Schrijfster Chika Unigwe over het verlies van Kamala Harris: ‘Zwarte mannen zitten gevangen in een machocultuur’

De gevierde Belgisch-Nigeriaanse schrijfster Chika Unigwe, die in het zuiden van de VS woont, gelooft dat machismo Kamala Harris de das heeft omgedaan.

De analyses zijn nog volop gaande, maar zeker is alvast dat de Amerikaanse president elect Donald Trump, in weerwil van zijn vaak openlijke racisme en xenofobe rants, grote aantallen zwarte en latino-kiezers wist te verleiden. Voor schrijfster Chika Unigwe is het hard ontwaken, als we haar in de vroege uurtjes kunnen bellen in haar thuisstad Atlanta.

Had u dit verwacht?

Chika Unigwe: Helemaal niet. Ik dacht dat Kamala Harris zou winnen. Ik vond dat zij de betere campagne had gevoerd, en ik had van de Amerikanen ook echt beter verwacht.

U woont in strijdstaat Georgia, die in 2020 met Joe Biden naar de Democraten is gekanteld, en nu opnieuw door Donald Trump is binnengehaald. Georgia heeft een grote zwarte gemeenschap. Die stemt traditioneel veeleer Democratisch, maar in vergelijking met 2020 hebben flink meer zwarte mannen ditmaal voor Trump gestemd. Wat is er misgegaan voor Harris?

Unigwe: Het is nog vroeg voor sluitende verklaringen, dus ik moet uitkijken met wat ik zeg. Maar ik neem mijn vader soms mee naar het kapsalon, echt een bubbel van blackness, en van vooral oudere zwarte mannen. Ik luister graag naar hun gesprekken. Welnu, die mannen zitten gevangen in een machocultuur – een cultuur waarin de vrouw in de keuken moet blijven. Een vrouw als president is die mannen dus een paar bruggen te ver.

Liever een witte man als president dan een zwarte vrouw?

Unigwe: Zeker als het zoals Trump een supermasculiene alfaman is. Toen Kamala naar voren werd geschoven als presidentskandidaat voor de Democratische partij, zei mijn man dat ze beter een witte man hadden gekozen. Ik dacht en hoopte dat hij het bij het verkeerde eind had.

Bij latino-mannen zou zelfs meer dan 40 procent voor Trump hebben gestemd.

Unigwe: Precies, en ook daar is die machocultuur sterk aanwezig.

Aan de andere kant zijn grote groepen hoogopgeleide witte vrouwen uit randstedelijke gebieden, waarop het Harris-kamp had gerekend, ook naar Trump overgelopen.

Unigwe: Dat heeft ermee te maken dat een groot percentage van die witte vrouwen overtuigde christenen zijn. Die vrouwen knijpen een oogje dicht voor het extremisme van Trump omdat hij zegt: ik geloof ook in Christus. Er is ook heel veel gekletst over het feit dat Kamala een Indische moeder heeft en de naam van een Indische godin. Dat zou van haar een slechte christen maken. Ik ben zelf katholiek. De – witte – pastoor van mijn parochie is pro-Trump. Pastoors zoals hij hebben mensen stemadvies gegeven. Stem voor de juiste kandidaat, zei hij, en iedereen wist wat hij daarmee bedoelde.

Trump heeft, aldus de eerste analyses, niet alleen, zoals in 2020, de witte arbeidersklasse aangesproken, maar, ondanks zijn antimigratiehouding, ook de Afro-Amerikanen en andere minderheden die zich economisch in de steek gelaten voelen?

Unigwe: Trump spreekt hun taal. Ik begrijp niet hoe die mensen kunnen geloven dat Trump hun zorgen echt ter harte neemt, maar hij zegt wel alles wat ze willen horen. De cultuur van de blue-collars is natuurlijk ook macho. En Trump heeft die mensen doen geloven dat de Democraten te intellectueel zijn en op arbeiders en kortgeschoolde mensen neerkijken. Die kiezers geloven dat. Ze zijn ook vaak anti-intellectualistisch, en heel trots vandaag. Want nu hebben ze weer een president met het vocabulaire van een kind van zes, die altijd zegt wat hij denkt. Hij heeft geen filter en dat vinden ze verfrissend.

Is men vergeten dat Donald Trump in zijn vorige presidentschap vooral een economisch beleid op maat van de (super-)rijken heeft gevoerd?

Unigwe: Ik denk dat mensen vaak gewoon blind zijn. Dat geldt niet alleen voor de arbeiders, hoor. Ik heb Arabisch-Amerikaanse vriendinnen die vier jaar geleden op Joe Biden stemden. Nu hebben ze ofwel gestemd op Jill Stein van de Green Party, of ze zijn thuis gebleven. Volgens hen is de regering van Biden en Harris een genocidaire regering, en die willen ze niet belonen. Maar een stem voor Stein is natuurlijk een stem voor Trump, en de Israëlische premier Netanyahu maakt een vreugdedansje. (zucht) Sorry, maar ik ben echt zó kwaad vandaag.

Bent u behalve kwaad ook bezorgd?

Unigwe: Vandaag ben ik toch vooral boos, en eigenlijk heb ik alleen maar zin om in bed te blijven liggen.

U geeft lessen creatief schrijven aan studenten. Ook bij jonge mensen heeft Trump het beter gedaan dan verwacht. Wat maakt u daarvan?

Unigwe: Dé metafoor van Amerika voor mij is: de American football-cultuur, met jonge mannen die opkijken naar dominante, hanige alfamannetjes zoals Trump. Aan de andere kant heb je ook jonge progressieve mannen voor wie Kamala niet progressief genoeg is. Dat is echt een probleem bij de Democratische achterban. Die willen altijd een foutloze kandidaat, een heilige eigenlijk. En als ze geen heilige krijgen, gaan ze niet stemmen.

Ik zag een interview met een zwarte student die zei nog niet te weten voor wij hij zou gaan stemmen, want: ‘Het is niet omdat Kamala ook zwart is, dat ik voor haar moet kiezen. Ik wil mijn eigen, diepgaand onderzoek doen.’ Tja. Maar aan de overkant, op rechts, heb je mensen die zeggen dat ze vechten voor de ziel van Amerika. Met die boodschap krijg je wél mensen in beweging. Ook haat tegenover andersdenkenden en migranten is natuurlijk een sterke motivator om te gaan stemmen. Daar zullen we over nadenken: hoe krijgen we in de toekomst onze progressieve jonge mannen en vrouwen zover dat ze gaan stemmen? Maar eerst zullen we met z’n allen vier jaar Trump moeten uitzweten.

Maar heeft Harris in deze campagne dan geen fouten gemaakt?

Unigwe: Helemaal niet. Haar enige fout is dat zij een zwarte vrouw is in dit heel gepolariseerde land.

Sophie De Schaepdrijver: ‘Kamala Harris heeft twee fouten gemaakt: ze heeft geen penis en ze is niet wit’