Witte Huis geeft nieuwe informatie waarom Comey werd ontslagen

Dinsdagavond raakte bekend dat Donald Trump de baas van de FBI ontsloeg. De timing van het ontslag roept alleszins vragen op.

Dinsdagavond stuurde Amerikaans President Donald Trump FBI-baas James Comey de laan uit, op aanraden van minister van Justitie Jeff Sessions en zijn adjunct procureur-generaal Rod Rosenstein. Sinds de verkiezingscampagne naar aanloop van de presidentsverkiezingen was de verhouding tussen Comey en Trump erg vertroebeld.

E-mailaffaire Clinton

Reden voor het verrassende ontslag was dat Comey zou hebben geblunderd in het onderzoek naar de e-mailaffaire van Hillary Clinton. Tijdens de verkiezingscampagne bleek dat Clinton tijdens haar vorige ambtstermijn als Minister van Buitenlandse Zaken een persoonlijk e-mailadres had gebruikt om vertrouwelijke documenten te versturen. Begin juli zei Comey dat hij de zaak niet verder ging onderzoeken, ondanks het feit dat Clinton en haar medewerkers ‘enorm onvoorzichtig waren geweest’. De Republikeinen reageerden daarop furieus, zeker toen bleek dat Bill Clinton de dag voordien een meeting had met de toenmalige minister van Justitie Loretta Lynch op de tarmac van een vliegveld.

Enkele dagen voor de stembusgang opende Comey het onderzoek toch opnieuw omdat er nieuwe e-mails waren opgedoken in verband met een sexting-onderzoek naar Anthony Weiner, de voormalige man van Clintons medewerker en vertrouwelinge Huma Abedin. Plots staan de Republikeinen als een man achter Comey, en Donald Trump feleciteert hem voor zijn lef om het onderzoek te heropenen.

Een dag voor de verkiezingen zei Comey dat er uit het onderzoek van de FBI geen nieuwe resultaten waren gekomen, en dat er geen reden was om verdere stappen te ondernemen tegen Clinton. Trump reageerde geprikkeld en zei dat het onmogelijk was om op die korte tijd de nieuwe 650.000 e-mails te onderzoeken.

Zoals bekend won Donald Trump een dag later de verkiezingen. Vorige week moest Comey nog wel getuigen over zijn rol in het onderzoek naar de e-mailaffaire van Clinton. Daar zei hij dat Abedin duizenden vertrouwelijke e-mails had gestuurd naar haar ex-man Weiner. De FBI corrigeerde nadien deze uitspraak omdat het merendeel van e-mails via een back-up op Weiners computer waren terechtgekomen.

Het zou echter erg opvallend zijn moest Trump de FBI-baas voor zulks de laan uitsturen. In die zin is de timing van Comeys ontslag alleszins opvallend, aangezien Trump sinds zijn aanstelling begin januari wist hoe Comey het onderzoek naar Clinton had gevoerd.

Waarom hij de FBI-baas, die sinds drie aan het roer staat, net nu de laan uitstuurt, is voor velen een raadsel. In het Democratische kamp en ook bij enkele Republikeinen is de verbazing erg groot.

my statement on Comey firing pic.twitter.com/Mc4o4pnQav

— Ben Sasse (@BenSasse) 10 mei 2017

Reputatieschade FBI

Op basis van een memo die hij heeft ontvangen van zijn minister van Justitie Jeff Sessions, oordeelde Trump dat Comey niet meer in staat is om de FBI te leiden. De memo van Sessions was op zijn beurt gebasseerd op een brief die zijn adjunct Rod Rosenstein aan hem stuurde.

In deze brief, die het Witte Huis deze middag publiceerde, stelt Rosenstein dat Comey zijn bevoegdheden heeft overtreden toen hij op een persconferentie aangaf dat er geen klacht tegen Hillary Clinton werd ingediend. Dit valt echter buiten de beslissingsbevoegdheid van de FBI, die de resultaten had moeten voorleggen aan de federale officiers van Justitie. Enkel zij hadden mogen beslissen of er al dan niet verdere stappen werden genomen tegen Clinton.

Rosenstein stelt dat op die manier de FBI onherstelbare reputatieschade heeft opgelopen, iets waar Comey voor verantwoordelijk is. Hoewel Rosenstein nergens letterlijk zegt dat Comey beter de laan wordt uitgestuurd, geeft hij wel aan dat de voormalige FBI-baas weigert zijn eigen fouten van het afgelopen half jaar te erkennen. Comey riposteert dat hij de toenmalige minister van Justitie Loretta doelbewust heeft gepasseerd, omdat die met belangenvermenging te maken had.

Banden met Rusland

Critici menen daarentegen dat het ontslag te maken heeft met het FBI-onderzoek naar de vermeende banden tussen de adviseurs van Donald Trump en Rusland. Begin januari publiceren de Amerikaanse inlichtingendiensten een rapport waaruit blijkt dat de Russen wel degelijk hebben getracht om de Amerikaanse verkiezingen indirect te beïnvloeden. Comey was na de verkiezingen even naar de achtergrond verdwenen, wanneer hij in maart aankondigde dat ook de FBI een onderzoek was gestart naar de banden tussen Trumps omgeving en Moskou.

Die adviseurs, waaronder Michael Flynn, zouden tijdens de verkiezingscampagne hebben samengewerkt met Rusland om de verkiezingsuitslag te sturen. De Republikeinen reageerden furieus op deze ontwikkelingen, en zeiden dat dit als een dreigende wolk boven de regering zou hangen. Omdat het net rond Trumps omgeving zich alsmaar meer aan het sluiten zou zijn, menen critici dat Comey daarom nu opzij wordt geschoven.

Hoe het nu precies verder moet met het onderzoek naar de vermeende banden tussen Rusland en Trumps omgeving is voorlopig onduidelijk. Veel Democraten eisen dat er een onafhankelijke parlementaire onderzoekscommissie komt die het onderzoek van de FBI overneemt. Ook de Republikein en Trump-criticus John McCain eist zo’n commissie. Anderen roepen op dat Comey moet getuigen over de status van het onderzoek op het moment dat hij werd ontslagen. De Senaat moet het ontslag van Comey nog wel goedkeuren.

Over een eventuele opvolger van Comey is er nog niets bekend. In totaal zouden zo’n acht kandidaten worden geïnterviewd, waaronder de vice-directeur van de FBI Andrew McGregor.