Devil’s Bargain, een soort biografie van Donald Trumps rechterhand Steve Bannon, legt de verhouding bloot tussen de ideoloog en de president. Bannon is een figuur die moeilijk te klasseren valt, maar ‘Traditionalist’ dekt volgens auteur Joshua Green nog het best de lading.
Joshua Green, verslaggever bij nieuwssite Bloomberg, kreeg in 2015 van zijn werkgever negen maanden de tijd voor een achtergrondreportage over Steve Bannon.
Bannon was op dat moment de excentrieke, opvliegende, non-stop pratende baas van het nationalistische en conservatieve Breitbart, ‘het forum voor de alt-right’. Dat die site Fox News begon te verdringen als pleisterplek voor morrend rechts was al enigszins nieuwswaardig. Dat hij de deuren van Breitbart openzette voor halve of hele racisten baarde ook wel opzien. Bannon verklaarde dat Breitbart en de alt-right deel uitmaakten van een bredere beweging en dat die uitwassen mettertijd wel zouden verdwijnen…
Maar Bloomberg had Green vooral vrijgesteld omdat Bannon er eigenhandig in geslaagd was Hillary Clinton in het defensief te drukken.
Zijn plan was even simpel als ingenieus. Met geld van de miljardairsfamilie Mercer, die ook Breitbart hielp financieren, richtte hij een onderzoekscel op, die gedurende enkele jaren het financieel kluwen rond de Clintons en hun Clinton Foundation in kaart bracht. Begin 2015 kwam een boek uit dat onder meer beschreef hoe Bill Clinton zowel voor zichzelf als voor de Foundation bakken geld vergaarde, soms afkomstig van buitenlandse regeringen, terwijl zijn echtgenote minister van Buitenlandse Zaken was onder president Barack Obama. Het boek, Clinton Cash, geschreven door Peter Schweizer, werd een bestseller. Bannon liet het boekwerk van ruim 240 pagina’s vergezellen van een stripverhaal en een film. Maar de invloed reikte verder dan dat. Schweizer gaf in zijn boek een aantal voorzetten, die de meer traditionele media konden inkoppen. Onder meer The New York Times maakte van materiaal van Schweizer gebruik om een belangenconflict rond de Clintons uit te spitten.
https://twitter.com/respect4all/status/799095389970382849end op·pres·sionhttps://twitter.com/respect4all
Bloomberg Businessweek
Steve Bannon: the vast right-wing conspirator who wants to take out both Clinton and Bush:https://t.co/VMXqYtVnf7 pic.twitter.com/wAWuc3SlQG
— end op·pres·sion (@respect4all) November 17, 2016
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De Times kreeg intern en extern kritiek omdat ze meestapte in dit verhaal van een ultrarechtse organisatie, maar Bannon wist, verklaarde hij in 2015 aan Green, dat goede onderzoeksjournalisten niet konden weerstaan aan een veelbelovende scoop, en dat traditionele media vaak niet langer zelf het geld konden vrijmaken om langdurig op onderzoek te gaan. ‘We hebben de 15 beste onderzoeksjournalisten bij de 15 beste kranten op jacht naar Hillary Clinton’, glunderde hij. Missie volbracht. Daarbij mikte hij doelbewust op ‘klassieke media’, en niet op rechtse, pro-Republikeinse bladen of sites.
Want dat was de reden, volgens Bannon, dat de kritiek op de Clintons voordien haar doel had gemist. De kritiek was niet precies en feitelijk genoeg, en was daardoor niet overtuigend voor een groot deel van het publiek dat hij wilde overtuigen.
‘Hoe dingen verkloot kunnen worden’
In 2015 was Bannon een wat zonderlinge, succesvolle figuur aan het rechtse firmament.
Hij liep er bij voorkeur onverzorgd bij, met een korte broek die zijn indrukwekkende buik nog accentueerde, ongeschoren, ongeknipt en – suggereerden sommigen – vaak ongewassen.
https://twitter.com/bobriesterer/status/892107646739853313Bob Rhttps://twitter.com/bobriesterer
Clinton Cash… pic.twitter.com/aU6rGVJN5j
— Bob R (@bobriesterer) July 31, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hij was in 1953 geboren in een traditioneel katholieke arbeidersfamilie – Kennedy-Democraten. Bannon ging om den brode bij de zeemacht, en kwam terecht voor de kust van Iran, in de Filipijnen of in Pakistan.
In Iran probeerde de toenmalige president Jimmy Carter een geheime missie op te zetten om op de ambassade in Teheran gegijzelde Amerikanen te bevrijden. Deze missie werd een fiasco, en de aarzeling bij de president, het mismanagement van de actie deden Bannon gedegouteerd wegstappen bijde Democratische partij. ‘Op dat moment was ik niet echt met politiek begaan’, vertelde hij aan Green. ‘Maar dan zie je een kerel als Carter en zie je hoe dingen verkloot kunnen worden. Mijn politieke standpunten werden gevormd toen ik zag hoe een zwak leider als hij de VS in het middelpunt van een debacle in het Midden-Oosten deed belanden’. Bannon had naar eigen zeggen toen al het idee dat de vijandigheid rond de gijzeling zich kon uitbreiden tot iets wat het Westen kon bedreigen, en wat volgens hem nu ‘een globale oorlog tegen islamitisch fascisme’ nodig maakt.
‘Karachi deed mijn ogen opengaan. Het zag eruit als de vijfde eeuw’
Er was, schrijft Green in Devil’s Bargain, een ander moment dat Bannon deed ‘ontwaken’. In 1979 ging hij aan land in Karachi, Pakistan, een zogezegd bevriende bestemming in een bevriende natie. Het merendeel van de bewoners leek hem nochtans behoorlijk anti-Amerikaans. ‘Het was een stad van 10 miljoen mensen. We gingen aan wal en acht miljoen van hen moeten minder dan 15 geweest zijn’. De leeftijd, het anti-Amerikanisme, de armoede: ‘Het deed mijn ogen opengaan. Het was de andere kant van de wereld’. Hij had ook elders armoe gezien, zegt hij, bijvoorbeeld in de Filipijnen, maar dit was toch van een andere orde. Iran en Pakistan zagen eruit ‘als de vijfde eeuw’.
Na zijn jaren bij de marine ging Bannon aan de universiteit van Harvard studeren, en werd hij aangeworven door investeringsbank Goldman Sachs.
Ook toen hij deel uitmaakte van het establishment, ging zijn sympathie uit naar de rebellen. De grootste financiële rebel op Wall Street was op dat moment Michael Milken, een jonge handelaar die fortuin maakte door ‘junk bonds’ te kopen. Later zou Milken wegens insider trading in de gevangenis belanden.
Bannon koos een andere carrière. Hij ging bankieren in Hollywood, investeerde wat van zijn eigen centen in de latere successerie Seinfeld. Dat leverde hem uiteindelijk 2 miljoen dollar op, aldus Green, al bij al een bescheiden bedrag gelet op de miljarden die door anderen aan Seinfeld verdiend zijn.
Hij begon zelf films te produceren en na 11 september 2001 documentaires te maken vanuit een conservatieve invalshoek, met Leni Riefenstahl als onbereikt model. De critici sabelden zijn probeersels neer.
Verzet van gamers
In 2005 verhuisde hij naar Hongkong, waar hij fortuin probeerde te maken in de wereld van de videogames. Hij wilde met zijn bedrijf virtuele prijzen van het videospel World of Warcraft omzetten in verruilbare, verkoopbare items. Zo konden gamers die niet zo best speelden een beloning kopen.
Dat leek een goudmijn te worden, en Bannon vond financiers, maar dat was zonder de gamers gerekend, die zich verenigden tegen deze praktijk en die Bannons bedrijf kelderden.
Bannon was ondanks de mislukking van zijn plannen gefascineerd, schrijft Green, door ‘een onderwereld waarvan hij niet wist dat hij bestond, bevolkt door miljoenen intense jongemannen (de meeste gamers zijn mannen) die voor dagen of zelfs weken met de keer verdwijnen in alternatieve realiteiten’. Ze waren, bedacht hij, misschien niet sociaal maar ze waren ‘slim, gefocust, relatief welvarend en hogelijk gemotiveerd over zaken die hen aanbelangden’.
Dat was de groep die hij later zou aanporren en tot medewerking zou bewegen bij Breitbart, en nog later in de campagne van Donald Trump. Het was die groep die voor dynamiek zorgde.
Terwijl hij als bankier en ondernemer een naar verhoudingen van het Trump-kabinet bescheiden fortuin vergaarde (een kleine 50 miljoen dollar, volgens sommige schattingen), kwam Bannon tot een ideologie die delen van zijn eigen verleden verwierp. Zo werd hij bijzonder kritisch voor de rol van de investeringsbanken zoals Goldman Sachs in de financiële crisis van 2007, een financiële crisis die zijn arbeider-vader een groot deel van diens spaarcenten kostte.
De grote vijand werd het establishment van links en rechts, een groep die door Bannon wordt samengevat onder de noemer ‘globalisten’. Hij stond voor economisch nationalisme, streng optreden tegen (illegale) migratie. En de klassieke politici van de twee partijen waren daar tegen. De huidige speaker van het Huis van Afgevaardigden, Paul Ryan, was voor Bannon het typevoorbeeld van de laakbare politicus, ‘een motherfucker met een slappe lul, geconcipieerd in een proefbuis in de Heritage Foundation’ (die Heritage Foundation is een conservatieve think tank).
https://twitter.com/JoshuaGreen/status/891126780593131520Joshua Greenhttps://twitter.com/JoshuaGreen
The politesse of this FT letter on Bannon’s Muslim guru (with pic!) made me laugh: https://t.co/0Bz4Eqsygk
— Joshua Green (@JoshuaGreen) July 29, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hijzelf liet zich onder meer inspireren door de anti-modernistische denker René Guénon, een Franse ex-katholiek en vrijmetselaar die zich zou bekeren tot de islam (het soefisme), omdat hij vond dat het Westen de esoterische traditie en kennis had verloren.
Guénon (1886-1951) dacht dat de wereld in neergang was sinds de Verlichting. Hij beschouwde onder meer de (godsdienst)vrede van, Westfalen als een gruwelijke vergissing die er mede heeft voor gezorgd dat er momenteel een ‘duistere tijd’ aan de gang is. Guénons Traditionalisme bestond erin dat hij ‘een geschikte traditionele beschaving voor het Westen’ wilde herstellen
Bannon vindt dat de globalisten de vloer aanvegen met cultuur, of toch met de eigen cultuur, en onherroepelijk in relativisme verzeilen
Het ‘zwarte schaap’ onder de volgelingen van Guénon was Julius Evola, wiens (racistische) theorieën door Mussolini bewonderd werden.
Bannon neemt delen van Guénon over (zij het niet diens bekering tot de islam), en ziet onder meer de toevloed van islamitische vluchtelingen in Europa en de VS als bewijs van het ineenstorten van het Westen.
Het doel van politiek moet volgens hem zijn de eigen cultuur en de eigen economie te beschermen. Hij gelooft, aldus Green, ‘dat de mensheid zal vernietigd worden als hij traditionele waarden niet kan ondersteunen’. De globalisten, daarentegen, vegen volgens hem de vloer aan met cultuur, of toch met de eigen cultuur, en verzeilen onherroepelijk in relativisme.
Sinds enkele jaren was Bannon op zoek naar een ‘vehikel’ om zijn politieke ideeën te belichamen. Hij dacht even dat Sarah Palin, de gewezen gouverneur van Alaska, zijn kandidaat zou kunnen zijn. Maar uiteindelijk werd Donald Trump het ‘stomp vehikel’.
Niet dat Bannon Trump gecreëerd heeft, schrijft Green, verre van, maar zonder Bannon had Trump niet kunnen winnen. Bannon gaf Trump twee dingen die hij hard nodig had: enige coherentie, en materiaal om Hillary Clinton aan te vallen.
‘Mijn doel is dat je tegen 8 november begint te kotsen als je de naam van Hillary Clinton hoort’
De twee lagen mekaar ook karakterieel, hoewel de ene afgeborsteld is, en de andere ongeborsteld. Allebei zijn ze ongezouten en luid. Allebei kiezen ze bij voorkeur de aanval. En terwijl Breitbart de kandidatuur van Trump ondersteunde, gaf Bannon de presidentskandidaat informeel advies.
In augustus 2016 werd hij door de miljardairsfamilie Mercer, die behalve Breitbart ook Trump ondersteunde, naar voor geschoven als campagneleider. Trump, die op dat moment op een electorale catastrofe afstevende, hapte toe.
Bannon zag enige kans op een overwinning voor Trump, maar zelfs bij een nederlaag, zei hij in de laatste maanden voor de verkiezing aan Green, was er een back-up plan: hij wilde Hillary Clinton ‘zo verneuken dat ze niet kan regeren. Mijn doel is dat je tegen 8 november (verkiezingsdag, red.) begint te kotsen als je haar naam hoort’.
https://twitter.com/FastEddySnowden/status/832692992527855617Edward Snowdenhttps://twitter.com/FastEddySnowden
I’m not sure what lighting Time Magazine used for their Steve Bannon cover, but by the looks of it I’m guessing maybe enriched uranium-235? pic.twitter.com/EFMcMoRlMw
— Edward Snowden (@FastEddySnowden) February 17, 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Bannon ging met Trump mee naar het Witte Huis. Hij heeft in zijn kantoor een bord waarop de kiesbeloftes van Trump staan geschreven.
Hij kwam in de eerste maanden van het presidentschap prominent aan bod in de media. Satirisch programma Saturday Night Live voerde hem op als Pietje de Dood, en als de feitelijke president die Trump bespeelt als een marionet. Time Magazine zette hem op de cover als ‘De Grote Manipulator’.
De grote aandacht zinde Trump niet. In een interview met de New York Post vijzelde hij zijn ‘hoofdstrateeg’ bij. ‘Ik vind Steve aardig, maar je moet bedenken dat hij pas heel laat bij mijn campagne betrokken was. Ik ben mijn eigen strateeg’.
Bannon begreep de boodschap en houdt zich sindsdien gedeisd. HIj werkt vanuit een plaats die hem toch al bevalt: het duister.
Hij voert, schrijft Green, in de achtergrond een gevecht met de groep die hij als de Globalisten in het Witte Huis omschrijft: die groep bevat onder meer dochter Ivanka Trump en haar echtgenoot Jared Kushner.
Hij ging tegen hen een coalitie aan met de vertegenwoordigers van de Republikeinse Partij, de intussen verdwenen stafchef Reince Priebus en woordvoerder Sean Spicer. Hij had zich vergeefs verzet tegen de komst van communicatiechef Anthony Scaramucci. Hij liet enkele keren weten dat hij, in tegenstelling tot velen, voor een belastingsverhoging is voor de hoogste inkomens en dat hij alles in het werk stelt om die belastingverhoging erdoor te krijgen.
Of hij lang overleeft valt in dit Witte Huis niet te voorspellen, maar zoals de ook vaak belaagde minister van Justitie Jeff Sessions geniet hij de steun van populistisch-rechts en van rechtse talkradio.
Devil’s Bargain, Steve Bannon, Donald Trump and the Storming of the Presidency van Joshua Green is uitgegeven bij Penguin Press en kost 27 dollar.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
