‘Gouden rijst is het eerste, maar niet het laatste ggo-gewas dat verborgen honger kan helpen bestrijden’

De Filipijnen hebben als eerste land ter wereld de commerciële teelt van zogenaamde gouden rijst goedgekeurd, genetische gemodificeerde (ggo) rijst met verhoogde vitamine A-gehaltes. ‘Eindelijk is er hoop voor de honderdduizenden kinderen die jaarlijks blind worden ten gevolge van een tekort aan vitamine A, zogenaamde ‘verborgen honger’, schrijven Vincent Verbeecke en Simon Strobbe. ‘Volgen andere ggo-gewassen?’

Gouden rijst werd eind jaren ’90 ontwikkeld door wetenschappers in Zwitserland en Duitsland. Het is een rijstvariant die door toedoen van genetische modificatie pro-vitamine A bevat, een soort van vitamine A. Dit verhoogde gehalte aan (pro-)vitamine A geeft de rijst zijn oranje-gouden kleur en was de inspiratie voor de beloftevolle naam.

Het nieuwe gewas werd gezien als paradepaardje van de moderne biotechnologie om ondervoeding aan te pakken. De ontwikkeling was dan ook wereldnieuws en Ingo Potrykus, één van de wetenschappers achter het project, schopte het tot op de cover van Times Magazine samen met zijn nieuwe rijstvariant.

Desondanks duurde het jaren voor de commerciële teelt van gouden rijst werd toegelaten in landen die het gewas broodnodig hebben, tot vandaag. Vandaag mogen boeren op de Filipijnen als allereerste gouden rijst kweken en komt er perspectief voor mensen die lijden aan ondervoeding.

Waarom duurde het zo lang tot gouden rijst werd gecommercialiseerd? Als het zo een beloftevol gewas is, waarom werd de teelt dan niet vroeger goedgekeurd? Het antwoord op die vraag is mede te vinden in het felle ideologische debat dat rond ggo-technologie heerst. Organisaties zoals Greenpeace verzetten zich al jaren tegen de introductie van gouden rijst als deel van hun anti-ggo-retoriek. Deze houding werd echter door veel wetenschappers, onder wie meer dan 100 Nobelprijswinnaars, stevig op de korrel genomen. Nu het gewas is toegelaten, kan de wetenschap zegevieren en kan de strijd tegen verborgen honger beginnen. Hopelijk zal dit ervoor kunnen zorgen dat tegenstanders hun kar keren of genuanceerder in het debat stappen.

Het goede nieuws gaat voort: gouden rijst is namelijk het eerste, maar zeker niet het laatste ggo-gewas dat verborgen honger kan helpen bestrijden. Wereldwijd wordt bekeken of ook andere ggo-gewassen kunnen bijdragen in de strijd tegen ondervoeding.

Zo slaagde het Gentse labo van professor Dominique Van Der Straeten er enkele jaren geleden in rijst te ontwikkelen met verhoogde gehaltes van vitamine B9, ook gekend als foliumzuur. Dat gewas zou zwangere vrouwen en jonge kinderen in veel ontwikkelingslanden kunnen helpen om voldoende van deze essentiële vitamine binnen te krijgen waardoor onnodige ziektes en sterfte vermeden kan worden. Andere ggo-ontwikkelingen in gewassen zoals aardappel en cassava (maniok) zijn ook zeer hoopvol.

De toekomst van ggo-technologie

Ook bij ons heerst een fel ggo-debat. Voorstanders van de technologie werpen vaak op dat die nodig is om voedselzekerheid te voorzien in tijden van klimaatverandering. Daarnaast kan het helpen om de landbouwsector efficiënter en milieuvriendelijker te maken. Tegenstanders wijzen op de monopoliegevoeligheid van de technologie en de onzekere lange termijneffecten van de gewassen.

Ironisch genoeg zorgt dit extreem voorzichtigheidprincipe er net voor dat er niets veranderd kan worden. Op deze manier zullen negatieve langetermijneffecten zoals het in het gedrang komen van de voedselzekerheid door het veranderende klimaat met zekerheid op ons afkomen.

Een wetenschappelijk pact

Laat ons daarom werken aan een wetenschappelijk pact. Wij roepen organisaties zoals Greenpeace op om terug een open dialoog aan te gaan en samen te strijden voor een duurzame toekomst. Binnen deze open dialoog mag er geen moratorium worden gesteld tegen technologische vooruitgang.

Aan tegenstanders van ggo-technologie vragen we om de resultaten van gouden rijst in de Filipijnen af te wachten. Als de consumptie van gouden rijst op de Filipijnen erin slaagt vitamine A-tekorten en daarbij humanitaire drama’s terug te dringen, kan men niet anders dan het potentieel van ggo-technologie erkennen.

Laat ons dan via die mindset kijken naar verbeteringen die ook hier kunnen worden toegepast. Ggo-technologie kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat gewassen resistent worden tegen insectenvraat waardoor er minder insecticiden moeten worden gespoten. Is dat niet een stap in de goede richting naar de duurzame toekomst waar we allen van dromen?

Vincent Verbeecke is biochemist en doctoreert in de biologie (UGent).

Simon Strobbe is doctor in de biologie en wetenschappelijk onderzoeker aan de UGent