Sinds het begin van de systematische metingen bijna veertig jaar geleden is de concentratie van het broeikasgas methaan in de atmosfeer nog nooit zo sterk gestegen als in 2021 en dat tot een recordhoogte. Ook de twee andere belangrijke broeikasgassen stonden op het hoogste niveau ooit.
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) in Genève staat voor een raadsel: ‘De oorzaak voor deze buitengewone stijging is niet duidelijk, maar lijkt te wijten aan zowel biologische als door de mens veroorzaakte processen’, meldde de organisatie woensdag.
De concentratie van methaan in de atmosfeer bereikte dus een recordhoogte in 2021, maar ook de twee andere belangrijke broeikasgassen, koolstofdioxide (CO2) en lachgas, stonden op hun hoogste niveau ooit, zo staat te lezen in het jaarlijkse Greenhouse Gas Bulletin van de WMO.
Methaan (CH4) levert na koolstofdioxide de grootste bijdrage aan de klimaatverandering. Het ontstaat bij de ontbinding van organisch materiaal in afwezigheid van lucht. Het is 25 keer schadelijker voor het klimaat dan CO2. Het blijft echter veel korter in de atmosfeer. In het geval van methaan duurt dat ruim tien jaar; in het geval van CO2 bevindt een aanzienlijk deel zich zelfs na eeuwen nog in de atmosfeer.
CO2 draagt voor ongeveer twee derde bij aan het broeikaseffect, methaan voor ruim 16 procent en lachgas voor ongeveer 6,5 procent.
Alle broeikasgassen samen hebben geleid tot een gemiddelde opwarming van de Aarde van 1,1 graden sinds het einde van de 19e eeuw. Volgens schattingen van de WMO is de wereldwijde gemiddelde methaanconcentratie in 2021 gestegen tot 1.908 ppb (parts per billion – deeltjes methaan per miljard deeltjes). De 1.908 ppb komt overeen met 262 procent van het niveau van vóór de industrialisatie.
Een groot deel van de toename is volgens de WMO waarschijnlijk afkomstig van moerassen en rijstvelden. Het is nog onduidelijk of dat een gevolg is van de klimaatverandering, bijvoorbeeld omdat de moerassen natter en warmer worden. Hoe warmer, hoe sneller organisch materiaal wordt afgebroken, en afbraak in water zonder zuurstoftoevoer leidt tot hogere methaanemissies. Maar de WMO schrijft ook: ‘De dramatische toename zou ook het gevolg kunnen zijn van natuurlijke jaarlijkse variabiliteit.’
Voor koolstofdioxide was de stijging van de concentratie van 2020 naar 2021 hoger dan het gemiddelde van de voorgaande tien jaar, aldus de studie. De concentraties zijn met 2,5 ppm gestegen tot 415,7 ppm (parts per million – deeltjes CO2 per miljoen deeltjes) in 2021. Dit komt overeen met 149 procent van het niveau van voor het begin van de industrialisatie rond 1750. CO2 wordt bijvoorbeeld geproduceerd door de verbranding van kolen, olie en gas, de productie van cement en andere industriële processen, maar ook door de vernietiging van bossen. Afhankelijk van de meetstations en berekeningsmethoden verschillen de WMO-waarden enigszins van de gegevens van bijvoorbeeld de Amerikaanse klimaatautoriteit NOAA. De WMO berekent een gemiddelde waarde uit de metingen van verschillende stations.
