‘Wereldwijde familiegevoel is van onschatbare waarde voor veel mensen die met AFS op uitwisseling gingen’

‘Uit de vreemde mix van appreciatie en kritiek blijkt in ieder geval dat hij niet goed weet hoe de organisatie werkt’, reageert AFS-vrijwilliger Sara Cosemans op een opiniestuk over meertaligheid van Jean-Marie Dedecker.

Het stond in de sterren geschreven dat Jean-Marie Dedecker zich met welgemikte oneliners zijn stem zou lenen aan de huidige discussie over meertaligheid op school. Het voorbeeld dat hij daarbij aanhaalde – de uitwisseling van zijn kleinzoon met AFS Interculterele Programma’s vzw – doet echter om meer dan één reden de wenkbrauwen fronsen.

AFS is, zoals de officiële naam aangeeft, een interculturele organisatie die jongeren de kans biedt om voor kortere of langere periode op uitwisseling te gaan en zo in aanraking te komen met een andere cultuur. Het doel is om op wereldschaal een groter begrip voor elkaar te leren opbrengen. Op die manier wil AFS bijdragen tot een rechtvaardigere en vredevollere wereld, waar wederzijds respect de norm is – AFS organiseert geen ’talenkamp’. Uit zijn stuk is het niet helemaal duidelijk of Jean-Marie Dedecker die missie wel helemaal goed begrepen heeft. Uit de vreemde mix van appreciatie en kritiek blijkt in ieder geval dat hij niet goed weet hoe de organisatie werkt (om over het Amerikaans schoolsysteem nog maar te zwijgen).

Even de feiten op een rijtje. Laat ik maar beginnen bij het schoolsysteem. Argentinië maakt deel uit van het Amerikaanse model, waarin er slechts halve dagen les gegeven worden en de studenten meer vrije tijd hebben voor andere activiteiten, zoals sport. Over de voor- en nadelen van kortere of langere schooldagen woeden interessante wetenschappelijke debatten, die hier minder aan de orde zijn, maar die beiden hun voor- en hun nadelen hebben. Dedecker vertelt ons niets nieuws als hij vaststelt dat het Vlaamse onderwijs het goed doet qua kennisoverdracht. Toch lijkt hij het Argentijnse onderwijs vooral te prijzen om haar eentaligheid. Of toch niet? Hij heeft het immers over ‘de taalklok terugdraaien’. De aandachtige lezer krabt zich nu het hoofd: moeten we eentalig zijn, zoals Argentinië en leerlingen overlaten aan de ‘overlevingsmodus’ om een nieuwe taal te leren? Of moeten we (gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek blijven innoveren om het hoge onderwijspeil in Vlaanderen voor zoveel mogelijk leerlingen te garanderen?

Dan de organisatie AFS, waar Jean-Marie Dedecker het blijkbaar nog moeilijker mee heeft dan met de nieuwe voorstellen rond meertaligheid. Een uitwisseling is duur. De prijzen schommelen rond de 8.000 euro – ongeveer hetzelfde als een jaartje op kot in een middelgrote Vlaamse studentenstad. In dat bedrag zit heel wat meer dan een retourtje België-Argentinië. Een groot deel van de kost gaat naar een uitgebreide verzekering, die garandeert dat Vlaamse jongeren hun jaar in het buitenland veilig kunnen doorbrengen en – als het noodlot toch toeslaat – van uitstekende zorg kunnen genieten. Een ander deel gaat naar een solidariteitsfonds, dat garandeert dat zoveel mogelijk Vlaamse jongeren van deze ervaring kunnen genieten.

Jaarlijks gaat 18% van de AFS deelnemers naar het buitenland met een beurs (92 jongeren in 2015), waar andere organisaties maar één of twee beurzen per jaar uitreiken. AFS is een vrijwilligersorganisatie, maar zijn aan het organiseren van uitwisselingen ook operationele kosten verbonden. Het personeel zorgt ervoor dat de uitwisseling van naadje tot draadje geregeld is (vervoer, verzekeringen, juridische aspecten, internationale contacten, ondersteuning) en het ondersteunt vrijwilligers, opdat het welbevinden van deelnemers zo hoog mogelijk zou zijn.

Daar slaagt de organisatie meestal ook in. Dedecker schrijft immers vol lof over het gastgezin waar zijn kleinzoon verblijft – een gastgezin dat met zeer veel zorg door AFS gescreend en geselecteerd is en op de juiste manier met de deelnemer gematcht wordt. Gastgezinnen bij AFS zijn vrijwilligers. De organisatie kiest ervoor hen niet te betalen om zo corruptie tegen te gaan.

Tenslotte hoop ik dat zijn kleinzoon toch nog kan genieten van zijn AFS-uitwisseling, want die kan levens veranderen. Voor mezelf heeft mijn uitwisseling naar Guatemala een hele nieuwe wereld geopend en me toegang gegeven tot ‘de warmste familie ter wereld’. Het woord ‘knuffelweekend’ wordt door Jean-Marie nu nog schamper in de mond genomen, maar dit wereldwijde familiegevoel is van onschatbare waarde voor menig AFS’er. Eens je bent ‘weggeweest’ lijkt de wereld plots heel wat minder akelig en wordt meertaligheid eerder een voordeel dan een obstakel. Gaat het daar uiteindelijk niet om, dat we meertaligheid positiever gaan evalueren om meer wederzijds begrip te stimuleren?

Sara Cosemans is als onderzoeker van het FWO verbonden aan het geschiedenisdepartement van de KU Leuven, waar ze internationale vluchtelingenorganisaties in de 20ste eeuw bestudeert. Ze is reeds 10 jaar vrijwilliger bij AFS Vlaanderen en spreekt – mede dankzij haar AFS-ervaring – vloeiend meerdere talen.