‘Het is moeilijker (en belangrijker) dan ooit om je mening te kunnen veranderen’

Volgens Lia Van Bekhoven is het moeilijker dan ooit om van standpunt te wisselen over een onderwerp. Al vindt zij het evident: ‘Ik verander van gedachten over het veranderen van gedachten. Vaak meerdere malen per dag.’

De universiteit van Manchester besloot vorige week om applaus te verbieden. Een blijk van waardering dient vanaf nu geluidloos te zijn. Dus niet meer klappen, maar jazz handen, zwijgend wapperen met je handen. Treurig, was mijn reactie. Moet iedere gewoonte worden aangepast aan de sensibiliteit van weer een nieuwe, supergevoelige, minuscule minderheid-van-de-week? Hoe zit het met het groeien van een ruggengraat? Vergeet jazz handen, schrijf je in voor een cursusweerbaarheidstraining.

Totdat ik een verhaal las van een dove, autistische student. En las (je kon er niet omheen, het besluit van de snowflakes uit Manchester werd verslagen, of liever geridiculiseerd, van de Sydney Morning Herald tot Fox News) hoeveel mensen gevoelig zijn voor lawaai en hoe applaus hen kan buitensluiten. ‘We wilden klappen niet verbieden’, zei een student. ‘We wilden evenementen vriendelijker maken voor iedereen. En als jazz handen het leven makkelijker maakt voor sommige mensen, waarom dan niet?

En nu ben ik om. Iets wat in mijn geval niet uitzonderlijk is. Ik pas mijn opinie zo vaak aan dat ik mezelf soms niet bij kan houden. Ik verander van gedachten over het veranderen van gedachten. Vaak meerdere malen per dag. Zo ben ik anders gaan denken over huisplanten, bestek van Ikea, de BBC, de Volkswagen Passat en avocado’s. En dat was binnen het tijdsbestek van een week.

Volgens mensen die er verstand van hebben is het moeilijker dan ooit om van standpunt te wisselen. Sociale media is de echokamer van de stellige overtuigingen. Door een mening in het publieke domein te gooien, versterk je hem, zegt Tali Sharot, docent cognitieve neurowetenschappen van University College Londen. ‘Alleen al door like te klikken hecht je jezelf meer aan dat idee, dan enkele seconden daarvoor.’

Een opinie bijstellen is, in de wereld waar een tweet een cultuuroorlog kan losmaken, not done. Het is op zijn best een teken van zwakte. Wat mij een superslap mens maakt. ‘Als de feiten veranderen, verander ik van gedachten’, zei de econoom John Maynard Keynes. Ik heb niet eens feiten nodig om 180 graden te draaien. Een origineel argument, een mooie presentatie, een prettige omgeving en mijn stellingname is onherkenbaar bijgesteld.

In een wereld waarin iedereen zo hartstochtelijk overtuigd is van zoveel, of het nou voetbalcommentatoren zijn of Brexiteers, genderneutralen of roetveegpieten, heeft ‘geen mening’ de allure van een waspoedertablet.

Gelukkig is er voor weifelaars Change My View (CMV), een trollenvrije hoek op internet voor oprecht nieuwsgierigen. Het forum op Reddit is, volgens oprichter Kal Turnbull, een online versie van de koffiehuizen in Londen waar tijdens de Verlichting mensen (OK, mannen) overtuigingen poneerden in de verwachting dat die tegen het licht gehouden werden en mogelijk verpulverd. Change My View, met een half miljoen leden, moedigt aan naar de ander te luisteren en tegenstellingen te vinden in je eigen opinies.

De honderden die zondagavond van gedachten wisselden over het nut van stemplicht, vrijblijvende seks en waterkokers, hebben de toekomst zegt Alvin Toffler, schrijver van Future Shock. ‘De analfabeten van de 21ste eeuw zijn niet degenen die niet kunnen lezen en schrijven, maar degenen die niet kunnen leren, afleren, en opnieuw leren’.

Nou is niet alles potentieel inwisselbaar. Het is handig vast te houden aan een paar waarden die zich niet door willekeurige winden laten meewaaien. Zo ben ik heel stellig over God, abortus, doedelzakken, homeopathie, de doodstraf en Agatha Christie. Hoewel ik laatst over een aantal van die kwesties een hele interessante uiteenzetting hoorde.