Het zikavirus plaats de invloedrijke Katholieke Kerk voor een dilemma in Latijns-Amerika. Vragen uitzonderlijke omstandigheden om aangepaste maatregelen en moet ze dus, tijdelijk, het gebruik van anticonceptiemiddelen toelaten?
Hoewel de relatie tussen het zikavirus en de forse stijging van pasgeboren baby’s met de hersenaandoening microcefalie nog niet bewezen is, zijn er verschillende aanwijzingen dat er een verband is. Daarom raden overheden van een heleboel Latijns-Amerikaanse landen, zoals Brazilië, Colombia, El Salvador, Jamaica en Ecuador, vrouwen aan om voorlopig niet zwanger te worden.
Deze maatregel vormt een grote uitdaging voor de Katholieke Kerk, die erg sterk staat in de regio. Meer dan 425 miljoen katholieken wonen in Midden- en Zuid-Amerika (40 procent van de geloofsgroep wereldwijd). Betekent dit dat gelovige koppels twee jaar lang geen seks mogen hebben? Of zijn anticonceptiemiddelen in deze tijd van crisis toch toegelaten? Tot nu toe heeft de kerk zich nog niet officieel uitgesproken over de kwestie. Van een versoepeling van het verbod op abortus of aanmoediging om anticonceptiemiddelen te gebruiken is alleszinds nog geen sprake.
Abortus
De Nederlandse ngo, Women on Web, lanceerde afgelopen week een opmerkelijk initiatief: vrouwen die kunnen bewijzen dat ze het zikavirus hebben, kunnen gratis pillen krijgen die een abortus opwekken. ‘Enerzijds willen we vrouwen de toegang geven tot de anders erg beperkte mogelijkheden tot abortus in deze zeer conservatieve katholieke landen. Daarnaast willen we voorkomen dat vrouwen kiezen voor gevaarlijke alternatieven.’
In de meeste Latijns-Amerikaanse landen is abortus namelijk strafbaar, zo kan de celstraf in El Salvador oplopen tot veertig jaar. Zelfs wanneer het leven van de vrouw in gevaar is, de foetus misvormd is of wanneer de zwangerschap het gevolg is van verkrachting of incest, is abortus verboden.
De Braziliaanse bisschoppenconferentie noemt de ‘golf’ van abortussen ‘een totaal gebrek aan respect voor het geschenk van het leven.’ Zij vinden dat de mug die het zikavirus verspreidt, uitgeroeid moet worden in plaats van de ‘ongeboren kinderen die mogelijk aan microcefalie lijden.’
Aids
‘Veel bisschoppen bevinden zich in een lastig parket’, legt Daniel Ramirez van de Universiteit van Michigan uit. Hij is expert in religieuze gebruiken en tradities in Latijns-Amerika. ‘Uiteraard zijn deze bisschoppen bezorgd om de gezondheid van hun bevolking, maar tegelijkertijd willen ze geen toegevingen doen wat betreft hun religieuze regels.
The Conservation vergelijkt de huidige situatie dan ook met de hiv/aids-epidemie. Na jaren van officieel verzet tegen condooms, erkende paus Benedictus XVI in 2010 dan toch dat wanneer een partner hiv-positief is, het aan te raden is om een condoom te gebruiken. ‘Zika toont opnieuw hoe zwak de morele lessen van de kerk zijn’, klinkt het.
Al zijn er ook priesters die bereid zijn om toegevingen te doen. ‘Uitzonderlijke omstandigheden, vragen om aangepaste maatregelen’, vertelt de katholieke priester John Paris aan CNN. Hij haalt een vergelijking met de Tweede Wereldoorlog aan. ‘De bijbel zegt dat je niet mag stelen. Maar vaders die in de nasleep van de oorlog kolen stalen om hun huis te verwarmen om zo te verkomen dat hun gezin doodvroor. Begingen zij een misdaad? Natuurlijk niet.’
Gezinsplanning
Het zikavirus legt een groter probleem in Latijns-Amerika bloot, namelijk de gebrekkige gezondheidszorg én de onmacht van vrouwen om aan gezinsplanning te doen. ‘Om zika te bestrijden moeten vrouwen zelf kunnen beslissen om hun zwangerschap uit te stellen’, vertelt Tewodros Melesse van het International Planned Parenthood Federation aan de Britse krant The Guardian.
‘Hoewel verschillende landen in Latijns-Amerika het afgelopen decennium grote vooruitgang hebben geboekt wat betreft gezinsplanning en toegang tot anticonceptie, is er nog steeds veel werk aan de winkel. Zeker in het licht van zika moeten jongeren, armere en vrouwen die op het platteland wonen betere voorlichting en toegang tot gezondheidszorg krijgen’, aldus Melesse.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
