Hij is pikzwart. Hij heeft een irritant, diep krassend geluid. Hij is een aaseter, zodat hij met dood en verderf werd geassocieerd. De raaf was eeuwenlang heel onpopulair – behalve bij heksen, die wel getuigden van een beter inzicht in de natuur dan de gemiddelde mens. Zo kreeg hij een label van onheilsprofeet opgeplakt, en werd hij genadeloos vervolgd door de echte slechteriken in dit verhaal: jagers en andere dierenhaters.
Ook de Amerikaanse indianen hadden verstand van de natuur, en zagen in raven intelligente en sociale dieren. Voor hen waren het dragers van voorspoed en geluk, echte totemdieren. Helaas, niet alleen de raven werden in de verdoemenis gedreven, ook de indianen.
Raven behoren inderdaad tot de slimste vogels ter wereld. Ze kunnen samenwerken om moeilijke opdrachten tot een goed einde te brengen. Ze maken plannen, waarbij ze soms rekening houden met bescheiden toekomstige ontwikkelingen. Ze evalueren onderlinge vriendschappen en allianties, en kunnen een vorm van politiek aan om hun positie in een hiërarchie te versterken. Soms lijken het wel eenvoudige mensen in vogelvorm.
Soms lijken raven wel eenvoudige mensen in vogelvorm.
Gelukkig is de maatschappelijke houding ten opzichte van natuur de laatste tijd drastisch veranderd, en daar profiteert ook de raaf van. In het blad Natuur.oriolus is zijn terugkeer in België en onze buurlanden uitgebreid gedocumenteerd. Het laatste bekende broedgeval in Vlaanderen dateerde van 1865. Maar sinds 2014 broedt hij weer bij ons, eerst in de Limburgse militaire natuurdomeinen, later ook in boscomplexen zoals het Meerdaalwoud in Vlaams-Brabant. Er zouden nu al een tiental broedparen zijn. In Nederland zijn het er bijna 150.
Omdat de raaf grotendeels een standvogel is, zijn de kansen op spontane rekolonisatie vanuit verafgelegen gebieden beperkt. Daarom werd hij een handje geholpen door de introductie van jonge vogels in geschikte biotopen in Nederland en Wallonië – een ingreep die te verantwoorden is, aangezien wij hem zo lang naar het leven hebben gestaan.
Een raaf heeft een uitgestrekt territorium en huist vooral in naaldbossen, maar hij is niet vies van menselijke structuren. In Nederland begint hij, net als arenden en ooievaars, op hoogspanningsmasten te broeden. Hij zoekt er geregeld vuilnisbelten en andere afvalplekken op om zijn kostje bij elkaar te scharrelen.
In het Nederlandse natuurgebied De Veluwe is vastgesteld dat raven zich graag aansluiten bij andere nieuwkomers die kansen krijgen door de toenemende menselijke tolerantie: wolven. Ze teren op het jachtafval dat wolven achterlaten. Er zijn indicaties dat ze wolven kunnen helpen geschikte prooien te vinden – vanuit de lucht hebben ze meer zicht op wat er in hun leefomgeving gebeurt dan dieren op de grond. Zo vinden twee eeuwenlang door de mens verguisde soorten elkaar misschien in hun revival. Het klinkt als een sprookje met een happy end.
