De Nobelprijs voor Chemie gaat dit jaar naar de wetenschappers Carolyn Bertozzi (VS), Morten Meldal (Denemarken) en Barry Sharpless (VS). Dat heeft de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen woensdag in Stockholm bekendgemaakt.
De Amerikaanse wetenschapper Barry Sharpless (81) is de vijfde persoon die een tweede Nobelprijs wint. Hij won eerder al in 2001 de Nobelprijs voor Chemie. ‘Ze krijgen de Nobelprijs voor de “ontwikkeling van “klikchemie” en “bio-orthogonale chemie”‘, klonk het. De drie worden onder meer bekroond voor hun werk aan een ‘ingenieus instrument voor het bouwen van moleculen’, aldus de academie.
De Nobelprijs voor Chemie gaat om ‘moeilijke processen te vereenvoudigen’, aldus de academie. ‘Klikchemie wordt gebruikt in de ontwikkeling van farmaceutica, voor het in kaart brengen van DNA en het creëren van materialen die beter geschikt zijn voor het doel. Met gebruik van bio-orthogonale reacties hebben wetenschappers de doelgerichtheid van kankergeneesmiddelen verbeterd.’
Sharpless en Meldal gelden als de grondleggers van de klikchemie. Bertozzi ontdekte later hoe dat kon worden toegepast bij levende organismen. ‘Het is alsof je met bouwblokken moleculen met meer complexiteit en variatie kunt maken’, aldus het Nobelcomité bij de toelichting.
De Nobelprijs voor Chemie houdt een geldprijs van in totaal 10 miljoen Zweedse kroon in, of omgerekend ongeveer 920.000 euro. De feestelijke overhandiging van de prijs vindt traditiegetrouw plaats op 10 december, de sterfdag van stichter Alfred Nobel.
Met zijn tweede Nobelprijs treedt Sharpless toe tot een select groepje laureaten. Hij volgt zo in de voetsporen van John Bardeen (Nobelprijs voor Natuurkunde in 1956 en 1972), Marie Sk¿odowska Curie (Nobelprijs voor Natuurkunde in 1903 en voor Chemie in 1911), Linus Pauling (Nobelprijs voor Chemie in 1954 en Nobelprijs voor Vrede in 1962) en Frederick Sanger (Nobelprijs voor Chemie in 1958 en 1980).
