‘Zaak Marine Le Pen: we verwachten van onze politici onberispelijkheid. Dan moeten we foefelaars niet toelaten aan de wedstrijd’

‘Politici die wetens en willens de boel belazeren van binnenuit, omdat hun positie dat toelaat, moeten begrijpen dat ze een tijdje niet meer mogen meespelen’, schrijft Bram Verschuere (UGent). Hij verbaast zich over heel wat reacties na de veroordeling van Marine Le Pen in Frankrijk, eerder deze week.

Het is het enige bij populisten waar ik nog een klein beetje sympathie kan voor opbrengen: dat ze consequent hun verontwaardiging blijven uitroepen over hun collega-politici die het niet al te nauw nemen met de politiek-bestuurlijke deontologie. Deze week is aangetoond dat zij met recht en rede zelfs dat kleine beetje sympathie niet verdienen.

Populisten zijn immers in hetzelfde bedje ziek. Mevrouw Le Pen gebruikte overheidsgeld op een oneigenlijke manier. Daar zijn ze in Frankrijk nogal streng op. En ze is er voor veroordeeld na jarenlang onderzoek en grondige afweging.  

Ik begrijp de argumenten van zij die nu moord en brand schreeuwen eigenlijk niet, maar dat kan natuurlijk aan mij liggen. Zo horen we dat politici, ook bij ons, eigenlijk niet anders doen dan overheidsgeld oneigenlijk gebruiken. Wel, wat politici bij ons doen, is in Frankrijk strafbaar.

Dat het bij ons wel getolereerd wordt, daar heeft een Franse rechter geen boodschap aan. Misschien moeten we hier ook stilaan wat strenger worden. Als niemand ooit écht wordt terecht gewezen, dan gaat na verloop van tijd iedereen er de deontologische kantjes aflopen. We kunnen blijven discussiëren over de partijfinanciering, maar op het einde van de rit capituleren we voor een politieke cultuur die zogezegd niet te veranderen is.

De veroordeling zou ook een voorbeeld zijn van een systeem dat met een bepaald gedachtengoed (extreem-rechts) wil afrekenen. Dat rechters dus vooringenomen zouden zijn en een oogje dichtknijpen voor politici van andere partijen. Vraag gerust aan Chirac, Fillon of Sarkozy of zij zijn weggekomen met hun gesjoemel: neen dus.

Bovendien zou de penningmeester van het Rassemblement National al lang geleden gewaarschuwd hebben dat er illegale zaken aan het gebeuren waren. Kan je dan een rechter verwijten dat zij die zaken bestraft? Iemand niet veroordelen omdat ze 13 miljoen kiezers heeft, dat zou pas klassenjustitie zijn.

En Le Pen verliest haar politieke rechten, want daar gaat het natuurlijk over. Maar dat zou eigenlijk evident moeten zijn. We verwachten van onze politici onberispelijkheid. Dan moeten we sjoemelaars niet toelaten aan de wedstrijd.

Politici die wetens en willens de boel belazeren van binnenuit, omdat hun positie dat toelaat, moeten begrijpen dat ze een tijdje niet meer mogen meespelen. Wie ooit op doping is betrapt in de koers, wordt ook geschorst. We vinden dat vanzelfsprekend, omdat het botst met ons gevoel van sportiviteit: collega’s worden belazerd en de sport wordt bezoedeld.

Het punt is namelijk: een renner die veroordeeld wordt voor, ik zeg maar wat, fiscale fraude, zal nooit uitgesloten worden van een koers. Omdat dat geen steek houdt: iedereen mag koersen met de fiets, ook wie net een boete moest betalen.

Maar goed, iemand die van binnenuit het politiek systeem misbruikt mag blijkbaar niet (tijdelijk) uitgesloten worden door een rechter. Want dat zou de democratie uithollen. Voor dat laatste argument is er niet alleen bij de kiezers en de sympathisanten steun. Ook daarbuiten vinden velen het een aanslag op de democratie.

En waarom dan? De partij van Le Pen wordt niet van verkiezingen uitgesloten, en iedereen in Frankrijk die dat wil kan er straks nog steeds op stemmen. Enkel de speler die rood kreeg wegens spelbederf moet nu even op de bank gaan zitten. De andere spelers doen verder.

Ik vraag me trouwens af of het niet bestraffen van spelbederf niet veel schadelijker is voor de democratie. Of erger: het afvallen van het principe van de rechtsstaat door rechters die hun werk doen – het bewaken van de spelregels die politici zelf instelden – onder de bus te duwen. Dat verraadt een zeer enge kijk op democratie: het volkstribunaal dat iedereen vrijpleit van welk soort gedrag ook, zolang zij maar voldoende stemmen krijgen. Het absolute primaat van de politiek dat geen enkele tegenmacht meer duldt.

Neen, laat ons maar het kompas houden, net omdat we de democratie belangrijk vinden. We kiezen mensen die we het bestuur van een land of een stad toevertrouwen. Als ze beleid voeren dat ons niet bevalt stemmen we ze weg, en komen er andere in de plaats.

Maar wie er ook aan de knoppen zit: van hen mogen we verwachten dat ze de spelregels respecteren. Als we de spelers die de regels heel bewust met voeten treden vrijuit laten, dán pas gaat de democratie om zeep. Als we de instanties aanvallen die de spelregels moeten bewaken, dán pas gaat de democratie om zeep.