‘Zijn mannen die vrouwen terroriseren dan geen terroristen?’

‘De haat op incel-websites, waar mannen elkaar opjutten vrouwen te vernietigen omdat ze denken niet aantrekkelijk genoeg te zijn voor seks, doet je hart stilstaan’, schrijft Lia Van Bekhoven na een brutale moordpartij in Plymouth. ‘Zijn mannen die vrouwen terroriseren dan geen terroristen?’

‘Wat denk je’, vroeg de VRT Nieuwsredactie vorige week, ‘moeten we in de uitzending van morgenochtend nog iets doen aan dat schietincident in Plymouth?’ Nou nee, dacht ik. Informatie was schaars, een schutter had het vuur geopend op mensen in de buurt, er waren enkele doden gevallen, maar het was, had de politie verzekerd, geen terreuraanslag. Het ging, vermoedde ik, om wat ze in Engeland een ‘domestic‘ noemen. Een uit de hand gelopen familieruzie. Dus ik ging weer over tot de orde van de avond. De tweede serie van Le Bureau des Legendes (want ik loop hopeloos achter in mijn tv-gewoontes).

Sindsdien twijfel ik of wat zich donderdagavond in die Engelse havenstad afspeelde niet toch een terreuraanslag was. De schutter Jake Davison, 22, was een vrouwenhater die zijn moeder en vier anderen doodde voordat hij de hand aan zichzelf sloeg. Hij maakte geen geheim van zijn afkeer van vrouwen. In zijn rammelende, jammerende berichten op YouTube identificeert hij zichzelf met incels – een afkorting van involuntarily celebate. Het gaat om boze mannen die onvrijwillig celibatair zijn en vrouwen van die status de schuld geven. In de VS hebben incels sinds 2014 47 vrouwen omgebracht omdat zij hun superieure mannelijke eigenschappen niet wisten te waarderen. Elliot Rodger, 22, die in 2014 in Californie zes mensen doodde, liet een manifest van 137 pagina’s na waarin hij vrouwen uitschold omdat ze hem niet aantrekkelijk vonden. ‘Ik ben het echte slachtoffer’, schreef hij. ‘Ik ben de good guy‘.

Davison was geobsedeerd door zijn uiterlijk. Het waren zijn ‘dikke dijen’, ‘dikke buik’ en zijn ‘beharing’ die een verhouding in de weg stonden. Hij was te lelijk voor seks. Meiden zagen hem niet staan. Hij had nog nooit iemand gekust. En omdat hij geen tienerliefde gekend had, had hij iets gemist dat levensbepalend was en nooit meer in te halen. Zijn leven was voorbij.

De haat op incel-websites, waar mannen elkaar opjutten vrouwen te vernietigen omdat ze denken niet aantrekkelijk genoeg te zijn voor seks, doet je hart stilstaan. Verachting jegens het andere geslacht is genormaliseerd. Vrouwen zijn ‘verkrachtingswaar’. Alles is ‘haar schuld’, of de schuld van ouders, school, opdrachtgevers, collega’s. De verbitterde, jonge mannen die online geradicaliseerd worden willen niet geholpen worden. Ze weigeren verantwoordelijkheid voor hun situatie. Het enige wat ze willen is een doelwit.

Het komt niet als een verrassing te lezen dat in de VS een onevenredig groot aantal incels aangesloten is bij organisaties van witte supremacisten. In andere omstandigheden had Davison wellicht de wereld ingezogen kunnen zijn van islamitische fundamentalisten met hun rechteloze vrouwen, seksslaven en de belofte van 72 maagden in het hiernamaals.

De wereld van Jake Davison was even sneu als gevaarlijk. Zijn berichten zijn die van een depressieve man met lichaamsdysmorfie, weinig zelfvertrouwen en vol zelfbeklag, ‘ik alleen tegen de wereld’. Mentaal fragiel zocht hij, stel ik me voor, zijn toevlucht tot het scherm. En als je geen vrouwen ontmoet verleer je hoe met ze om te gaan, hoe vrouwen in elkaar steken. Covid zal het gevoel van isolement versterkt hebben. In een geseksualiseerde wereld als de onze, waar in TV series als Love Island iedereen er uit ziet als een model, sta jij met jouw tekortkomingen, vermeend of echt, buitenspel. Geen maat te zijn voor absurde rolmodellen werkt schaamte en woede.

Zijn mensen als Davison terroristen? Onder de Britse definitie van terrorisme valt iedereen die ‘met dreigement of daad…het publiek intimideert’, geweld pleegt, levens op het spel zet en de openbare orde riskeert, om daarmee ‘een politiek, ideologisch, racistisch, religieus doel’ te bevorderen. Vrouwenhaat valt daar (nog) niet onder. Ook al is het uitgangspunt van de incel, noem het de ideologie, de aangeboren superioriteit van de witte man.

Zodra de politie in Plymouth vaststelde dat Davison geen moslim was, was zijn moordpartij geen terreurincident, maar ‘een huiselijk misdrijf’. Een man die vrouwen terroriseert, die zich identificeert met een beweging die nadrukkelijk oproept tot de verkrachting van en moord op vrouwen is geen terrorist omdat er geen formele incel-organisaties zijn. Andreas Behring Breivik, verantwoordelijk voor de aanslag in Noorwegen in 2011, was nergens lid van. Hij wordt echter algemeen aangeduid als terrorist.

Het is een kwestie van keuze, hoorde ik een Britse regeringsadviseur zeggen. ‘Willen we incels gaan beschouwen als potentiële terroristen?’

Maakt het eigenlijk uit hoe je incels noemt? Zeker. Veel, zelfs. Terroristen of potentieel terroristen worden door inlichtingendiensten geschaduwd. Eenmaal gecategoriseerd zijn er ‘heropvoedingsprogramma’s’ en therapeutische begeleiding. Alleen door het naamplaatje terrorist op extreme misogynisten te plakken is er een kans de radicaliseringscyclus te doorbreken, zeggen steeds meer terreurbestrijders.

Van de overheid in Londen wordt in het najaar een antwoord verwacht.