De twee hoofdrolspelers van de Nederlandse verkiezingscampagne bikkelden bijzonder scherp over de economie, de zorg en de Nederlandse identiteit. ‘En dat is nu het verschil tussen twitteren en het land besturen.’
Amper dertig minuten kregen Geert Wilders (PVV) en Mark Rutte (VVD) om te praten, maar ook in de inleiding ging het al hard tegen onzacht. Meteen kwam de olifant in de kamer op tafel: de heisa van afgelopen weekend naar aanleiding van de komst van Turkse ministers naar Nederland. Zoals eerder in de campagne haalde Rutte het cijfer aan dat 80 procent van de Turkse Nederlanders goed geïntegreerd is, maar Wilders counterde dat slechts 12 procent ietwat op Nederland is gericht. De rechts-populistische politicus wil na dit weekend de Turkse ambassadeur Nederland uit zetten, een idee dat Rutte niet ziet zitten. ‘En dat is nu het verschil tussen twitteren vanaf de bank en het land besturen.’
Daarmee was de toon gezet. Rutte bleef wat weg van zijn rol als liberale voorman, maar speelde meer de kaart van de staatsman, die het land moet leiden en daarbij ook fouten maakt.’Ik heb littekens, u kunt ze allemaal zien’, klonk het. Vanuit zijn positie als premier sneerde hij ook meteen naar Wilders. ‘Woensdag is er een reële kans dat u de grootste partij bent. Een partij die wegloopt als het moeilijk wordt. Die het partijbelang boven het landsbelang stelt’, verwees Rutte naar het moment dat Wilders opstapte tijdens onderhandelingen, in volle financiële crisis. Uit een latere reconstructie van De Volkskrant bleek wel dat CDA mee aan de basis lag van het conflict dat Wilders deed vertrekken.
Dat staatsmanschap van Rutte kan ook slecht uitpakken tegenover iemand als Wilders, die zich als anti-establishment profileert. Volgens Peter Vandermeersch, de Belgische hoofdredacteur van de Nederlandse krant NRC Handelsblad, heeft Rutte het toch goed weten te benutten. ‘Het was verstandig om meerdere malen toe te geven dat ook hij fouten maakte en dat bijvoorbeeld de vluchtelingendeal met Turkije, die hij mee onderhandelde, niet perfect is.’
Nette mensen in de file
In die schamele dertig minuten kwamen er drie thema’s aan bod. Naast de Nederlandse identiteit koos Rutte koos voor economie en Wilders voor de zorg. Voor Rutte was het een gelegenheid om nog andermaal te pronken met de economische vooruitgang van Nederland. Het land is onder andere de beste economie van de Europese Unie. ‘Niet dankzij, maar hoogstens ondanks de regering-Rutte’, antwoordde Wilders.
Partijen als die van de heer Rutte bedreigen onze normen en waarden nog meer dan de islam.
In de discussie over de zorg nam Wilders de besparingen van de regering op de hak. ‘Het is een beschaving onwaardig.’ Er is gesneden in de huishoudelijke hulp, zei Rutte, niet in de zorg. De premier pleitte ervoor om minder negatief te praten over de zorg en zei dat Nederland de beste gezondheidszorg van Europa heeft.
Waar veruit het meeste vuurwerk uit kwam, was het debat over identiteit en de Nederlandse normen en waarden. ‘Partijen als die van de heer Rutte bedreigen onze normen en waarden nog meer dan de islam. Ik waarschuw al jaren voor de islam, in honderden debatten.’ In zijn verkiezingsprogramma pleitte Wilders voor een koranverbod, een plan waar Rutte de draak mee stak en waarvan Wilders al heeft gezegd dat hij het niet wil. ‘Een nepbelofte’, veegde Rutte het van tafel.
Nog een ‘nepoplossing’ van Wilders, aldus Rutte: het sluiten van de Nederlandse grenzen. ‘Dat betekent dat fatsoenlijke mensen in de file staan en dat de foute lui via stroperspaadjes het land binnenkomen.’
‘Rutte moest niet de kiezers van de PVV overtuigen.’
‘Finale tegen de leugenaars’
Wilders’ eindschot was een zinspeling op de metafoor die Mark Rutte eerder die dag tijdens zijn persconferentie maakte, namelijk dat hij een kwartfinale speelde tegen het verkeerde populisme. ‘Ik speel een finale tegen leugenaars, tegen de mensen die Nederland Nederland niet meer willen laten zijn’, riposteerde Wilders.
‘Jammer dat het debat zo kort was, want het ging echt wel ergens over’, besluit Vandermeersch. ‘Ik hoorde geen nieuwe standpunten, maar beiden moesten wel duidelijk zijn en kleur bekennen. Rutte moest niet de kiezers van de PVV overtuigen, maar van D66 en CDA (de links-liberale en christendemocratische partijen in Nederland, nvdr.) Ik vraag me wel af waarom Wilders dit debat wel deed en de andere niet. Misschien had hij ook dit debat beter links laten liggen.’
Na een geanimeerd debat, waarin de lijsttrekkers van de twee grootste partijen een verhala brachten dat vooral door hun eigen partij zal worden gesmaakt, staat één ding vast: het water tussen Wilders en Rutte is dieper dan ooit. Rutte herhaalde trouwens tijdens het debat nog eens dat hij ‘nooit nooit nooit’ meer in een regering wil stappen met PVV, ‘ook geen gedoogconstructie.’ Het wordt dan ook stilaan uitkijken naar wat er ná 15 maart zal gebeuren: de coalitievorming.
Nederlandse verkiezingen in 2017
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
