‘Zou Georges-Louis Bouchez écht aan de slag willen met de Pandora Papers?’

‘Moeten we echt wachten tot we zien wat er van Joe Bidens minimumbelasting zal komen voordat we flagrant onfaire constructies verbieden?’, vraagt Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck zich af.

Het duurde maandag niet lang voor Georges-Louis Bouchez reageerde op de Pandora Papers. De MR-voorzitter krijgt de laatste jaren veel meer exposure dan veel andere liberalen. Dat is niet alleen zo in de Franstalige media, maar ook in de Vlaamse, ook al omdat hij zichzelf een manke duim twittert. Maar tot voor kort hoorde je hem niet zo vaak over belastingparadijzen.

Afgelopen maandag was het nieuwe dossier van het onderzoekscollectief ICIJ in samenwerking met Knack, De Tijd en Le Soir over de hele wereld ’trending’, zoals dat heet in het Twitter-vocabulaire. Tegen negen uur ’s ochtends telde de berichtendienst al een slordige 600.000 tweets over de fiscale constructies van onder meer Tony Blair, Julio Iglesias en Andrej Babis, de premier van Tsjechië. Maar niets van Bouchez – of zo leek het toch even. De MR-voorzitter had wel berichten rondgestuurd over te linkse journalisten op de Franse televisie. En ironisch genoeg ook een ‘rust in vrede’ aan de overleden Franse zakenman, sportmagnaat en veroordeelde fraudeur Bernard Tapie. En dan kwam zijn mening toch. Hij zei dat de fiscale mechanismen die worden aangeklaagd in de Pandora Papers ‘niet noodzakelijk illegaal zijn’ – dat klopt. Maar hij benadrukte vooral hoe het nieuwe dossier illustreert dat we ‘een meer rechtvaardige fiscaliteit’ nodig hebben. Dat kwam vooral neer op: minder belastingen.

Het is niet niks, wat deze week naar buiten komt. We zijn er in dit land de laatste acht jaar – na de publicatie van zes grote ‘leaks’ met onder meer LuxLeaks en de Panama Papers – een beetje gewoon aan geraakt. Maar elke zelfgenoegzame reactie van gelijk welke politicus is misplaatst. De Knack-redactie herinnert zich de aanvankelijk nukkige reactie op de Panama Papers van toenmalig minister van Financiën Johan Van Overtveldt nog levendig. En de nieuwe Papers zijn een gigantisch datalek: in totaal bijna twaalf miljoen documenten, afkomstig van niet één, maar van veertien verschillende offshoreproviders, zoals de kantoren genoemd worden. Dat levert nog een flink pak meer offshore-eigenaars op dan de Panama Papers. Noem het ‘next level’.

Toch blijft de politiek aanmodderen en met de voeten slepen als het gaat over het sluiten van fiscale achterpoortjes op zonovergoten eilanden. Zoals u verderop in Knack kunt lezen, duiken er in het nieuwe lek ook meer dan 1200 Belgen op. En die blijken, bijvoorbeeld, niet weinig geïnteresseerd in grote boten – vermoedelijk met bijbehorend gunstig fiscaal tarief, en af en toe een goedgekozen naam, zoals ‘Seven Sins’.

Het cynisme wordt met elk offshoredossier groter. Wat zien we in minstens één geval, in een zaak over een prijsvergelijkingswebsite? Als een belastingparadijs in opspraak komt, bijvoorbeeld door een van onze vorige onderzoeksprojecten, dan blijkt de oplossing heel simpel te zijn. Dan zet je gewoon een nieuwe constructie op, in een ander belastingparadijs. Zijn de Britse Maagdeneilanden een beetje te tricky geworden? Dan ga je toch gewoon naar Mauritius. Plus ça change, plus c’est la même chose.

Zou Georges-Louis Bouchez ooit echt aan de slag willen met de Pandora Papers? Uiteindelijk zijn belastingen toch corebusiness voor liberalen? En ook hij beseft toch dat je met oneerlijke belastingen de bodem uit je samenleving slaat? We weten wat zijn positie is in het debat over de sociale bijdragen voor topvoetballers. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) wil af van dat belastingvoordeel, Bouchez niet. Van Peteghem antwoordde: ‘Als Bouchez aan zijn kuisvrouw wil uitleggen dat zij meer betaalt dan een voetballer, be my guest.’ Bouchez antwoordde dat hij geen schoonmaakster heeft. En hij voegde eraan toe dat het voor voetbalploegen in dit land nu al zo lastig is, en dat er sowieso veel te veel belastingen worden betaald. En dat de Belgische burger er te weinig voor terug krijgt.

Dat is allemaal niet onwaar, maar het is wel precies hetzelfde discours dat de belastingparadijzen nu al jaren laat floreren. Is het werkelijk verstandig om aperte wantoestanden niet aan te pakken omdat eerst het hele systeem moet worden veranderd? Moeten we echt wachten tot we zien wat er van Joe Bidens minimumbelasting zal komen voordat we flagrant onfaire constructies verbieden? Moeten we een onrechtvaardigheid laten bestaan omdat er een nog grotere onrechtvaardigheid bestaat? Misschien moet Bouchez dat eens uitleggen aan de kuisvrouw van Vincent Van Peteghem. We kunnen alleen maar hopen dat zij de minister wél tot handelen aanzet.