De tijd lijkt af en toe voorbij te vliegen en dat doe ze ook letterlijk.
Op 29 juni 2022 draaide de aarde opvallend sneller dan normaal. Om precies te zijn deed ze er 1,59 milliseconden sneller over om rond haar as te draaien dan de gewoonlijke 86,400 seconden (of 24 uur). Het was meteen de kortste dag sinds het begin van de metingen die in de jaren 50 begonnen.
Onze planeet draait de laatste tijd abnormaal snel. Ook 2020 was een snel jaar. In dat jaar werd het record van kortste dag maar liefst 28 keer gebroken sinds het begin van de metingen.
Toch hoeven we nog niet te vrezen dat de uren in ons bestaan letterlijk zullen vervliegen. Op langere termijn vertraagt de aarde net. 1,4 miljard jaar geleden duurde een dag zelfs maar 19 uur.
Smeltende ijskappen
De snelheid van de rotatie van de aarde varieert voortdurend – enkel 19 juli 2008 was sinds het begin van de metingen exact 24 uur lang – door de complexe beweging van de gesmolten kern, oceaanstromen en atmosfeer, maar ook door het effect van hemellichamen als de maan. Ook de aardbeving in Japan in 2011 zou een effect op de as van de aarde hebben gehad.
Zelfs sneeuw op de aardse bergtoppen en het smelten ervan in de zomer heeft invloed op de rotatie omdat ze de vorm van de aarde veranderen. Vergelijk het met een ijsschaatser. Een pirouette uitgevoerd met de armen op het lichaam, gaat veel sneller dan met wijdopen armen. Als de vorm en de draaibeweging veranderen, verandert ook de snelheid.
Duurt een minuut binnenkort slechts 59 seconden?
Dat er een milliseconde in rook opgaat, is nu niet meteen iets waar we als mens last van hebben, maar satellieten en navigatiesystemen hebben er wel alle baat bij dat de tijd consistent blijft met de positie van de zon, maan en sterren.
Wetenschappers van het Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS) in Frankrijk volgen de rotatie van de aarde op de voet. Zij hebben in het verleden al schrikkelseconden toegevoegd om de ultraprecieze atoomklokken, die samen de internationale atoomtijd uitmaken, gelijk te laten lopen met de aardrotatieklok, aangezien de aardrotatie zelf uiteraard niet te corrigeren valt.
Sinds de invoering van het systeem in 1972 hebben we al 27 positieve schrikkelseconden gekend, de laatste keer in december 2016. Tussen 1972 en 1979 werd er zelfs elk jaar een seconde toegevoegd.
Maar nog nooit werd een negatieve schrikkelseconde ingevoerd. Of er effectief een seconde uit onze tijd wordt weggehaald, (op het einde van de maand juni of de maand december) wordt beslist op het World Radiocommunication Conference in 2023.
De zon gaat onder in de ochtend
Wetenschappers zijn al jaren verwikkeld in een discussie over de zin van schrikkelseconden. Een seconde aan de tijd toevoegen of van de tijd weghalen doet soms meer kwaad dan goed, vooral op technologisch vlak. Servers kunnen uitvallen en betalingen en beurzen kunnen in de war lopen.
Bij de laatste schrikkelseconde in 2012 gingen heel wat servers uit de lucht. Flink wat sites waaronder ronkende namen als LinkedIn, Foursquare, Reddit en Yelp gingen onderuit en waren even offline als gevolg van serverproblemen. Die serverproblemen ontstonden omdat verschillende versies van softwarepakketten moeite bleken te hebben met het correct verwerken van de extra seconde.
Aan de andere kant kunnen we de schrikkelseconde volgens sommigen niet zomaar laten varen, want zoiets kan nooit meer hersteld worden. Het toevoegen of weghalen van een schrikkelminuut of -uur aan de tijd is namelijk haast onmogelijk. En als we niets doen, zal na verloop van honderden jaren de zon op een bepaald moment ondergaan terwijl de atoomklok beweert dat het ochtend is…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
