraining hun spieren trachten te ontwikkelen. Een experiment in Los Angeles eind de jaren negentig toonde onweerlegbaar aan dat 10 weken krachttraining bij vergelijkbare proefpersonen de geschatte spiermassa deed toenemen met 2 kg, wanneer dit gecombineerd werd met een extra dosis testosteron bedroeg de toename 6 kg.
Het mysterie van het fraai gespierd mannenlichaam is hierbij ontsluierd.
De dames die hun mannelijke partner nu snel een fraai gespierd lichaam willen laten aanmeten zijn gewaarschuwd: testosteron is ook het bestanddeel dat in de ‘mannepil’ zit. Met andere woorden de keerzijde van de medaille is dat hun partner (tijdelijk) onvruchtbaar wordt.
Mysterie van de dag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier