Misschien worden eiwitten van de wijngaardslak ooit gebruikt in de strijd tegen menselijke veroudering.
Als alles meezit, kan een wijngaardslak twintig jaar oud worden. Maar die leeftijd haalt ze zelden in de natuur: gemiddeld wordt ze niet ouder dan vijf jaar. Dat komt omdat de slakken, ondanks het huisje dat ze bouwen ter bescherming, geviseerd worden door een massa slakkeneters in de natuur. Ze zijn traag en ze zeulen een hoop vlees mee. Ook mensen zijn zich daarvan bewust, want wijngaardslakken worden overvloedig geserveerd als ‘escargots’.
Bovendien vallen de slakken gemakkelijk ten prooi aan parasieten, waaronder keverlarven die hun huisje binnendringen en zich in het slakkenlijf nestelen. Het is de hoofdreden waarom slakken investeren in de herstelling van schade aan hun woonst. Als een schelp beschadigd is, bijvoorbeeld doordat een lijster erop gehamerd heeft of een egel eraan gekrabd, zal de slak ze herstellen met een speciaal slijm dat rijk is aan het calciumcarbonaat waarmee het huisje is gebouwd. Zonder gaatjes hebben parasieten minder mogelijkheden om een slak aan te vallen.
Wijngaardslakken kunnen ook sterven omdat het te droog is in de zomer of te koud in de winter. Voor hun winterslaap verstoppen ze zich en sluiten ze hun schelp af met een kalkachtig schijfje. De grijsbruine spiraalschelpen zijn goed gecamoufleerd op de bodems waarop de slakken bij voorkeur leven. Met een maximale lengte van 5 centimeter is de wijngaardslak onze grootste slakkensoort. Haar trage levenswijze helpt om niet op te vallen.
Een liefdesspeer moet hormonen in het lichaam van een partner pompen om er de rijping van eitjes te stimuleren.
Wijngaardslakken maken ‘excursies’ van hun rustplaats naar de beste plekken voor hun voeding. Het zijn planteneters, die in moes- en andere tuinen kunnen voorkomen. Een voedselreis kan gemakkelijk een week in beslag nemen, waarbij een dier zelden meer dan vijf meter per dag aflegt. Populatieonderzoek wees uit dat zelfs in de actieve periodes van het leven van wijngaardslakken slechts de helft van de dieren in beweging is. De rest zit verstopt om te rusten.
De voortplanting van de wijngaardslak is een uitputtend gebeuren. Zoals alles in haar leven gaat het traag en duurt het lang. De dieren zijn hermafrodiet – tegelijk man en vrouw – maar ze paren niet met zichzelf. Hermafrodiet zijn helpt als je traag bent en geen grote mogelijkheden hebt om actief een partner te zoeken: elk dier dat je tegenkomt, is prijs.
De paring is een urenlang ritueel van dicht tegen elkaar plakken en elkaar met de mond aftasten, waarna een uitstulpbare en beweeglijke penis een zaadpakketje in de ander probeert achter te laten. Een centimeterlange kalken liefdesspeer moet hormonen in het lichaam van de partner pompen om er de rijping van eitjes te stimuleren. Als het zaadpakket gelost wordt zonder dat er eitjes klaar zijn voor bevruchting verliest het zijn waarde.
Wetenschappers hebben ontdekt dat de slakken stoffen produceren die nuttig kunnen zijn voor de detectie van kankercellen – ze hechten zich in proefbuisjes aan eiwitten die kankerontwikkeling signaleren. In het vakblad Experimental Gerontology verscheen een laboratoriumstudie die aantoont dat een slakkeneiwit verouderingsreacties in ons lichaam kan tegengaan. Stel je voor dat slakken ons zouden toelaten om waardig nóg ouder te worden. Hier hoort wel een disclaimer bij: er zijn geen indicaties dat slakken eten helpt tegen verouderen. Wijngaardslakken zijn bij ons trouwens wettelijk beschermd.
