Mysterie van de dag: waarom doen machtige mannen domme dingen?

Deze zomer viert Knack.be de mysteries van het leven. Elke dag kruipen we in de huid van een verwonderd kind en verbazen we ons over al dan niet alledaagse mysteries. Vandaag: waarom doen machtige mannen domme dingen?

Macht en seks gaan vaak hand in hand en affaires, bedrog en misbruik lijken wel schering en inslag te zijn bij machtige mannen. Nu blijkt het niet zo toevallig dat mannen in machtsposities meer ondoordachte beslissingen nemen op vlak van seks.

Onder andere de Amerikaanse ex-president Bill Clinton en de Franse president François Hollande kwamen al in opspraak door hun buitenechtelijke avontuurtjes. De Italiaanse ex-premier Silvio Berlusconi werd dan weer voor de rechter gedaagd op beschuldiging van betaalde seks met een minderjarige en ook Steve Stevaert werd beschuldigd van verkrachting.

‘Ik heb de situatie verkeerd ingeschat’, is vaak de reactie. Velen stellen zich dan de vraag waarom zo’n machtige man, die duidelijk verstandig is op het vlak van seks zijn hersenen niet lijkt te gebruiken. Onderzoek wees uit dat machtige mannen de situatie gewoon inderdaad niet goed kunnen inschatten.

Instinct

In het boek ‘Collega’s en andere ongemakken’ schrijft Roos Vonk dat mensen die macht hebben zich doel- en actiegerichter gedragen en zich minder geremd voelen. Ze baseert zich op het onderzoek ‘Sexual overperception: Power, mating motives, and biases in social judgement’ van Jonathan Kunstman en Jon Maner uit 2011, dat gepubliceerd werd in het Journal of Personality and Social Psychology. ‘Machtige mensen zien vooral positieve resultaten, zijn minder bang voor mislukking en gaan onvervaard op hun doel af. Wat ze in hun hoofd hebben, doen ze. Ze eten meer, zeggen meer en flirten meer’, schrijft Vonk. Ze doen wat ze denken, en mannen denken nu eenmaal vaak aan seks.

Bovendien zouden mannen volgens Vonk macht zelf onmiddellijk met seks associëren. ‘Zet een man bovenop de apenrots en hij gaat aan seks denken. Mensen zijn apen en de alfaman mag het met alle vrouwen doen. Dat instinct zit nog steeds in mannen.’

Seksbril en succesbril

Machtige mensen zouden anderen ook zien als manieren om hun eigen doel te bereiken en omringen zich met mensen die op die manier iets voor hen kunnen betekenen. Als je zin hebt in seks, wijzigt dat doel. Dan kijk je door je seksbril. Machtige mannen lijken dan zelfs vaker voor een aantrekkelijke maar ongekwalificeerde vrouw te kiezen volgens Vonk. Als ze door hun succesbril kijken, kiezen ze juist een gekwalificeerde vrouw.

Door die specifieke kijk op mensen overschatten machtige mensen de seksuele interesse van anderen. Waar een vrouw die glimlacht door een collega gewoon als vriendelijk gezien wordt, bestempelt haar baas haar meteen als mogelijke bedpartner. Die baas zal zich daar dan ook naar gedragen en vertoont meer tekenen van seksuele toenadering dan die collega.

Machtige vrouwen

De theorie geldt ook voor vrouwen, al denken vrouwen een stuk minder aan seks dan mannen, waardoor er minder snel verkeerde keuzes gemaakt worden.

Doordat de machthebbende de gewilligheid van anderen op vlak van seks zwaar overschat, zijn ze zich in veel gevallen van seksuele intimidatie echt van geen kwaad bewust. Als we het zo bekijken, lijkt de eeuwige verklaring ‘Ik heb het verkeerd ingeschat’ erg waarheidsgetrouw. ‘Tezamen met het gevoel van onschendbaarheid en de onderschatting van risico’s door machtige mensen is hiermee het scenario voor misbruik compleet’, schrijft Vonk in haar boek. (MD)