Wie zit op Tinder en waarom? ‘Seks wordt eerder als een bonus gezien’

Zijn de gebruikers van Tinder op zoek naar sekspartners of naar de grote liefde? En hoe presenteer je jezelf het best op de app? De Duitse psychologen Johanna Degen en Andrea Kleeberg-Niepage deden er onderzoek naar. ‘Mensen poseren graag met een surfplank onder de arm of met dieren op de achtergrond.’

Een halfnaakte man van rond de dertig met een enorme vis in zijn armen. Dat was de allereerste foto die de Duitse doctoraatsstudente Johanna Degen (33) onder ogen kreeg toen ze op een avond uit nieuwsgierigheid inlogde op de app van Tinder. Daar kun je je foto uploaden, en vervolgens krijg je mogelijke datingpartners te zien.

Degens nieuwsgierigheid was gewekt en ze stuurde een screenshot naar haar promotor aan de Europa-Universität in Flensburg, ontwikkelingspsychologe Andrea Kleeberg-Niepage (49). Zo kwamen ze op het idee voor het onderzoeksproject ‘Hot or Not’, waarbij ze met hun team 250 profielfoto’s en 2651 enquêtes analyseerden. En ze voerden zo’n 70 diepgaande gesprekken met gebruikers. Wereldwijd maken ongeveer 5,7 miljoen mensen van Tinder gebruik.

Waarmee heb je op Tinder de grootste kans op succes?

Johanna Degen: Als man toon je zeker beter geen auto’s, geld of horloges. Ook al heeft bijna iedereen die dingen, geen enkele vrouw blijkt daardoor aangetrokken te worden. Integendeel, het maakt een negatieve indruk.

Andrea Kleeberg-Niepage: Maar hoe ouder de mannen, hoe vaker ze statussymbolen laten zien.

En wat zijn de do’s en don’ts voor een vrouw?

Degen: Mannen zeggen vooral dat ze graag een vrouw willen die er ‘netjes’ uitziet.

En wat bedoelen ze daarmee?

Degen: Dat hebben we ons ook lang afgevraagd, want bijna iedereen neemt tegenwoordig wel elke dag een douche. We veronderstellen dat de mannen zoeken naar signalen die erop wijzen dat een vrouw uit een goed milieu komt. Vrouwen moeten er verzorgd uitzien en een zekere levensstijl uitstralen. Omdat niemand dat graag toegeeft, wordt het op die manier geformuleerd.

En laten vrouwen zich ook zo zien?

Degen: Vrouwen van boven de 40 poseren graag in merkkledij, met flessen champagne of dure juwelen van Bulgari om de hals. Daarmee willen ze laten zien dat ze bepaalde eisen stellen.

En als ik me in bikini op Tinder zou presenteren?

Degen: Niet doen! Wie in bikini een partner zoekt, wordt als promiscue beschouwd.

Hebben vrouwen vooroordelen tegenover mannen?

Degen: Vrouwen vinden dat mannen wanhopig op zoek zijn naar een partner of alleen op seks uit zijn. En weinig daartussenin.

Jullie hebben voor dit onderzoek 250 profielfoto’s bekeken. Wat heeft jullie dat geleerd?

Degen: Er is een interessante discrepantie: in de interviews benadrukten de meeste gebruikers dat ze authenticiteit belangrijk vinden. Maar dat laten die foto’s nu juist helemaal niet zien, ze zijn vaak erg gemaakt. Eigenlijk kunnen alle profielfoto’s in een beperkt aantal categorieën worden ondergebracht: selfies, schijnbaar toevallige snapshots, reiskiekjes of foto’s met rekwisieten. Mensen poseren bijvoorbeeld graag met een surfplank onder de arm of met dieren op de achtergrond.

Wat valt daaruit af te leiden?

Degen: Met die foto’s willen ze zeggen: ‘Kijk maar hoe sociaal ik ben, hoe dol ik ben op cocktails. En een hobby heb ik ook, en ik speel ook nog eens gitaar.’ Anderen houden bewust informatie achter, ze verbergen bijvoorbeeld hun gezicht, maar laten wel hun volledige lichaam zien.

En maakt dat een goede indruk?

Degen: Als het niet zou werken, zouden niet zo veel mensen hierop terugvallen. Hetzelfde geldt trouwens ook voor het gebruik van statussymbolen, ook al is er niemand die zegt dat aantrekkelijk te vinden. We observeren alles wat afwijkt van de aangeleerde, esthetische kijkgewoontes. Dus alles wat op het eerste gezicht irritatie opwekt en negatief beoordeeld wordt. Conformisme is sterker dan individualisme.

Jullie schrijven dat oudere mensen op Tinder authentieker zijn.

Kleeberg-Niepage: Misschien hebben die al meer teleurstellingen moeten verwerken en zijn ze daardoor wat zelfverzekerder. Maar vooral oudere mannen liegen graag over hun leeftijd. Ze doen zich voor als 39 in plaats van 40, zodat ze toch nog in een jongere leeftijdscategorie verschijnen. Of ze gebruiken oudere foto’s, waarop ze nog wat minder kaal zijn.

Kun je uit de foto’s opmaken wat de gebruikers willen: seks of liefde?

Kleeberg-Niepage: Veel mensen denken dat ze dat kunnen, maar dat klopt niet. Als belangrijkste reden om op Tinder te zitten, werd in ons onderzoek nieuwsgierigheid genoemd. Velen willen blijkbaar hun marktwaarde checken. En het is dan ook niet vreemd dat ‘verwerking van een ex’ ook vaak werd genoemd. Seks wordt als reden duidelijk minder aangegeven.

Wellicht geeft niemand dat graag toe.

Degen: Dat klopt natuurlijk, maar ook als je er expliciet naar vraagt, wordt seks vaak eerder als een bonus gezien. De meeste mensen zijn op zoek naar een partner. Anderzijds is de helft van de gebruikers ook getrouwd. Sommigen zouden graag een soort lightversie van Tinder willen hebben, alleen voor de seks. Zij vinden het lastig dat ze eerst iemand moeten ontmoeten om te weten te komen waarnaar die persoon op zoek is.

De keuze aan potentiële partners op Tinder lijkt schier eindeloos. Als je in de trein of ’s avonds in je sofa zit te tinderen, lijk je wel online te shoppen.

Degen: Sommige gebruikers lieten ons weten dat ze strategieën gebruiken die de logica van de markt volgen. Zelfs een date die ons voor 95 procent bevalt, is plotseling niet goed genoeg meer, want er zou nog wel eens iemand beters kunnen opduiken. Dat leidt tot de strategie om dates zo economisch mogelijk te organiseren. Je spreekt alleen af om een glaasje te drinken, zo verspil je geen etentje en niet te veel geld. Sommige mensen spreken ook af om te gaan joggen, dan hebben ze ten minste gesport als de date niet meevalt.

Kleeberg-Niepage: Je zou denken dat de enorme keuze een positieve zaak is, maar wie excessief gebruik maakt van Tinder, beweert er gestresseerd van te raken en af en toe een tinderpauze nodig te hebben. Het is als bandwerk, de mensen chatten voortdurend standaardzinnetjes. Maar dat zegt niets over de negatieve invloed van Tinder, het sluit aan bij maatschappelijke fenomenen waarbij alles sneller en economischer moet gebeuren.

Critici beweren dat Tinder oppervlakkig is, omdat gebruikers zich door een eerste indruk laten leiden. Wat is het verschil met het aanspreken van een onbekende in een café of in het station?

Kleeberg-Niepage: Bij een ontmoeting zie je ook hoe een persoon beweegt, reageert, en welke uitstraling iemand heeft. Dat kun je op een foto allemaal niet zien.

Is het nu eigenlijk gênant om op Tinder te zitten, of heel gewoon?

Degen: Er hangt nog steeds een zekere schaamte omheen, anders zouden niet zo veel mensen er incognito op zitten of zorgen dat collega’s er niets van merken.

Maar onlinedating bestaat toch al lang?

Degen: Dat benadrukken onze interviewpartners ook heel graag. Ze verantwoorden zich ongevraagd met uitspraken als: ‘Dat doet tegenwoordig toch iedereen.’ In alle ernst: als er geen schaamte bij kwam kijken, zou er niet gelachen worden als ik op een congres van kritisch psychologen vertel hoe ik tot mijn onderzoek gekomen ben.

Kleeberg-Niepage: Tinder wordt als normaal beschouwd door mensen die weinig andere mogelijkheden hebben om een partner te zoeken, bijvoorbeeld omdat ze thuis twee kinderen hebben of door hun drukke baan weinig tijd hebben om iemand te ontmoeten.

Een essentieel onderdeel van de app is de plaatsbepaling. Je kunt kiezen om alleen personen uit je eigen omgeving te zien. Welke gevolgen heeft het als singles alleen met mensen uit hun eigen sociale biotoop gaan daten?

Degen: Velen zeggen dat je via Tinder juist gemakkelijker mensen ontmoet die je normaal gezien niet zou leren kennen. Kunstenaars of sportlui blijven anders in hun eigen kringetje.

Komen vrienden die op Tinder zitten nu bij jullie om advies?

Degen: Als je een vriendin van mij zou zijn, zou ik als je psychologe gewoon eerst de vraag stellen wat je op Tinder eigenlijk zoekt. En tijdens een gesprek ontdekken we dan wel hoe de verwachtingen in overeenstemming te brengen zijn met de realiteit.

Laura Backes en Alexander Preker