En de Vogel van het Jaar is… de kievit: ‘Voor veel soorten is het al te laat’

2021 was geen hoopgevend jaar, zegt Jan Rodts van Vogelbescherming Vlaanderen. Hij weet niet of het nog goed komt met sommige vogelsoorten.

De kievit lost in 2022 de witte kwikstaart af als Vogel van het Jaar. Een bemoedigende keuze van de vogelliefhebbers, vindt Jan Rodts, hoofdredacteur van Mens & Vogel, het ledenblad van Vogelbescherming Vlaanderen, en auteur van de bestseller De Slimste Vogelgids. ‘2022 wordt voor ons het jaar van de akker- en weidevogels. De kievit is daarvan de symboolsoort, met zijn typische kuif en zeer karakteristieke roep.’ De kievit is meer dan dubbel zo populair als de nummers twee en drie, de veldleeuwerik en de patrijs. ‘Een mooie top drie,’ zegt Rodts, ‘maar allemaal staan ze zwaar onder druk. Akker- en weidevogels zijn bijzonder kwetsbaar door het uitkleden van ons landbouwlandschap. Hagen en knotwilgenrijen zijn opgeofferd, zeldzame nesten worden omgeploegd of kapotgemaaid, voor kuikens is amper eten te vinden. Deze vogels symboliseren de teloorgang van ons leefmilieu door de agro-industrie.’

Ik durf amper te vragen of 2021 een goed jaar was voor vogels.

Jan Rodts: Het enige positieve was het natte weer na twee hete en droge jaren. Dat is goed voor weidevogels, want zij hebben een drassige ondergrond nodig. Druppels op een hete plaat, want november bracht onthutsend vogelnieuws. Sinds 1980, blijkt uit een Europese studie, zijn we 600 miljoen broedvogels kwijtgeraakt. En echt alarmerend: dat gaat over tot voor kort heel algemene soorten. Er zijn 248 miljoen huismussen minder. Gele kwikstaart: bijna 100 miljoen minder. Spreeuw: 75 miljoen. Veldleeuwerik: 68 miljoen. Een andere studie wees op het stiller worden en verdwijnen van vogelzang.

De biodiversiteit crasht en zonder drastische ommezwaai in ons landbouwbeleid is het voor veel soorten al te laat. Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) wil een akkervogelplan, waar wij aan zullen meewerken. Maar ook de Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat moeten echt eens nadenken. Is het niet voor de natuur, dan tenminste voor de boer. Ook die gaat kapot.

Zeven roofvogelsoorten doen het wel goed. Vertekent dat het beeld, net zoals het succes van tot de verbeelding sprekende soorten als wolf, bever en otter?

Rodts: Het toont dat wettelijke bescherming werkt. Laat dat een lichtpuntje zijn: inbreuken op natuurwetgeving worden veel strenger vervolgd. Toen ik 30 jaar geleden begon, kwamen stropers ervan af met boetes van 100 Belgische frank (2,5 euro). De vonnissen die ik vandaag onder ogen krijg, geven me soms kippenvel van voldoening. Wij waren dit jaar burgerlijke partij in 25 rechtszaken. Geruchtmakend was de zaak tegen de jager die een das doodknuppelde. Hij werd veroordeeld, maar gaat in beroep.

Ook dieren uitzetten is een ware pest. In Westmalle werden jagers betrapt die duizend eenden aan het uitzetten waren. Mensen moeten beseffen dat ook zij slachtoffer kunnen worden van dat gevaarlijke consumentenbedrog. Het dure stukje ‘wild’ op uw bord kan komen van een uitgezet en met medicatie behandeld dier. Wat de wolf betreft: het blijft een minderheid die met fake news angst wil zaaien. Gelukkig houdt minister Demir het hoofd koel en verrichten Welkom Wolf en het prachtige Wolf Fencing Team goed werk. Dat team plaatst op vrijwillige basis omheiningen bij boeren.

Imkers waren enthousiast over de Knack-campagne Maai Mei Niet. U ook?

Rodts: Absoluut. Wat goed is voor insecten is goed voor vogels. We kunnen zelf veel betekenen voor de natuur. Met wildere tuinen of door ‘natuurinclusief’ te bouwen. Zo moeten aannemers en architecten in Nederland voor kunstmatige nestgelegenheid zorgen. Daar gaan wij in 2022 op inzetten.