Magic mushrooms en truffels rukken op: hoe onschuldig is microdosing?

Douchen, tanden poetsen en een kleine portie lsd, magic mushrooms of truffels slikken: steeds meer mensen experimenteren met dat ritueel om energieker, creatiever en beter gefocust voor de dag te komen. ‘Het is een beetje als koffie, maar minder verslavend.’

‘Tijdens een van de lockdowns begon ik met microdoseren’, vertelt Mathias* (40). Wie microdoseert, neemt gedurende een langere periode regelmatig een kleine hoeveelheid van een psychedelisch middel. Meestal gaat het over lsd of psilocybine, de werkzame stof in magic mushrooms en truffels die ervoor zorgt dat iemand de wereld anders ervaart. Omdat een microdosis slechts een fractie van een recreatieve of therapeutische dosis bevat, blijft het hallucinerend effect uit. Wel zou de gebruiker er meer energie, creativiteit en focus door krijgen en minder stress, angst en hoofdpijn ervaren.

‘Die lockdown leek me het uitgelezen moment om ermee te starten omdat ik toen als acteur geen al te grote verantwoordelijkheden had. Ik begon met magic mushrooms die ik online bestelde en een paar dagen later gewoon in mijn brievenbus geleverd werden. Heel handig, maar omdat ik er eerder moe van werd, ben ik vrij snel overgeschakeld op lsd, dat ik via via kocht en zelf moest verdunnen tot microdosissen.’ De zoektocht naar de sweet spot – de ideale dosis – is geen exacte wetenschap en is voor iedere gebruiker anders. ‘Dat leidde soms tot grappige resultaten’, lacht Mathias. ‘Zodra ik mijn dosis gevonden had, was het fantastisch. Alles inspireerde me. Ik was veel creatiever en vloeide van de ene taak in de andere.’

Alles inspireerde me. Ik was veel creatiever en vloeide van de ene taak in de andere.

Microdoseerder Mathias*

Revival

Het verhaal van Mathias past binnen de psychedelische revival die onderzoekers vandaag signaleren. ‘Microdoseren was nog nooit zo populair’, zegt neurowetenschapper Michiel van Elk, die aan de Universiteit Leiden het onderzoek naar psychedelische, religieuze, spirituele en mystieke ervaringen leidt. ‘Psychedelica worden overal ter wereld op grote schaal onderzocht, het gebruik van lsd zit voor het eerst in jaren weer in de lift en psychedelische start-ups halen miljarden op in de aandelenhandel omdat er zo veel therapeutische toepassingen zijn.’ Volgens de jaarlijkse online enquête Global Drug Survey gaf meer dan een vijfde van de 6000 mensen die in 2021 lsd of magic mushrooms namen aan dat ze microdoseren. Bij het Vlaams expertisecentrum alcohol en andere drugs (VAD) hebben ze weet van het fenomeen, maar houden ze er geen cijfers over bij.

Hallucinogene paddenstoelen worden wellicht al duizenden jaren door inheemse volken gebruikt tijdens religieuze rituelen in Zuid-Amerika en Afrika. Pas in de jaren 1950 worden ze door de westerse wereld ontdekt. De wetenschap onderzoekt in die periode het gebruik van psilocybine en lsd in de psychiatrie en dat levert veelbelovende resultaten op. Voor recreatieve gebruikers gaat er een nieuwe wereld open – het is niet toevallig dat de Brits-Amerikaanse auteur Aldous Huxley in die periode The Doors of Perception schrijft. Maar wanneer psychedelica begin jaren 1970 uitgroeien tot het symbool van de tegencultuur en door Amerikaans president Richard Nixon als ‘staatsgevaarlijk’ bestempeld worden, komt er een einde aan die hoerastemming. Het duurt dan ook niet lang voor de hallucinogene middelen wereldwijd verboden worden. Ook het wetenschappelijk onderzoek naar psychedelica komt vrijwel volledig tot stilstand.

Vanaf de jaren 1990 keert het tij. Zeker nadat Amerikaans psycholoog James Fadiman in 2011 zijn boek The Psychedelic Explorer’s Guide heeft gepubliceerd – met daarin een hoofdstuk over microdoseren – neemt de interesse bij het brede publiek weer toe. Fadiman verzamelt meer dan duizend gebruikerservaringen uit 59 landen waaruit blijkt dat microdoseren een positief effect heeft op stemming, energieniveau en werkefficiëntie. Microdoseren wordt in eerste instantie vooral populair onder techneuten in Silicon Valley, maar waait van daaruit over naar werkvloeren in de rest van de wereld.

In België vallen alle psychedelica vandaag onder de drugswet en zijn het bezit, het gebruik en de verkoop ervan strafbaar, ongeacht de dosis. In Nederland staan lsd en magic mushrooms op de lijst van verboden middelen, maar het kweken, verkopen, versturen en gebruiken van psychedelische truffels – het deel van de paddenstoel dat onder de grond groeit – is er wel toegelaten. Ze worden verkocht in zogenaamde smartshops en tientallen webshops beloven bovendien een snelle en discrete levering. Ook naar België.

Nieuwsgierig

Overtuigd als ze waren van de positieve effecten van microdoseren, schakelden de Vlaamse ondernemers Lorenzo Bown en Nicolas Roegiers het onderzoeksbureau iVox in om bij wijze van marktstudie 2000 Belgen te bevragen. Daaruit bleek dat slechts een op de tien weet wat microdoseren inhoudt. Zodra de respondenten meer informatie krijgen over microdoseren, is een op de drie wel nieuwsgierig naar wat het voor hem of haar kan betekenen. Maar onbekend maakt in dit geval niet onbemind. In de zomer van 2022 trokken Bown en Roegiers naar Nederland om er het bedrijf Aydoo te vestigen en drie weken na die lancering haalden ze hun eerste 500.000 euro aan kapitaal op. Momenteel loopt er een nieuwe kapitaalronde van een miljoen euro, die eind april wordt afgesloten. Daarvoor zoeken ze nog extra investeerders als business angels.

Aydoo wil zijn leden ‘de beste microdosingervaring ter wereld’ bezorgen en doet dat door begeleide programma’s aan te bieden, ter verbetering van algemeen welzijn, energie, focus en creativiteit. Op hun website en sociale media laten tientallen succesvolle ambassadeurs zich enthousiast uit over hun ervaring met microdoseren. Vandaag telt Aydoo meer dan 2000 leden. ‘55 procent daarvan zijn vrouwen en meer dan 70 procent had nooit eerder psychedelica gebruikt’, zegt Bown. ‘Typisch zijn het mensen die al over microdoseren lazen, hogere studies deden en in de bovenste salarisschalen zitten. De ene helft wil microdoseren voor een betere focus en meer energie, de andere helft wil het doen om hun mentaal welzijn te verbeteren. Zij kampen met angsten of zeer lichte vormen van depressie, zoals burn-out. Tegenwoordig komen ook steeds meer atleten aankloppen die microdoseren om tijdens het sporten in de flow te raken.’ Volgens Bown ervaart zo’n 85 procent van de mensen die bij Aydoo een begeleid programma volgt er een positieve impact van.

Voorlopig is er te weinig bewijs om te kunnen zeggen dat microdoseren werkt.

Kim Kuypers, hoofddocent psychofarmacologie aan de Universiteit Maastricht

Fotografe Sarah (41) microdoseerde via Aydoo twee keer een periode van acht weken onder begeleiding. ‘Sommige dagen leek ik effectief sneller op nieuwe ideeën te komen, andere dagen ervaarde ik net veel stress’, vertelt ze. Op aanraden van haar coach verlaagde ze de dosis om die geleidelijk weer op te bouwen, op zoek naar haar sweet spot. ‘Maar toen bleef het voor mij onduidelijk of ik er een effect van ondervond. Het leek alsof ik de eerste periode meer voelde dan tijdens die tweede periode.’ Sarah verloor haar motivatie, rondde het traject wel af, maar hield het microdoseren daarna voor bekeken. ‘Achteraf heb ik me wel afgevraagd in welke mate de truffels echt iets gedaan hebben. Aangezien de coach benadrukt hoe belangrijk het is om je doel voor ogen te houden, zou het me niet verbazen dat je daar sowieso naartoe werkt, of je nu microdoseert of niet.’

‘Aangezien iedereen anders in elkaar zit, raden we altijd aan om te beginnen met een coach. Sommigen komen snel in de flow, anderen hebben tijd nodig om hun juiste dosis en protocol te vinden’, zegt Bown. ‘De klassieke westerse mentaliteit – iets innemen en er meteen een effect van verwachten – gaat niet op voor microdoseren. Het is iets wat je leert als een vaardigheid. Net daarom geloven we sterk in coaching.’

Medicijn of mythe?

Psychedelica werken in op de serotoninereceptoren in de hersenen. Serotonine is een herseneiwit dat onze gedachten, emoties en percepties regelt, en hersencellen in staat stelt om nieuwe verbindingen te leggen of bestaande verbindingen te veranderen. Die verhoogde neuroplasticiteit zou het effect van psychedelica verklaren.

De wetenschappelijke kennis over de werking van psychedelica berust vooral op wat bekend is over de inname van hoge dosissen. Als het op de effecten van microdoseren aankomt, blijft de wetenschap onbeslist. ‘Voorlopig is er te weinig bewijs om te kunnen zeggen dat microdoseren werkt’, zegt Kim Kuypers, hoofddocent psychofarmacologie aan de Universiteit Maastricht. ‘Uit vragenlijstonderzoek blijkt wel dat mensen positieve effecten ervaren van microdoseren,’ nuanceert ze, ‘maar aangezien die mensen met bepaalde verwachtingen aan de studie beginnen, blijft het onduidelijk of het biologische dan wel placebo-effecten zijn die daar verantwoordelijk voor zijn.’ Placebogecontroleerde studies zijn al op kleine schaal uitgevoerd, maar de resultaten daarvan zijn niet eenduidig. Ten slotte is er ook bijzonder weinig bekend over langetermijneffecten.

De positieve effecten uit het vragenlijstonderzoek klinken aanlokkelijk en veelbelovend, maar verschillende getuigen die Knack sprak, vertellen ook over ongewenste gevolgen van microdoseren. Zo wilde Tomas* (27) als beginnend journalist meer focus vinden om het beste werk af te leveren dat binnen zijn capaciteiten ligt. ‘Via een webshop, waar ook heel wat omkadering te vinden was, bestelde ik magic truffels’, vertelt hij. ‘In het begin had ik wel het gevoel dat het werkte, maar na een tijd werd het heel onvoorspelbaar. Soms werd ik er slaperig en moe van, bij momenten leek ik niet meer uit mijn woorden te komen en een keer kreeg ik een paniekaanval waardoor ik niet meer kon bewegen.’ Het hoeft geen betoog dat zijn experiment daar ophield.

Kunstenares Sam* (30) experimenteerde op haar beurt met microdoseren om spiritueel te groeien. ‘Eerlijk gezegd wist ik niet helemaal waar ik aan begon’, bekent ze. ‘Ik heb twee documentaires over psychedelica bekeken op Netflix en wat ervaringen gelezen op het internet. Ik dacht ook niet dat een microdosis zoveel kon doen, maar er ging een hele gevoelswereld voor me open. De positieve stem in mijn hoofd werd luider en de negatieve stem stiller. Dat was fantastisch. Maar toen ik stopte met microdoseren, lukte het me niet om dat gevoel vast te houden. Ik voelde me onbegrepen en eenzaam, en kwam in een neerwaartse spiraal terecht. Er waren dagen dat ik niet wist waarom ik mijn bed uit zou komen. Tijdens het microdoseren voelde ik wat het leven zou kunnen zijn, maar op eigen krachten leek ik daar niet toe te komen. Sindsdien heb ik het gevoel dat ik in een depressie beland ben.’

Voor Kuypers bewijzen zulke verhalen dat microdoseren wel degelijk iets doet. ‘Zij hadden verwacht dat microdoseren hen zou helpen, maar het tegenovergestelde gebeurde.’ Volgens Van Elk hebben die negatieve ervaringen vooral te maken met de mindset van de gebruiker: de verwachtingen, persoonlijkheid en algemene gemoedstoestand van mensen wanneer ze psychedelica gebruiken. ‘Dat zijn factoren die de ervaring sterk beïnvloeden. Mensen die neurotisch van aard zijn, ontwikkelen sneller angstklachten. Mensen die emotioneel onstabiel zijn, worden nog labieler. Mensen die openstaan voor nieuwe ervaringen, beleven psychedelica vaker als iets positiefs.’

Microdoseren is geen quick fix.

Hein Pijnnaken, microdosingcoach en oprichter van Microdosing Institute

Kuypers vindt het boeiend dat steeds meer organisaties, zoals Aydoo, begeleiding aanbieden bij het microdoseren. ‘Ik denk ook dat dat nodig is’, zegt ze. ‘De kans bestaat dat je door het microdoseren iets losmaakt waar je niet op voorbereid bent, en dan heb je hulp nodig. Begin er dus zeker niet op eigen houtje aan, praat erover met je omgeving en bouw een steunnetwerk op. Door de manier waarop het soms gepromoot wordt, lijkt het alsof het goedgekeurde wonderpillen zijn zonder bijwerkingen, maar dat zijn ze niet. Er is nog veel dat de wetenschap niet weet. We moeten uitzoeken wat het waard is en voor wie het iets kan betekenen.’ Hoewel microdoseren relatief onschuldig lijkt, is het dus niet volledig zonder gevaar. ‘Wie aanleg heeft voor psychose, bipolair is of zwanger, moet er zeker van wegblijven’, waarschuwt Van Elk.

Onvrede

Als er zo weinig bekend is over de effectiviteit van microdoseren, waarom is het dan zo populair? Volgens Van Elk duwt een toegenomen onvrede over de klassieke geneeskunde mensen in de richting van alternatieven als microdoseren. ‘Er is een grote groep patiënten die worstelt met aandoeningen als depressie, posttraumatische stressstoornis of angstklachten. Zij zijn soms niet gebaat bij bestaande therapievormen of ondervinden veel bijwerkingen van de medicatie die ze nemen. Zij gaan op zoek naar alternatieven en komen zo microdoseren op het spoor.’ Ook Bown stipt die trend aan. ‘Mensen vertrouwen niet langer blindelings alles wat de grote instituten hen voorschotelen. Dat werd ook duidelijk tijdens de coronacrisis. Mensen willen zelf beslissen wat ze met hun lichaam doen, zelf dingen onderzoeken en testen. Die verschuiving naar een doe-het-zelfmentaliteit is heel voelbaar en daar steunen we natuurlijk op. Zo zijn wij overigens zelf ook met microdoseren in contact gekomen.’ Bovendien is het discours rond psychedelica sterk veranderd. ‘Psychedelica worden niet langer gezien als iets wat hippies ergens in een bos nemen om in een andere staat van bewustzijn te komen, maar als middelen die relatief veilig zijn en therapeutisch potentieel hebben’, zegt Van Elk.

In oktober 2021 sprak Selah Sue zich in de media uit over het microdosingtraject dat ze bij de Nederlandse coach en oprichter van Microdosing Institute Hein Pijnnaken volgde. De Belgische zangeres bouwde haar gebruik van antidepressiva af met behulp van psilocybinehoudende truffels. ‘De bijwerkingen van de antidepressiva begonnen me in de weg te zitten’, zei ze daarover in De Standaard. In eerste instantie was de zangeres enthousiast en Pijnnaken zag de interesse voor microdoseren vanuit België toenemen. Maar zes maanden later liet Selah Sue via haar sociale media weten dat de duisternis weer kwam binnengeslopen. ‘Ik werd wakker met onverklaarbare angst en ik werd in een aantal weken tijd van hemel naar hel gekatapulteerd.’ De antidepressiva opnieuw opbouwen, bleek haar enige optie. ‘Iedereen gaat een uniek proces door,’ verklaart Pijnnaken, ‘en afhankelijk van de fase van jouw proces, kan microdoseren je ondersteunen of niet. Psychedelica maken je bewust van dingen die je moet aanpakken in je leven, maar je moet er wel zelf mee aan de slag gaan, dat doen psychedelica niet voor jou. Microdoseren is geen quick fix.’

‘Mensen moeten ook beseffen dat er nog talloze andere dingen zijn die je vooruit kunnen helpen in het leven, zoals sport, voeding en meditatie’, zegt Kuypers. Het is een les die ook verschillende getuigen trokken na hun avontuur met microdoseren. ‘Natuurlijk is het fijn om meer focus, creativiteit en energie te hebben,’ zegt Mathias, ‘maar als je iets externs aan jezelf moet toevoegen om je beter te voelen, klopt er volgens mij iets niet.’ Intussen mediteert hij regelmatig.

‘Wie microdoseert om creatiever of productiever te worden, kan beter mediteren of koffie drinken’, vindt ook Van Elk. Bown is het daar niet mee eens. ‘Microdoseren is een tool in de toolbox. Het effect van microdoseren lijkt wel wat op dat van koffie, maar psychedelica zijn minder verslavend.’ Bown is ervan overtuigd dat mensen over tien jaar heel andere routines zullen hebben, en dat microdoseren daar deel van zal uitmaken. ‘Het is inderdaad geen wondermiddel, maar het kan een waardevolle toevoeging zijn aan een gezonde levensstijl.’

Ten slotte waarschuwt Van Elk dat als we niet opletten, de psychedelische bubbel wel eens zou kunnen springen. ‘Er ontstaan zodanig hoge verwachtingen van psychedelica dat die niet meer corresponderen met wat het wetenschappelijk onderzoek zegt. Hoewel studies suggereren dat microdoseren alleen maar werkt wegens het placebo-effect, gaan mensen er toch op grote schaal mee experimenteren. Zulke overtrokken verwachtingen kunnen volgens mij alleen maar leiden tot teleurstelling.’