‘Wereldvluchtelingendag: België is een gastvrij land dat ruim zijn deel doet, wat sommigen ook beweren’

‘Hoewel voor mij elke dag vluchtelingen een hoofdrol spelen, is 20 juni – Wereldvluchtelingendag – een dag om nog meer stil te staan bij het trieste lot dat zovelen op dit eigenste moment ondergaan’, schrijft staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA).

30 jaar lang was Afghanistan het land waarvan wereldwijd het grootste aantal vluchtelingen afkomstig was. Vorig jaar is deze twijfelachtige eer voor het eerst overgenomen door Syrië. Een land waar onder meer de barbarij van IS middeleeuwse chaos heeft gecreëerd. Voor de rest van de regio is het niet veel beter. Irak kan amper standhouden tegen het gewelddadig Jihadisme, Libië is een failed state waar smokkelbendes zowat de enige economische ‘sector’ uitmaken, in Yemen staan de Houthi opstandelingen sterk (hun slogan: ‘death to America, death to Israel, Victory to Islam’), het onbestuurbare Somalië kan amper weerstand bieden aan Al-Shabaab, in Nigeria maakt Boko Haram snel opmars,… Ook dichter bij huis, in een land als Oekraïne, zijn honderdduizenden op de vlucht.

Door deze en andere situaties zijn wereldwijd 59 miljoen mensen op de vlucht, een sinds de Tweede Wereldoorlog nooit gezien aantal. Oorlog, conflict, bevolkingsexplosie, klimaatopwarming… de geopolitieke, mondiale context is ronduit negatief. De druk op onze Europese buitengrenzen zal de komende jaren niet afnemen. Meer en betere intra-Europese samenwerking en solidariteit zijn cruciaal.

Hoewel het overgrote deel van de vluchtelingen in eigen land of in de directe buurlanden een veilig onderkomen probeert te zoeken, groeit de groep die kosten noch moeite spaart om Europa te bereiken. Europa, voor vluchtelingen een haast mythische regio, een lichtpuntje in de duisternis. In 2014 vroegen in de Europese Unie meer dan 600.000 personen asiel aan. Van ‘Fort Europa’ is geen sprake. Verwacht wordt dat dit aantal in 2015 verder fors zal stijgen. Ook ons land toont haar humaan gelaat. De afgelopen 5 jaar zijn in België 100.000 asielaanvragen geregistreerd. België is een gastvrij land dat ruim zijn deel doet, wat sommigen ook mogen beweren.

De toenemende druk vertaalt zich ook in het stijgend aantal migratieroutes naar Europa. Daarbij treedt men ook buiten de traditionele landroutes, en duikt het fenomeen op van de bootvluchtelingen. Geconfronteerd met de tragische ongelukken op de Middellandse Zee kunnen we onmogelijk aan de kant blijven staan. Het Belgische marineschip Godetia neemt dan ook actief deel aan de reddingsmissies. Deze praktijk waarbij Europese schepen migranten praktisch oppikken voor de Libische kust is echter op termijn onhoudbaar. We moeten verder durven gaan, tot de kern van het probleem.

‘Vrede en gelijkheid op de hele aardbol?’ Een mooie droom, maar zeker op korte termijn onrealistisch. Toch moeten de push-factoren voor de migratiestromen via diplomatie, capaciteitsopbouw en ontwikkelingssamenwerking zo veel mogelijk aangepakt worden. ‘Het rijke Westen’ heeft hierin een grote verantwoordelijkheid, maar is niet alleen. De Arabische en Afrikaanse leiders hebben minstens zoveel verantwoordelijkheid. Het valt dan ook te betreuren dat ze voor de ‘Search and Rescue’ operaties op de Middellandse zee amper thuis geven, net zo op de grote donorconferentie voor Syrië eind maart 2015,waar de EU en de Europese lidstaten samen veruit de grootste bijdrage aankondigden (1,5 miljard EUR) en van de rijke golfstaten enkel Koeweit met een stevig bedrag over de balk kwam. Of wat te denken van de jaarlijkse financiering van het UNHCR die instaat voor het wereldwijd opvangen van vluchtelingen, waarvoor de EU en haar lidstaten een derde van de financiering voor hun rekening nemen.

Hoe dan ook, we mogen niet uit het oog verliezen wat het belangrijkste is, bescherming bieden aan zij die dit het meest nodig hebben. Erkende vluchtelingen moeten de kans krijgen om hier een nieuw leven op te bouwen en zich in te schrijven in onze samenleving. In dit verhaal van rechten en plichten staat integratie centraal.

Daarom dat ik vandaag naast de personeelsleden ook de talrijke vrijwilligers wil bedanken die op dagelijkse basis meewerken aan de opvang en integratie van mensen op de vlucht. Hun inzet bevordert niet alleen de integratie van het opvangcentrum in de lokale gemeenschap, maar is ook waardevol voor de asielzoekers – zelfs wanneer achteraf een negatieve beslissing volgt.

Uitlaatklep

Een klein gebaar als het schenken van kledij of speelgoed, kan voor een asielzoeker die zijn hebben en houden heeft moeten achterlaten een enorme opsteker zijn. Ook culturele en educatieve initiatieven blijken vaak een uitlaatklep om de zorgen – al is het maar even – te vergeten.

Op een dag als Wereldvluchtelingendag is het belangrijk om stil te staan bij het trieste lot dat zovelen op dit eigenste moment ondergaan. Gelukkig kunnen we voor een deel van hen een nieuwe start bieden. Tegelijk is het een moment om ons te bezinnen over de uitdagingen die ons nog te wachten staan. Het einde van de humanitaire crisis is nog niet in zicht. Wij leveren onze bijdrage en mogen daar trots op zijn.

Maar geconfronteerd met de situatie in het Midden-Oosten en Afrika is het duidelijk dat we verder moeten werken aan een globale en structurele oplossing, hoe moeilijk ook.