Wie houdt Donald Trump nog tegen? ‘Veel kiezers hebben een bloedhekel aan beide kandidaten’

Wordt Donald Trump in 2024, met een aangescherpt autoritair programma, opnieuw president van de VS? Of blijft de Democraat Joe Biden aan de macht?

Peilingen voorspellen winst voor de Republikeinse ex-president Donald Trump. ‘Het is te vroeg’, zegt Danielle Vinson, professor politiek aan Furman University in South Carolina. ‘Alle nationale peilingen die nu gehouden worden, zou ik met een grote korrel zout nemen. De kiezers letten nog niet echt op. Joe Biden moet nog beginnen met zijn campagne.’

Onverkiesbaar

Drie hindernissen moet Trump nemen alvorens hij opnieuw in het Witte Huis kan belanden: de voorverkiezingen, de processen die tegen hem lopen en het uiteindelijke duel met een Democraat – wellicht Joe Biden – en enkele andere kandidaten in november 2024. De voorverkiezingen beginnen aan Republikeinse kant op 15 januari in Iowa. Andere vroege voor- verkiezingen zijn er in New Hampshire en South Carolina.

De eerste stap lijkt de gemakkelijkste, denkt Vinson. ‘Tenzij er iets heel onverwachts gebeurt, wint Trump de Republikeinse nominatie. De andere kandidaten wedijveren om de tweede plaats en positioneren zich voor het geval Trump toch iets zou overkomen. Ron DeSantis zakt weg, Nikki Haley lijkt de strijd om de tweede plaats te winnen.’

De Republikeinse tegenkandidaten hebben zich ernstig misrekend, denkt Dante Scala, docent politieke wetenschappen aan de University of New Hampshire. ‘Ze dachten dat de peilingen zouden tonen dat Trump onverkiesbaar is tegen Biden. Dat zou hun voornaamste argument worden. Maar nu geven de peilingen Trump winstkansen.’

Strafzaken

Toch raadt Vinson Nikki Haley aan om dat argument van onverkiesbaarheid te gebruiken: ‘Als ze verder wil raken dan de tweede plaats, dan moet ze haar strategie begin volgend jaar veranderen. Tot nu toe is ze heel mild in haar kritiek op Trump. En dat is begrijpelijk, want zonder zijn aanhang kan ze niet winnen. Maar binnenkort moet ze uitleggen waarom Republikeinse aanhangers beter niet voor hun favoriete kandidaat Trump kiezen. Ze moet duidelijk maken dat de partij mét Trump zal verliezen.’

(Lees verder onder de preview)

Hoewel de peilingen het tegenovergestelde vertellen? De aanklachten lijken Trump juist te helpen. Of zoals hij het zelf zegt: ‘Men zal me aanklagen tot president.’ Vinson denkt dan ook niet dat de strategie die ze net zelf voorstelde veel kans op slagen heeft. Maar er bestaat wel enige kans. ‘Tijdens de primary’s zullen de processen het nieuws beheersen.

Trump heeft een ongelofelijk trouwe groep supporters, maar mensen zullen hem op de beklaagdenbank zien zitten en de getuigenverslagen horen. Dat kan iets veranderen. Haley scoort ook beter tegen Biden dan Trump.’

Haley, gewezen gouverneur van South Carolina, moet dan wel snel goede resultaten boeken, denkt Vinson, en bijvoorbeeld in de buurt van Trump eindigen in de primary van New Hampshire. Dan moeten de andere tegenkandidaten snel baan ruimen, zodat het een gevecht van één tegen één wordt. Vinson vermoedt ook dat de strafprocessen van Trump te veel vertraging zullen oplopen om de voorverkiezingen aan Republikeinse kant te doen kantelen. ‘De kans is reëel dat Trump de nominatie binnengehaald heeft voor er in een van zijn vier strafzaken een uitspraak valt.’

Overigens kan een veroordeling Trump niet uit de campagne halen – ook een veroordeelde mag presidentskandidaat zijn. Maar een veroordeling zou, alweer volgens peilingen, een deel van zijn aanhang wel doen twijfelen.

Britney of Taylor?

Is Donald Trump de gedoodverfde favoriet? ‘Nee,’ zegt Scala, ‘de kansen zijn fiftyfifty.’ Vinson noemt het ‘een dubbeltje op zijn kant’. ‘Biden wacht af hoe de Republikeinse primary’s verlopen. Hij komt nog niet tussenbeide, hij reageert niet al te fel op Trumps uitspraken. Democratische kiezers zullen, net zoals in 2020, niet enthousiast zijn over Biden, maar ze zijn wel enthousiast tégen Trump. Of dat volstaat, valt af te wachten.’

‘De grootste kritiek op Biden: hij is oud. Maar Trump is ook niet zo coherent in zijn recente uitspraken. Als je beide mannen tijdens een debat naast elkaar zet, denk ik niet dat het een groot probleem zal zijn voor Biden. Hij kan woorden verhaspelen, hij verwart Britney Spears met Taylor Swift, maar hij begrijpt wel de inhoud van zijn politieke voorstellen. Dat zal uiteindelijk de doorslag geven bij zijn kiezers, denk ik – toch als Trump het alternatief is. Het komt uiteindelijk aan op de opkomst en motivatie bij de aanhang, en de uitslag van de onafhankelijken. Dat laatste hangt grotendeels af van de economie.’

‘Veel erger’

Het maandblad The Atlantic bracht deze maand een speciaal nummer uit over de risico’s van een nieuwe presidentstermijn van Trump. ‘Een tweede termijn’, zo besluit het blad, ‘zal veel erger zijn.’ Kan de radicale, autoritaire teneur van Trumps plannen Republikeinen afschrikken?

‘Misschien een aantal, maar reken daar niet te veel op’, zegt Vinson. ‘Veel Republikeinen vinden het juist goede plannen. Er is een sterke autoritaire onderstroom in de Republikeinse Partij. De evangelische rechterzijde staat volledig aan Trumps kant rond migratie en het inzetten van de overheid om traditionele waarden te handhaven. Onafhankelijken hebben wél problemen met Trumps autoritaire programma, wat Biden zal helpen. En de plannen van Trump kunnen de Democratische basis motiveren.’

Veel ‘misschiens’

‘Veel kiezers hebben een bloedhekel aan beide kandidaten’, zegt Scala. ‘Dat was ook zo in 2016, en toen won Trump van Hillary Clinton. Er is nog veel onzeker. Komt er een geloofwaardige derde kandidaat, of nog meerdere kandidaten? Zullen de verminderende inflatie en de robuuste economische groei kiezers doen vergeten dat de economie het lang niet zo best deed? Biden wordt er niet jonger op, maar zal de oorlog tussen Israël en Palestina tegen de verkiezingen nog in het centrum van het nieuws staan? Kan Biden de moslims geruststellen die heel ongelukkig zijn met zijn beleid? Misschien. Misschien. Misschien. Door die vele misschiens kan niemand met enig vertrouwen de uitkomst van deze presidentsverkiezingen voorspellen.’

Biden verwart Britney Spears met Taylor Swift, maar hij begrijpt wel de inhoud van zijn politieke voorstellen.’
Danielle Vinson, Furman University