Klimaatverandering is niet de hoofdoorzaak van teloorgang amfibieën

Hoewel de klimaatverandering in de voorbije decennia meespeelde in de teloorgang van amfibieën, is het niet de hoofdoorzaak. Uit een grootschalige studie in de VS en Canada blijkt dat een combinatie van factoren aan de basis ligt.

Het gaat snel bergaf met het aantal kikkers, padden en salamanders wereldwijd. Vaak wordt daarvoor de klimaatverandering als hoofdschuldige aangewezen: de amfibieën zouden het moeilijk hebben met de stijgende temperatuur en droogte en zo vatbaarder worden voor schimmels en ziekte.

Maar een grootschalige studie in de VS en Canada komt tot de conclusie dat het verhaal veel complexer is. Meer dan veertig wetenschappers combineerden hun gegevens over de gebieden die ze vaak al tientallen jaren volgen. Zo stelden ze een dataset samen met meer dan een half miljoen observaties over tachtig Noord-Amerikaanse amfibieënsoorten op duizenden locaties.

Cruciaal klimaat

Die gegevens combineerden ze met klimaatgegevens over vijf elementen die cruciaal zijn in de levenscyclus van amfibieën: strengheid van de winter en sneeuwval, de beschikbaarheid van water om te broeden, de vochtigheid van de grond en de maximumtemperatuur.

Uit die vergelijking blijkt dat het klimaat niet de hoofdreden is voor de snelle teloorgang van de amfibieën, zegt David Miller, hoogleraar Ecologie aan de Universiteit van Penn State.

Amfibieën krijgen te maken met een hele waaier aan bedreigingen die uniek kunnen zijn per locatie, maar samen tot een wereldwijde afname leiden.

‘De invloed van het klimaat op amfibieënpopulaties is complex’, legt hij uit. ‘In de voorbije dertig jaar stelden we een steeds hogere temperatuur vast, sommige plaatsen zijn droger geworden en andere natter. Het grote verhaal is dat die ontwikkelingen elkaar lijken tegen te werken. Als gevolg daarvan kan de impact van de klimaatverandering de scherpe daling van het aantal amfibieën niet verklaren.’

Alarmerende trend

Uit de studie blijkt dat jaarlijks gemiddeld 3,4 procent van de amfibieënsoorten verdwijnt per bestudeerd gebied. ‘Het is een alarmerende trend’, zegt Miller. ‘Over de verschillende diersoorten heen verliezen we er per gebied jaarlijks meer dan drie op de honderd. Of het nu gaat om vijvers, waterlopen of stukken bos: de soorten verdwijnen. Ons onderzoek focuste zich op de VS en Canada, maar deze trend is wereldwijd.’

De vraag stelt zich meteen wat dan wel de belangrijkste oorzaak is. Volgens medeauteur Erin Muths van de U.S. Geological Survey is dat meestal een combinatie van factoren. ‘Het is afhankelijk van de locatie of verlies van habitat, ziekte, vervuiling, klimaat of een combinatie van al die factoren de boosdoener is’, zegt ze. ‘Amfibieën krijgen te maken met een hele waaier aan bedreigingen die uniek kunnen zijn per locatie maar samen tot een wereldwijde afname leiden.’

Ziekte

Ziektes vormen een van de grootste bedreigingen voor de diersoorten. Volgens Evan Grant van de U.S. Geological Survey zijn op zijn minst twee ziektes bekend die momenteel een hoge tol eisen van de Noord-Amerikaanse amfibieënsoorten.

‘Een daarvan is de chytridiomycota-schimmel, de andere is het ranavirus’, zegt hij. “We proberen nog in kaart te brengen welke impact die hebben op onze amfibieën. We beginnen nu pas te begrijpen hoe die infecties zich verspreiden en welke populaties het meest kwetsbaar zijn.’

De mens speelt een cruciale rol in het verspreiden van de ziektes. ‘Als dergelijke infecties eenmaal in Noord-Amerika zijn, kunnen ze zich op eigen houtje verspreiden’, zegt Grant. ‘Maar er zijn mensen nodig om ze van bijvoorbeeld Azië naar de VS te transporteren.’

De studie verschijnt vandaag (donderdag) in Nature Communications.