Is het vredesproces in het Midden-Oosten dood? Israëlisch parlementsvoorzitter Yuli Edelstein, die deze week in België is, blijft geloven in een uitweg. ‘In plaats van te onderhandelen, moeten we de Israëlische en Palestijnse bevolking bij elkaar brengen.’
Knack sprak met Yuli Edelstein aan de vooravond van 27 januari, de Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust. Als voorzitter van de Knesset en boegbeeld van de Likoed-partij van premier Benjamin Netanyahu zal hij zowel in het Belgische als het Europese parlement een herdenking bijwonen. ‘Ook nu is de Holocaust politiek relevant’, zegt hij enkele dagen voor zijn bezoek aan ons land. ‘We zien dat er overal in Europa nieuwe antisemitische en racistische daden worden gesteld.’
Maakt u dat eens concreet.
Yuli Edelstein: De laatste tijd zien we allerlei figuren die proberen om het traditionele antisemitisme opnieuw tot leven te wekken. Voor alle duidelijkheid: niet alle kritiek op Israël is antisemitisch. Maar als ik bepaalde organisaties bezig hoor over ‘oorlogsmisdaden’ of ‘brutaliteiten’ van het Israëlisch leger, is het duidelijk wat hun motivatie is.
Die kritiek komt van erkende ngo’s als Amnesty International. Doen zij die uitspraken echt vanuit antisemitisme?
Edelstein: Kijk, met termen als ‘bezetting’ kan ik leven, ook al ga ik er niet mee akkoord. Dat je kunt beweren dat Palestina, een land dat nooit bestaan heeft, bezet kan worden: ik heb het nooit begrepen. Maar ‘oorlogsmisdaden’ zijn iets helemaal anders. Het Israëlische leger heeft nóóit oorlogsmisdaden begaan. Wie dat beweert, is duidelijk gemotiveerd door goede oude instincten.
De VN heeft onlangs voor een resolutie gestemd die stelt dat het Joodse volk geen speciale band heeft met Jeruzalem. Als dat gebeurt, ben ik niet verbaasd dat mensen plots een molotovcocktail gooien naar een synagoge
Dat zag je ook toen Haïti in 2010 getroffen werd door een aardbeving, en Israël als eerste een bijstandsteam zond. Talloze ngo’s hebben toen het gerucht verspreid dat Israël alleen daar was om organen te stelen. Als dat geen antisemitisme is, weet ik het ook niet meer. Hetzelfde geldt voor de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, die de helft van zijn resoluties over Israël stemt. Niet over Syrië, niet over Venezuela, niet over Iran – alleen over ons.
Beschuldigt u de Mensenrechtenraad nu van antisemitisme?
Edelstein: Laat ik het zo zeggen: als ik mijn auto ergens parkeer waar het niet mag en ik krijg een boete, heb ik daar geen probleem mee. Als twintig auto’s parkeren waar het niet mag en ik ben de enige die een boete krijgt, stel ik mij vragen. De VN heeft onlangs voor een resolutie gestemd die stelt dat het Joodse volk geen speciale band heeft met Jeruzalem. Als dat gebeurt, ben ik niet verbaasd dat mensen plots een molotovcocktail gooien naar een synagoge.
Donald Trump heeft die band met Jeruzalem wel erkend, in december. Hoe evalueert u zijn eerste jaar als Amerikaanse president vanuit Israëlisch perspectief?
Edelstein: Onze goede relatie met Amerika beantwoordt aan een breed gedragen sentiment binnen de Amerikaanse bevolking. Maar het is duidelijk zo dat meneer Trumps statement over Jeruzalem een bemoedigend teken is.
Achteraf zei hij wel dat het statuut van Jeruzalem nog altijd onderhandelbaar is. Heeft hij Jeruzalem dan echt erkend?
Edelstein: Als Trumps statement slechts symbolisch is, waarom kunnen onze Europese vrienden het dan niet herhalen? Er zijn veel bevriende naties in Europa die – God verhoede – niet van anti-Israëlische gevoelens verdacht kunnen worden, en dat toch niet durven te doen. Dat doet mij vermoeden dat de Amerikaanse president duidelijk erkent dat de Joden al drieduizend jaar hun band met Jeruzalem koesteren.
Bent u teleurgesteld dat Trump de nucleaire deal met Iran niet heeft opgezegd, zoals hij in zijn campagne beloofde?
Edelstein: Ik ben niet echt optimistisch. De Iraniërs blijven vastberaden om aan nucleaire wapens te raken. Bovendien misbruikt Iran de deal voor politieke doeleinden. De internationale gemeenschap weigert het land vandaag te veroordelen voor wat het met zijn burgers doet, omdat ze absoluut de nucleaire deal wil behouden.
Dat je kunt beweren dat Palestina, een land dat nooit bestaan heeft, bezet kan worden: ik heb het nooit begrepen
Ziet u enige vorderingen in het vredesproces met de Palestijnen?
Edelstein: Ik wil u graag herinneren aan een bekende quote van Albert Einstein: ‘Je moet een dwaas zijn om keer op keer dezelfde handeling te stellen en te verwachten dat je een ander resultaat zult krijgen.’ In plaats van te onderhandelen, moeten we vrede van onderuit opbouwen. In de meeste soennitische landen zien ze het eindelijk in: Iran is de grote vijand, en Israël een deel van de oplossing. Dat zal de Palestijnen ongetwijfeld tot meer redelijkheid bewegen.
Vindt u het niet riskant om landen als pakweg Saudi-Arabië aan de borst te drukken? Een groot deel van de Saudische bevolking wil Israël vernietigen.
Edelstein: Inderdaad, het is vooral de politieke leiding die inziet dat wij het probleem niet zijn. Jammer genoeg hebben vijftig jaar van boycot en antisemitische campagnes veel schade berokkend. Het is toch te gek dat de Israëlische irrigatietechnieken de Chinese landbouw hebben vooruitgeholpen, maar dat niemand daarvan in de Palestijnse gebieden gebruikmaakt? We zien nu al dat er vrede is in de gebieden waar Israëli’s en Palestijnen samen aan zulke projecten werken.
Zullen de Palestijnen geen nationale aspiraties meer hebben als het economisch beter gaat?
Edelstein: Integendeel: hoe meer mensen gerustgesteld zijn over hun economische situatie, hoe meer ze over hun identiteit en hun rechten zullen nadenken. Maar daar maak ik me geen zorgen over. Ik wil net dat de Palestijnen pas naar de onderhandelingstafel komen wanneer ze iets te verliezen hebben.
Acht u een oplossing mogelijk met hun huidige leiders?
Edelstein: Eerlijk? Ik denk van niet. Enkele dagen geleden heeft president Mahmoud Abbas Israël een ‘Europees koloniaal project’ genoemd ‘dat hier niet thuishoort’. Hij is niet sterk of gemotiveerd genoeg om vrede te sluiten.
Gelukkig hoeven we niet meteen te onderhandelen. Israël wil via de internationale gemeenschap werken aan gezamenlijke projecten om de Israëlische en Palestijnse bevolking bij elkaar te brengen.
Wat hebt u de Palestijnen te bieden als u niet over een Palestijnse staat wilt praten?
Edelstein: Ik kan u nu onmiddellijk vijf oplossingen geven, maar ze maken in de huidige sfeer toch geen kans.
Als er onder de huidige omstandigheden een Palestijnse staat wordt gecreëerd, zou Israël die binnen de kortste keren moeten aanvallen
U hebt ooit beweerd dat Israël een eventuele Palestijnse staat onmiddellijk de oorlog zou moeten verklaren. Vindt u dat nog altijd?
Edelstein: Ik heb gezegd: als er onder de huidige omstandigheden een Palestijnse staat wordt gecreëerd, zou Israël die binnen de kortste keren moeten aanvallen, omdat we voortdurend met raketten bestookt zouden worden. Dat is exact wat er in de Gazastrook is gebeurd. Hoewel er geen Jood in Gaza woont, spendeerden de Palestijnen honderden miljoenen dollars aan tunnels en raketten om ons te bestoken. Waarom zouden we opnieuw een terreurstaat creëren? Hoe zou dat de Palestijnen vooruithelpen?
(pauzeert) U weet dat honderdduizenden Palestijnen volledig afhankelijk zijn van de Israëlische gezondheidszorg. Als er een onafhankelijke staat komt, komt er ook een visumregime, en zullen die mensen niet meer zomaar in Israëlische ziekenhuizen terechtkunnen. Je moet soms verder durven te gaan dan slogans – en kijken naar de feiten ter plaatse.
Zijn die feiten niet dat Palestijnen uit Gaza nu al dagenlang moeten wachten om naar een Israëlisch ziekenhuis te mogen?
Edelstein: Dat bedoel ik net: voordat Israël zich terugtrok uit Gaza en Hamas er aan de macht kwam, was het veel gemakkelijker voor inwoners van Gaza om Israël binnen te raken. Het leven in Gaza is ronduit miserabel.
Heeft Israël niet mee schuld aan die situatie?
Edelstein: Men zegt altijd dat er in Gaza zo veel tekorten zijn. Tekorten aan wat? Bij elke raket die op Israël wordt afgevuurd, denk ik spontaan: hoeveel pampers, geneesmiddelen en brood zou je kunnen kopen met het geld dat je aan zo’n wapen besteedt? Hoeveel families zou je daarmee kunnen voeden?
Dit artikel verschijnt woensdag 24/01 in Knack.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
