Volg eerste planetaire defensietest ooit: NASA vuurt ruimtetuig af op asteroïde

Kunnen we een inslag van een gevaarlijke asteroïde op aarde voorkomen? De vraag werd terecht gesteld in de film ‘Don’t Look Up’. De NASA test het vandaag uit.

Volg maandag vanaf middernacht via NASA TV de eerste poging ooit van de mensheid om een hemellichaam van koers te veranderen. De koerswijziging gebeurt om 01.14 uur Belgische tijd.

Enige natuurramp die we kunnen voorkomen

Asteroïden kunnen een gevaar vormen voor onze planeet. De bekendste asteroïde-inslag is die van 66 miljoen jaar geleden die het einde van de dinosaurussen inluidde, maar de kans dat er opnieuw iets dergelijks gebeurt, is niet onbestaand.

Gelukkig is een asteroïde-inslag de enige (natuur)ramp die de mens kan voorspellen en verhinderen. Vandaar dat verschillende ruimtevaartorganisaties inzetten op onze planetaire defensie tegen de impact van eventueel inslaande objecten.

In de nacht van maandag op dinsdag zal de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA met de historische DART-missie de baan van een hemellichaam veranderen, namelijk die van de binaire asteroïde Didymos en zijn maantje Dimorphos.

DART staat voor “Double Asteroid Redirection Test” en heeft als doel na te gaan of een ruimteschip door neer te storten op haar oppervlak een gevaarlijke asteroïde voldoende kan afbuigen, zodat ze niet langer een bedreiging vormt voor de Aarde.

DART ging in november 2021 de ruimte in en moet dinsdag om 01.14 uur Belgische tijd met een snelheid van 24.000 km per uur tegen de elf miljoen km van ons verwijderde asteroïde Dimorphos botsen. Die planetoïde is 160 meter lang, dus groter dan een voetbalveld en is een “maantje” van de grotere asteroïde Didymos.

De botsing zal de snelheid van het Didymos-maantje in zijn baan rond het hoofdlichaam met een fractie van een procent wijzigen wat de omlooptijd van het maantje zal beïnvloeden – slechts enkele minuten maar voldoende om waargenomen en gemeten te worden.

Het systeem is pas in 1996 ontdekt, en vormt overigens op zich geen gevaar voor onze planeet.

De DART-missie in beeld:

Ook ESA neemt deel aan inslag

Het Europese onderdeel van de missie, de Hera-satelliet – naar de naam van de Griekse godin van het huwelijk, moet vervolgens de nieuwe baan van het Didymos-maantje verder onderzoeken. ‘Hera zal na de impact een gedetailleerd onderzoek uitvoeren om uiteindelijk dit grootschalige experiment in een goed begrepen en herhaalbare planetaire verdedigingstechniek om te zetten’, laat de Europese ruimtevaartorganisatie ESA weten. ‘Hera zal ook meerdere nieuwe technologieën uittesten, o.a. autonome navigatie rond de asteroïde – zoals moderne zelfrijdende auto’s op aarde – en cruciale wetenschappelijke gegevens verzamelen om wetenschappers en ruimtevaartmissie-ontwerpers te helpen de samenstelling en structuur van asteroïden beter te begrijpen.’

Het Hera-ruimtevaartuig wordt in 2024 gelanceerd. ‘Tegen de tijd dat Hera Didymos in 2026 bereikt, zal Dimorphos van historische betekenis zijn: het eerste hemellichaam in het zonnestelsel waarvan de baan door menselijk toedoen op meetbare wijze is verschoven. Door daadwerkelijk naar Dimorphos te reizen, haar massa en verschoven baan van dichtbij te meten en een “crash scene onderzoek” uit te voeren, zal het ruimtetuig voor het eerst numerieke modellen van de impact op asteroïdenschaal kunnen valideren en verfijnen. Op die manier zal de afbuigingstechniek voor planetaire verdediging klaar zijn voor operationeel gebruik, mocht dat ooit nodig zijn om onze thuishaven, de Aarde, te vrijwaren.’

Astrofysicus en Queen-gitarist Brian May legt het Europese luik uit:

Asteroïden, meteoren, meteorieten

Asteroïden, ook wel planetoïden genoemd, zijn overblijfselen van de vorming van ons zonnestelsel. Sommige, zoals meteoren, branden op wanneer ze de atmosfeer van de Aarde binnendringen en zijn dus ongevaarlijk. Als meteoren toch door de atmosfeer raken en op het aardoppervlak belanden, noemen we ze meteorieten.

Asteroïden worden vaak ‘mini-planeten’ genoemd omdat ze te klein zijn om als planeet door het heelal te gaan. De bekendste asteroïden zijn Ceres (950 km), Pallas (544 km) en Vesta (580 km).

Zowel de ESA en NASA speuren voortdurend naar asteroïden. Helaas zijn de mogelijkheden van onze aardse telescopen nog steeds te beperkt en blijven heel wat potentieel gevaarlijke ruimtestenen die zich in de nabijheid van de Aarde kunnen bevinden, onder de radar. Zo verwondden meteoren in 2013 meer dan 1.000 mensen in het Russische Chelyabinsk.

Meer dan 1 miljoen asteroïden zouden een impact kunnen hebben op de Aarde. Slechts zo’n één procent daarvan is in kaart gebracht. En asteroïdeninslagen kunnen dan wel voorkomen worden, we kunnen onszelf niet beschermen tegen iets waarvan we niet weten dat het bestaat.

De NASA beweert dat we voorlopig op beide oren kunnen slapen. Volgens haar Near Earth-Object Program zullen we de komende 100 jaar geen bezoek krijgen van vernietigende asteroïden. Maar zoals het evenement in Chelyabinsk aantoont, zijn er altijd wel exemplaren die door de mazen van het net kunnen glippen.