Wint Europa de strijd tegen slechte werkomstandigheden en brievenbusfirma’s?

De Europese commissie wil sociale dumping in de transportsector aanpakken, maar de plannen worden niet door iedereen serieus genomen.

Europees commissaris voor Transport Violeta Bulc komt eind deze maand met haar langverwachte ‘mobiliteitspakket’. Nu al wil het Europees Parlement dat de Sloveense met strengere maatregelen komt die de truckers sociaal moeten beschermen, onder andere rond rij- en rusttijden.

Een kleine, maar kleurrijke protestactie was er alvast voor het gebouw van het Europees Parlement in Staatsburg. ‘Geen sociale dumping. Wij zijn mensen’, klonk het, samen met toespraken van europarlementariërs en vakbondslui uit veertien landen. Een truck was er niet te zien, voorlopig toch.

‘Dit is maar een eerste waarschuwingsactie’, zegt Kathleen Van Brempt (SP.A/S&D). ‘Blij dat alles vreedzaam verloopt. Maar ik vrees wel als het ‘mobiliteitspakket’ van commissaris Violeta Bulc onvoldoende sociale bescherming biedt, ze hier met duizenden staan. In hun truck. En veel heb je er niet nodig om een stadje als Straatsburg plat te leggen’.

‘Het gaat niet tussen de West-Europese lidstaten en de nieuw toegetreden oostelijke landen. Wij willen best een open markt, en vrij verkeer van werknemers. Het draait om iets heel anders. Om uitbuiting, sociale fraude, oneerlijke concurrentie’.

Geschiedenisboekjes

Vakbondsman John Reynaert van de Belgische Transportbond is ziedend. ‘Jarenlang heeft Bulc niks gedaan. Nu heeft ze plannen. Allicht omdat ze het einde van haar mandaat voelt naderen, en ze toch de geschiedenisboekjes wil halen. We hebben de voorbije weken ettelijke gesprekken met haar gehad. Dovemanspraat. Ze ontkent alles en zegt dat we niet weten waarover het gaat. ’t Zou wat.’

Ja, waarover gaat het dan? Verdere uitholling van de arbeidsvoorwaarden voor truckers en regelrechte misbruiken, stellen de bonden. ‘Ze wil de nu al losse regels nog versoepelen. Lees: steeds goedkopere arbeidskrachten, steeds onmenselijkere werkvoorwaarden. Een van haar voorstellen is de verplichte weekendrust terugbrengen tot één dag. Flexibilisering heet dat’.

‘De bonden hebben gelijk’, voegt parlementslid Hugues Bayet (PS/S&D) eraan toe. ‘De rusttijden wil ze inkrimpen, de lonen inperken, de mensonwaardige levensomstandigheden van de Oost-Europese truckers bestendigen. Je moet weten dat die jongens vaak meer dan drie maanden in de weer zijn. Intussen kunnen ze niet naar huis kunnen, maar worden ze wel in eigen land betaald. Daarmee lopen ze hier niet ver.’

‘Bij ons ligt het gemiddelde loon van een trucker tussen de 2.500 en 3.000 euro bruto, een Bulgaar krijgt thuis hooguit 300 tot 350 euro. Bruto’, zegt Bayet. ‘Ik ken een Poolse trucker die zijn cabine piekfijn heeft ingericht, hij slaapt er al te vaak in op een parking. Zet soms een tentje op bij een bron, heeft een eigengemaakte primitieve douche, en een kleine generator. Maar in zijn bagage steken honderden blikjes. Heeft hij in Polen gekocht, want hier kan hij het eten niet betalen.’

‘Hoog tijd dat de rechten van de werknemers beschermd worden’, meent Marc Tarabella (PS, S&D). ‘De Europese Commissie moet stoppen met de rangen te sluiten, en zijn eigen leden te beschermen, in plaats van zichzelf en de frauderende bedrijven’.

Het Nederlandse parlementslid en oud-vakbondsvoorzitter Agnes Jongerius (PvdA/S&D), heeft lovende woorden voor Marianne Thyssen (CD&V), Europees commissaris voor Sociale Zaken. ‘Zij verdedigt een eerlijke detacheringsrichtlijn en heeft de steun van voorzitter Jean-Claude Juncker. Maar Bulc gaat haar eigen eenzame weg en wordt niet teruggefloten.’ Voor Claude Rolin (CDH/EVP) is de maat vol. ‘De plannen van Bulc zijn een ware catastrofe voor het sociaal Europa waar Juncker al in 2014 een punt van maakte’.

Kathleen Van Brempt tempert de toon: ‘Ik geef haar voorlopig het voordeel van de twijfel. Er wordt nog veel onderhandeld in de Commissie. Pas op 31 mei zullen we zien wat ze gaat voorleggen. Ze is minder strak in de leer dan haar voorgangers, de rechtse Loyola De Palacio en de liberaal Siim Kallas’.

Twintig bedrijfjes op één adres

De grootste problemen zitten bij de vervoerfirma’s zelf en de postbusbedrijven die ze opzetten in armere lidstaten. Zo zitten er vaak meer dan twintig bedrijfjes op hetzelfde adres in Bratislava, de hoofdstad van Slowakije. ‘En sommige zijn zo dom hun eigen naam te behouden’, sneert Bayet, ‘Ze voegen er gewoon Slovakia aan toe. Ze hebben geen enkele activiteit in dat land, ondanks hun 1.100 werknemers, maar ze werken wel volgens de plaatselijke sociale wetten, voorzieningen en salarissen’.

‘Het is nog veel erger’, zegt Reynaert. ‘Ook beheerders van Febetra, de Federatie van Belgische Transporteurs, hebben postbusfirma’s in Bratislava. Eén (Roland Peeters, nvdr.) heeft er zelfs een kantoor, SK Service, die andere ondernemers aanwijst hoe ze dergelijke firma’s kunnen runnen. Dat is te vinden op de website van het Slovaaks Handelsregister.’

Het avonddebat in het halfrond was een afknapper voor de vakbondslui, want Bulc stuurde haar kat. Ze was in Brussel gebleven voor het laptopverbod op vliegtuigen van de Amerikanen. Landbouwcommissaris Phil Hogan moest haar in Straatsburg vervangen. Geen rechtstreekse antwoorden, maar de eisen blijven.

‘Ze willen eerst en vooral de behandeling van truckers onder de detacheringsrichtlijn krijgen. Dan kunnen de truckers een beroep doen op het minimumloon van de landen waar ze effectief werken’, zegt Bayet. Reynaert blijft furieus: ‘Bulc wil de Oost-Europeanen negen dagen lang laten rijden in een ander land aan de voorwaarden van hun thuisland, een laag loon en onder kaduke sociale zekerheid. Dat zorgt nog voor veel meer banenverlies bij ons.’

‘Ze worden gewoon met busjes of bestelwagens aan- en afgevoerd na die negen dagen. Of erger. Ze rijden de grens over, naar Luxemburg of zo, en komen dezelfde dag terug. Krijgen ze weer negen dagen. Dat is de clou. Pure oplichterij’.