‘Kunnen microbiële eiwitten Vlaanderen redden van de stikstofcrisis?’

‘Hoewel misschien niet zo zichtbaar als de boerenprotesten, kan microbieel eiwit wel degelijk een duurzame revolutie op ons bord ontketenen’, schrijft Nele Ameloot (UGent).

Tractoren die de straten van Brussel bezetten, autosnelwegen geblokkeerd door boze boeren en een Vlaamse regering die op haar grondvesten davert, de stikstofcrisis maakt van de landbouw terug een hot topic. In de zoektocht naar oplossingen die zowel de ecologische voetafdruk als ook onze afhankelijkheid van import verminderen, heeft microbieel eiwit zich ontpopt tot een veelbelovend stuk van de puzzel. Dit is niet zomaar een sprankel hoop; het is een baanbrekende ontwikkeling die de potentie heeft om onze landbouw en de voedingsindustrie radicaal te veranderen.

Microbieel eiwit, kort gezegd, is het fermenteren van eiwitten in een proces vergelijkbaar met het brouwen van bier. Microbiële eiwitten kunnen dienen als voeder in onze landbouw én als voedzame eiwitbron in vleesvervangers. De technologie maakt gebruik van micro-organismen om eiwitten te produceren met een verrassend lage impact op het milieu. Het vereist aanzienlijk minder land en water en resulteert in een fractie van de CO₂-uitstoot vergeleken met dierlijke productie. Als grondstoffen kunnen nevenstromen uit de landbouw opgewaardeerd worden of kunnen zelfs broeikasgassen zoals CO₂  en methaan gebruikt worden, wat de circulariteit verder versterkt.

Vlaanderen formuleerde recent zijn eiwitstrategie, met als doelstelling de focus te leggen op de lokale productie van eiwitten en een verschuiving van dierlijke eiwitten naar alternatieve eiwitbronnen. Lokaal geproduceerde microbiële eiwitten bieden een dubbele kans. Hierdoor kunnen we onze voedselproductie meer zelfvoorzienend maken én onze ecologische voetafdruk verkleinen. De invoer van soja bijvoorbeeld maakt onze landbouw afhankelijk van geïmporteerde eiwitten en draagt bij aan het massaal kappen van bossen.

Daarnaast kan microbieel eiwit ook een antwoord bieden op de stikstofcrisis die Vlaanderen treft. Deze innovatieve eiwitbron heeft een opvallend efficiënte omzetting van stikstof naar eiwit. Terwijl bij planten 14% van de toegediende stikstof (onder de vorm van meststoffen) in eiwitten eindigt en bij dierlijke producten zelfs maar 4%, haalt microbieel eiwit een stikstofomzetting van maar liefst 43%.

Cruciaal is dat de overige stikstof bij plantaardige en vooral dierlijke productie vaak uitloogt naar het milieu, waardoor schadelijke stikstofemissies ontstaan. Bij microbieel eiwit daarentegen wordt de resterende stikstof niet als emissie uitgestoten, maar hergebruikt binnen het fermentatieproces. De kringloop wordt zo gesloten waardoor geen stikstof in onze natuur terechtkomt.

Terwijl Vlaanderen kreunt onder een teveel aan stikstof, staat het tegelijkertijd internationaal aan de top van het onderzoek naar en de opschaling van microbiële eiwitten. Vlaamse onderzoeksinstellingen en bedrijven spelen een sleutelrol in deze technologische vooruitgang.

Hoewel misschien niet zo zichtbaar als de boerenprotesten, kan microbieel eiwit wel degelijk een duurzame revolutie op ons bord ontketenen. Het biedt Vlaanderen de kans om van stikstof in plaats van een probleem een opportuniteit te maken.

Nele Ameloot is business developer aan UGent en één van de oprichters van The ProteInn Club.