Mens veroorzaakt ook hittegolven op zee

Niet alleen op land krijgen we steeds vaker te maken met hittegolven. Ook de oceanen hebben er last van. Zo’n periode waarin het water van de oceaan abnormaal hoog is, is het gevolg van menselijke activiteit. Dat bewijzen onderzoekers van het Oeschger Center for Climate Research aan de Universiteit van Bern.

Een hittegolf op zee (oceaanhittegolf) is een langere periode waarin de watertemperatuur in een bepaald oceaangebied abnormaal hoog is. Dergelijke hittegolven hebben de afgelopen jaren aanzienlijke veranderingen veroorzaakt in de ecosystemen op open zee en aan de kust.

De lijst met negatieve gevolgen is lang: hittegolven op zee kunnen leiden tot meer sterfte onder vogels, vissen en zeezoogdieren, ze kunnen schadelijke algenbloei veroorzaken en de toevoer van voedingsstoffen in de oceaan sterk verminderen. De abnormaal hoge watertemperatuur leidt ook tot verbleking van het koraal, veroorzaakt verplaatsingen van vispopulaties naar kouder water en kan bijdragen aan het smelten van de poolijskappen.

Opwarming van de aarde

Onder leiding van Charlotte Laufkötter (Universiteit van Bern) heeft een groep wetenschappers onderzocht hoe antropogene klimaatverandering de afgelopen decennia het ontstaan van hittegolven op zee heeft beïnvloed.

In het tijdschrift Science concluderen Charlotte Laufkötter, Jakob Zscheischler en Thomas Frölicher dat de kans op dergelijke gebeurtenissen enorm is toegenomen als gevolg van de opwarming van de aarde. De analyse toont aan dat in de afgelopen 40 jaar hittegolven op zee aanzienlijk langer en uitgesprokener zijn geworden in alle oceanen wereldwijd.

‘De recente voorbeelden van hittegolven tonen ernstige gevolgen voor mariene ecosystemen’, zegt Laufkötter.

Stijging sinds de jaren tachtig

In hun onderzoek bestudeerde het team temperatuurmetingen van het zeeoppervlak tussen 1981 en 2017. Het bleek dat in het eerste decennium van de onderzoeksperiode 27 grote hittegolven plaatsvonden die gemiddeld 32 dagen duurden. Ze bereikten maximale temperaturen van 4,8 graden Celsius boven de gemiddelde jaartemperatuur.

In het laatste decennium hebben zich 172 grote periodes van hitte voorgedaan, die gemiddeld 48 dagen duurden en pieken bereikten van 5,5 graden boven het gemiddelde. Normaal fluctueert de temperatuur van het zeewater maar weinig. Afwijkingen van een week van 5,5 graden over een oppervlakte van 1,5 miljoen vierkante kilometer – een gebied dat 35 keer zo groot is als Zwitserland – hebben buitengewone gevolgen voor de levensomstandigheden van zeedieren en -planten.

Menselijke invloed

Voor de zeven mariene hittegolven met de grootste impact hebben de onderzoekers zogenaamde attributiestudies uitgevoerd. Die beoordelen aan de hand van statistische analyses en klimaatsimulaties in hoeverre de antropogene klimaatverandering verantwoordelijk is voor de extremen in weersomstandigheden of het klimaat.

Volgens de attributiestudies komen grote hittegolven op zee meer dan twintig keer vaker voor als gevolg van menselijke invloed. Hoewel ze in het pre-industriële tijdperk elke honderd of duizend jaar plaatsvonden, zullen ze, afhankelijk van de voortgang van de opwarming van de aarde, in de toekomst de norm worden.

‘Ambitieuze klimaatdoelen zijn een absolute noodzaak om het risico van ongekende hittegolven op zee te verkleinen’, zegt Laufkötter. ‘Ze zijn de enige manier om het onomkeerbare verlies van enkele van de meest waardevolle mariene ecosystemen te voorkomen.’